Psychologen: macho mannelijkheid is een ziekte

Mannen die zich laten leiden door klassieke opvattingen over mannelijkheid, hebben een ziekelijke aandoening die hen beschadigt. Dat stelt de American Psychological Association (APA), één van de grootste en belangrijkste vakverenigingen van psychologen in de V.S. De APA heeft voor het eerst in haar geschiedenis richtlijnen opgesteld. Psychologen kunnen die leidraad gebruiken om betere zorg te verlenen aan jongens en mannen. MET UPDATE.

Daar willen we dus vanaf.

UPDATE: hoe fragiel het macho mannelijk ego is, en hoe snel zulke mannen over gaan tot verbaal geweld en vrouwenhaat, blijkt wel uit de ophef rond een nieuwe reclame voor scheermesjes. Een grote groep mannen lijkt er problemen mee te hebben dat mannelijkheid volgens deze reclamespot ook de vorm kan krijgen van goed vaderschap, opkomen voor zwakkeren,  en vrouwen met respect behandelen. Dat je dan juist een held bent, en een voorbeeld voor je kinderen.

Je zou de reclamespot kunnen zien als een ode aan alle mannen die goede mensen willen zijn. Maar nee, er zijn verrassend veel holbewoners die graag ongestoord vrouwen tussen de benen willen grijpen en om zich heen slaan. Iedereen die daar kritiek op heeft, is een mietje en/of een jood (homofobie en antisemitisme gaan goed samen met racisme en seksisme, blijkt).

Waar hebben we het over als je omschrijvingen hanteert als macho mannelijkheid? De APA definieert zulk soort schadelijk mannelijk gedrag als:

a particular constellation of standards that have held sway over large segments of the population, including: anti-femininity, achievement, eschewal of the appearance of weakness, and adventure, risk, and violence.

Mannen die zich gedragen volgens deze macho opvattingen lopen een groter risico op verwondingen door roekeloos gedrag, hebben een grotere kans om zelfmoord te plegen en kunnen zichzelf in gevaar brengen omdat ze veel te laat medische of psychologische zorg vragen. De APA baseert definitie en richtlijn op veertig jaar wetenschappelijk onderzoek naar gender en de (schadelijke) effecten van opvattingen over gender, mannelijkheid en vrouwelijkheid.

Ik zou bijna zeggen ”uiteraard” is wat de APA doet voor feministen niets nieuws. Feministen bekritiseren de oude rolpatronen al eeuwenlang omdat dit gender keurslijf schadelijk is voor zowel vrouwen áls mannen. We gaven er woorden aan, zoals toxic masculinity/giftige mannelijkheid. We brachten in kaart wat die vorm van macho mannelijkheid teweeg brengt, zowel bij mannen als bij vrouwen die met zulke macho mannen in aanraking komen. We zeggen dat feminisme voor iedereen is, en steeds meer mannen beginnen zelf ook in te zien dat ze baat hebben bij meer feminisme.

Bij het ontmantelen van macho mannelijkheid hoort ook dat mannen in moeten zien dat ze niet beter of belangrijker zijn dan vrouwen. Zo sprak Gerda Lerner, een historica die vrouwengeschiedenis op de kaart zette in de V.S., over het schadelijke effect op jongens van een geschiedenis waar alleen mannelijke heersers macht hebben. Jongens worden op die manier arrogante, over het paard getilde betweters die neerkijken op meisjes en alles wat riekt naar ”vrouwelijkheid”:

The effect on men has been very bad too, of the omission of women’s history, because men have been given the impression that they’re much more important in the world than they actually are, and that’s not a good way to become a human being. It has fostered illusions of grandeur in every man that are unwarranted. If you can think, as a man, that everything great in the world and in civilization was created by men, then naturally you have to look down on women, and naturally you have to have different aspirations for your sons than for your daughters, and I don’t think that’s good for men either.

Maar het is fijn dat wat feministen al decennia bestuderen en bevechten, nu een officiële plek heeft gekregen in de psychologie. Meer disciplines zouden er beter op worden als ze inzichten uit de feministische wetenschap integreren. Zo vertonen economische theorieën over de toenemende kloof tussen arm en rijk mankementen, doordat ze gender buiten beeld houden. Onderzoekers denken dat ze neutrale, abstracte standpunten innemen, maar gebruiken eigenlijk witte mannen als standaard. Die blinde vlek zorgt ervoor dat hun probleemanalyse eenzijdig blijft en dat ze een deel van de oorzaak van de toenemende ongelijkheid missen. Zodoende missen ze ook een deel van de oplossingen.

Top daarom, dat onder andere psychologen oog krijgen voor de schade die mannen oplopen als ze zich willen houden aan opvattingen waarin mannen agressieve wezens zijn die geen zwakheden mogen tonen. Mannen zijn gewoon mensen, zeggen feministen. Misschien kunnen psychologen jongens en mannen met de nieuwe leidraad helpen om zichzelf evenwichtiger te ontwikkelen. Dan wordt het voor hen makkelijker hulp te vragen als er iets is, kunnen ze vrijere beroepskeuzes maken (de verpleging, kinderzorg, ook prima beroepen voor mannen), en het ‘vrouwelijke’ in zichzelf respecteren. Dan worden ze hopelijk ook verlost van de stress van een fragiele mannelijkheid, met een ego wat al in elkaar klapt als ze één keer de wc schrobben.

Stalkende mannen gaan door tot het gaatje

Nederlands onderzoek naar stalkers en de link met moord heb ik niet gevonden (tips welkom) maar uit Engels onderzoek blijkt dat de afgelopen drie jaar 49 vrouwen aangifte deden van stalking en daarna door de stalkende man werden vermoord. Deze cijfers kwamen alleen naar boven doordat VICE Magazine een beroep deed op de Engelse variant van de wet op de openbaarheid van bestuur, en politiekorpsen dwong hun archief in te duiken.

Uit de opgevraagde Engelse politiecijfers blijkt dat agenten de dader in veel van de 49 gevallen een waarschuwing gaf. Af en toe kreeg de man zelfs een straat- of contactverbod opgelegd. Maar daar bleef het bij. Totdat het wangedrag van de man in kwestie escaleerde en hij de vrouw vermoordde.

Cijfers uit de V.S. bevestigen dat het gaat om een groot probleem: ruim de helft van vrouwelijke slachtoffers stapte voor hun dood een of meerdere keren naar de politie wegens stalking. In Nederland maakten we een soortgelijk scenario nog zeer kort geleden mee in Utrecht. Sam G. stalkte zijn ex. De vrouw had de politie bij leven gewaarschuwd en Sam kreeg een contact- en straatverbod opgelegd. Dat mocht niet baten. Sam drong in juli haar woning binnen en ging over tot moord.

Gezien de voor vrouwen vaak dodelijke gevolgen van mannelijke geweld en agressie is het niet zo vreemd dat Engelstalige magazines zoals VICE Broadly oproepen tot effectiever beleid. Stalking en mishandeling verdwijnen niet, en als daders geen serieus teken krijgen dat hun gedrag voor henzelf vervelende gevolgen krijgt, gaan ze ongestraft door totdat weer een vrouw sterft. Een slachtoffer van een stalker ervoer dit van nabij:

“His behavior escalated over time with different relationships because there was no accountability for his actions. In his eyes, he was above the law.” […] Dronfield had previously reported Smith to police for stalking, but says she felt ignored. “In my case, police officers would make jokes while Smith was stalking me and making my life a misery,” she tells Broadly. “They’d say things like, ‘Why don’t you find yourself a nice boyfriend?’”

In Engeland voert Paladin National Stalking Advocacy actie om een register te openen met de namen van mannen die zich bij herhaling schuldig maakten aan misdaden zoals huiselijk geweld en stalking. Dit register zou besloten moeten zijn, alleen toegankelijk voor bevoegde politie-agenten. Als een vrouw dan voor de eerste keer aangifte doet, kan de politie zien dat het gaat om een recidivist. Agenten kunnen de vrouw waarschuwen en nemen haar signalen hopelijk serieuzer.

In Nederland is René Römkens een van de weinigen die de losse incidenten met elkaar verbindt, het probleem van mannelijke agressie expliciet benoemt en pleit voor hardere maatregelen. Bij haar aantreden als bijzonder hoogleraar constateerde zij dat geweld van mannen tegen vrouwen een epidemisch probleem vormt. Ze wijt gebrek aan actie aan massaal wegkijken, onder andere door seksisme te negeren of door net te doen alsof alleen mannen uit bepaalde culturen vrouwen slaan en vermoorden.

In het zicht van de massale agressie van mannen schiet de wet vaak tekort, aldus Römkens. Preventie en effectief optreden kan volgens haar alleen als de overheid de situatie als een schending van mensenrechten ziet:

In relaties kunnen andere normen gelden: ‘als je getrouwd bent, moet je me gehoorzamen’ of: ‘als man heb ik hier recht op’. Daar kan het strafrecht vaak niet tegenop. Daarom gaat Römkens seksueel geweld de komende jaren bestuderen vanuit genderperspectief. Omdat het véél vaker vrouwen dan mannen treft, kan het worden opgevat als een schending van een mensenrecht: het recht om vrij te zijn van discriminatie. “Dus rust er een plicht op de overheid om seksueel geweld te voorkomen. Om dat te bereiken moet ze de positie van vrouwen versterken, op alle terreinen, ook op de arbeidsmarkt en in het onderwijs.”

Over een register heeft ze het niet. Maar het is duidelijk dat er meer moet gebeuren dan nu. Preventie, hardere maatregelen, vaker betere bescherming voor vrouwen. Wat er ook nodig is, ruim voordat zo’n man overgaat tot seksueel geweld, moord en doodslag:

Laura Richards, the founder of the anti-stalking charity Paladin, says of the 49 deaths: “These figures are unacceptable. Many of the men identified through these figures will be serial abusers who target multiple victims, over time escalating to murder. These are the most dangerous of cases—they are murders in slow motion”

Gun vrouwen ook een leuk bevrijdingsfeest

Nooit ergens alleen op een festivalterrein staan, altijd in een groepje blijven, strategisch gebruik van rugzakken om te voorkomen dat mannen tegen je aan gaan rijen, als je hoort hoe vrouwen noodgedwongen moeten opereren tijdens evenementen, lijkt het wel oorlog. Daarom een oproep: Mannen, spreek je maten aan als die wangedrag vertonen. En festivalorganisatoren, wordt actief om seksueel geweld te voorkomen en te bestrijden. Gun vrouwen een onbezorgd bevrijdingsfeest. Laat hen met rust, blijf van hun lijven af. Laat 5 mei een ontspannen samenzijn worden voor iedereen!

Leuk, een festival! Maar vrouwen lopen grote risico’s omdat sommige mannen zich niet kunnen gedragen. VICE signaleert dat er weinig harde cijfers bekend zijn, omdat er nauwelijks onderzoek wordt gedaan naar mannen en vrouwen op festivalterreinen.  Veel organisatoren besteden daarnaast nauwelijks aandacht aan preventie en beleid rond seksueel geweld, bleek vorig jaar uit een rondgang. VICE citeerde onder andere beveiligingsdeskundige Barbara van Dam met de veelzeggende woorden:

“De organisatie van een festival start met een risicoanalyse als basis voor een veiligheidsplan, en ik vind het vreemd dat seksueel geweld bij die voorbereidingen nergens wordt genoemd. Alles wordt doorgerekend: een warm-weerscenario en of er wel genoeg wc’s zijn, maar er wordt niet uitgezocht hoe we ervoor zorgen dat meisjes en vrouwen veilig naar een festival kunnen blijven gaan?”

Ondertussen zijn de ervaringen van vrouwen duidelijk. Mannen zetten vrouwen klem en beginnen intimiderende taal uit te slaan. Mannen knijpen vrouwen in borsten en billen. Mannen randen vrouwen aan of verkrachten hen. In Nederland, maar ook daar buiten.  Zo was het vorig jaar groot nieuws dat het Zweedse muziekevenement Bravalla geen editie 2018 organiseert, omdat mannen in 2017 één weekeinde ruim twintig vrouwen en meisjes aanrandden. De editie van 2016 stond ook al bol van misbruik en wangedrag.

Of neem een journaliste die onlangs Coachella bezocht, een groot festival in de V.S., in Californië. Tien uur op het terrein leverde op dat totaal onbekende mannen haar 22 keer ongewenst betastten. Ze interviewde 54 vrouwen, en ook die hadden allemaal op dat festival een seksuele aanranding of intimidatie meegemaakt – een score van honderd procent.

Hoog tijd dus om ons te richten tot de grootleverancier van daders, de mannelijke sekse. Allereerst aan alle goedwillende mannen die het niet in hun hoofd zouden halen om onbekende vrouwen te bepotelen: hou je makkers in de gaten en als die over de scheef gaan, grijp dan in. Spreek ze aan op wangedrag, of neem hen mee naar een rustige plek zodat ze af kunnen koelen. Behoor je tot de minderheid die denkt dat je op een festival terrein alles mag: NEE. Iedereen wil een feestje bouwen, ook vrouwen, dus laat vrouwen met rust. Blijf met je tengels van hen af. Als je merkt dat je jezelf niet in kunt houden, loop weg en vervang bier een tijdje door water. Dan hebben we allemaal een leuk 5 mei, Pinkpop, Noorderslag enzovoorts. Bedankt!

Tot slot: Het telefoonnummer van Centrum Seksueel Geweld is 0800-0188, en dit nummer is 24 uur per dag bereikbaar en gratis. Blijf er niet alleen mee zitten, als je een rotervaring had op een festival of elders. Zoek hulp!

 

 

Het massale geweld van boze mannen

Als vrouwen op deze schaal zouden moorden, zou het feminisme allang in het beklaagdenbankje staan. Dat signaleert Gary Younge in de Engelse krant The Guardian na de zoveelste aanslag door een man. Mannen pakken een wapen op en schieten in het rond. Of ze gebruiken een voertuig als wapen, zoals onlangs in de Canadese stad Toronto. Vaak zijn het mannen met een verleden van vrouwenhaat en seksueel geweld – wat “klein” of “normaal” begon groeit soms uit tot moordende agressie…

Maar we doen niets met dat feit, constateert Younge:

There will be, though, no appeals for moderate men to denounce toxic masculinity, no extra surveillance where men congregate, no government-sponsored schemes to promote moderate manhood, or travel bans for men. Indeed, the one thing that is consistently true for such incidents, whether they are classified as terrorist or not, will for the most part go unremarked. […]  ”The fact they are male is both accepted and expected. Boys will be boys; mass murderers will be men”.

Zijn opiniestuk komt na de meest recente aanslag, deze keer in de Canadese stad Toronto. Een man reed met zijn auto in op een groep mensen, voor het merendeel vrouwen, zodat vrouwen de meerderheid van de 24 slachtoffers vormden.

Voor zijn daad liet hij een bericht achter over de Incel beweging. Deze beweging bestaat uit mannen die ongewild maagd bleven. Ze verzamelen zich via internet en geven vrouwen (de ”Stacys”) de schuld van hun nare situatie. En de Incels zijn niet de enigen. Ze maken deel uit van een bredere groep verongelukte, zeer conservatieve mannen die vrouwen terug in de keuken willen meppen. Zie voor meer website We Hunted the Mammoth, waar David Futrelle hun hatelijke denkbeelden al jaren analyseert. Hij sluit verdere moorden niet uit.

Voor hem en voor talloze feministen is de meest recente geweldsuitbarsting geen nieuws. Het is al jaren bekend dat niet alle mannen moorden, maar als mannen moorden hebben ze het verdacht vaak op vrouwen voorzien. Bij huiselijk geweld slaat een vrouw zelden een man dood, maar omgekeerd vermoorden mannen jaarlijks tientallen vrouwen. Het komt zo vaak voor dat diverse landen tellingen bijhouden om de dode vrouwen een gezicht te geven en het patroon inzichtelijk te maken. Zoals in Engeland, Spanje of mijn telling voor het jaar 2016.

Ten tweede blijkt dat zo’n beetje de helft van alle mannen, die een wapen oppakken en in het openbaar in het rond schieten, eerst vrouwen misbruikten, mishandelden, stalkten of andere enge dingen deden. Ten derde: geloof mannen als ze zeggen dat ze uit vrouwenhaat handelden. Alek Minassian van de Toronto-moordpartij en voor hem Elliot Rodger, die in Californie begon te moorden, wilden beiden wraak nemen op vrouwen. Dat schreven ze zelf, in lange manifesten of korte berichten op Facebook.

Waarom noemen we dit geen terreur, vragen feministen zoals Amanda Marcotte zich af:

The FBI definition of terrorism is “the unlawful use of force and violence against persons or property to intimidate or coerce a government, the civilian population, or any segment thereof, in furtherance of political or social objectives.” Misogynist violence is rarely talked about as terrorism, despite being rooted in a gender ideology and directed toward a clear “political or social objective,” the suppression or subjection of women. It’s time that changed.

Als je deze mannelijke agressie namelijk wél ziet voor wat het is, kun je eindelijk maatregelen nemen. Wetenschappers en politici doen er daarbij verstandig aan vrouwen te raadplegen. Feministen bestuderen mannelijke haat en agressie namelijk al eeuwen, omdat ons leven en welzijn daar letterlijk vanaf hingen.

Het waren feministen die mannelijke agressie problematiseerden, koppelden aan mensenrechten en begrippen introduceerden zoals verkrachting binnen het huwelijk. Het waren feministen die voor het eerst expliciet benoemden dat (seksueel) geweld te maken heeft met macht en de behoefte om vrouwen te controleren en domineren. Het waren en zijn veelal vrouwen die goed onderbouwde artikelen schrijven over mannelijke massamoordenaars en hun vrouwenhaat. Vrouwen die al die losstaande geweld ”incidenten” samenvoegden tot een patroon en de achterliggende ideologie van de haat bloot legden:

het patriarchaat – een dominant en structureel seksistisch sociopolitiek en cultureel systeem dat een toxische invloed heeft op de levens van zowel vrouwen als mannen

De inzichten van feministen zijn cruciaal om het probleem te analyseren. Zoals Tracee Ellie Ross’ zegt in haar veel bekeken TED toespraak: het is vervolgens aan mannen om het wangedrag van mannen aan te pakken. Hoe zit het met hen en hun eigen opvattingen over mannelijkheid, hoe moeten zij omgaan met de excessen van gefrustreerde mannen. En vooral: hoe kunnen zij als mannen, als lid van de sekse die de grootleverancier van geweld is, de de wereld veiliger maken voor vrouwen – en voor zichzelf.

De Gereedschapskist: de ontbrekende traptrede

Wel eens gehoord van de sociologische term “de ontbrekende traptrede”? Dit beschrijft een groepsdynamiek waarbij iedereen weet welke persoon niet deugt, maar iedereen laat hem/haar ongemoeid. Het is aan de potentiële slachtoffers om te vermijden dat ze het slachtoffer worden van de rotte appel in de groep. Als ze toch ten val komen is het ‘ja duh, je wist toch dat hij zo is, kijk dan toch beter uit, wat deed je dan ook daar, op dat tijdstip, in die kleding” enz.  Deze symbolische ontbrekende-traptrede situatie zie je ook terug in de verhalen die nu naar buiten komen over mannen die jarenlang ongestraft vrouwen lastig vielen.

Bij de groepsdynamiek met de ontbrekende traptrede horen omgevingen die rotte appels de hand boven het hoofd houden, en mensen die hun uiterste best doen om te overleven. Omdat niemand de rotte appel direct aanspreekt, laat staan maatregelen neemt, kunnen mensen zoals Harry Weinstein doorgaan.

Vanwege het ontbreken van formele kanalen om het probleem aan te pakken, nemen potentiële slachtoffers hun toevlucht tot allerlei informele manieren om pijnlijke valpartijen te vermijden. Bijvoorbeeld de  zogenaamde ”fluister netwerken”, kringen van vrouwen die elkaar waarschuwen voor nare mannen. Medewerksters in de Londense politiek gebruiken een WhatsApp groep om elkaar te waarschuwen voor bepaalde grijpgrage mannen. Medewerkers in bepaalde Engelstalige media stelden een worddocument samen, met de titel Shitty Media Men. Studentes van Amerikaanse universiteiten benutten hun contacten om mede studentes te waarschuwen voor mentoren en professoren die hen aanranden tijdens veldwerk.

Zulke fluister-netwerken helpen vrouwen echter maar gedeeltelijk. De daders gaan gewoon door en maken nieuwe slachtoffers, want niemand stopt hen. Bovendien komt de informatie niet bij alle vrouwen terecht. Jonge vrouwen die net beginnen en nog niet beschikken over een goed netwerk, missen de informatie nodig om de ellendeling te ontwijken, en kunnen alsnog het slachtoffer worden.

Zelfs als de namen van seksuele roofdieren wél bekend worden, en vrouwen de openbaarheid opzoeken, blijft het voor een groep lastig om echte veranderingen door te voeren. SF-auteur Jim C. Hines publiceerde bijvoorbeeld op zijn blog een kritisch stuk over een conventie, Odyssey Con. De organisatoren besloten een bekende vrouwenhater op te nemen in hun bestuur. Een van de mensen die deze man lastig viel, was een vrouw die de organisatoren graag als eregast in hun show wilden hebben. Zij trok zich terug omdat ze zich niet veilig voelt met deze man in de buurt. ”Maar hij is zo vriendelijk! Ik zag hem nooit iemand lastig vallen! Hij is al jaren verbonden aan deze conventie!” Dat en meer waren de smoezen om deze man de hand boven het hoof te houden, ook na de onthullingen van de vrouw.

Om dieper in te gaan op mannen die andere mannen blijven beschermen, ongeacht alle bewijzen dat het grensoverschrijdende seksisten zijn, bood Hines na zijn stuk een platform aan Brianna Wu. Zij schreef een kritische overdenking over de vele mannen die vrouwen lastig vallen en de sfeer verpesten met seksistisch, handtastelijk gedrag, in de SF wereld maar ook in de ICT-sector, en daarna vrolijk een tweede, derde en vierde kans krijgen. Maakt niet uit wat de vrouwen daar van vinden. Sterker nog, die vrouwen moeten niet zeuren want mannen verdienen een nieuwe kans. Nou nee, zegt Wu: ,,You can either have a community where the Jim Frenkels are thrown out, or you can just admit all the talk about gender equality is window dressing.”

Voor die keuze staan we nu. Laten we daders vrolijk doorgaan terwijl we de slachtoffers uitmaken voor hysterische zeurpieten die beter hadden moeten weten? Of beginnen bedrijven, organisaties en politieke instanties de groepsdynamiek daadwerkelijk bij te sturen, met maatregelen, boetes en andere acties voor de daders?. Ik opteer voor deze tweede optie. Met daarbij een serieuze discussie over machtsverhoudingen, hoe mannen denken over mannelijkheid, en wat mannen doen om hun seksegenoten een halt toe te roepen. Het is de hoogste tijd.

 

Mannen trappen elkaar niet tegen de ballen om mythe van sterke man intact te houden

Waarom zie je maar zo zelden dat mannen elkaar tegen de ballen trappen? Sociologe Lisa Wade lanceerde in een essay de hypothese dat mannen dit vermijden, om samen de mythe van de sterke, stoere man intact te laten. Wat er daarna gebeurde was fascinerend. In het openbaar ontkenden mannen deze theorie in alle toonaarden. Ze trappen elkaar niet in de ballen omdat dat een moeilijke manoeuvre is. Privé stuurden ze echter berichten naar Wade om te bevestigen dat ze helemaal gelijk heeft.

Wade vond die kloof tussen openbaar en privé fascinerend. Ze schrijft:

I expected a reaction, but I was genuinely surprised at what transpired. In public — in the comments — men debated strategy, arguing that men don’t kick each other in the balls because it’s actually a difficult blow to land or would escalate the fight. But in private — in my email inbox — men sent me hushed messages of you-are-so-right-though. This is interesting because people rarely bother to go to the trouble of googling me, finding my email address, and writing me a note. […] Moreover, the emails have never stopped coming.

Belangrijk om te weten: Wade’s wetenschappelijke website heeft een commentaar functie, dus mensen hoeven haar geen mails te sturen. Ze kunnen gewoon onder aan een artikel hun mening ventileren. Maar dat deden mannen niet. Ze zochten gericht naar haar mail-adres om aan haar persoonlijk toe te geven dat ze de spijker op z’n kop sloeg. Mannen houden elkaar een hand boven het hoofd en ontzien elkaars ballen.

Uit die berichten van mannen blijkt dat jongens tijdens hun opvoeding massaal de boodschap meekrijgen dat ze beter zijn dan meisjes. Sterker, stoerder, weerbaarder. De wereld ligt voor hen open. In die kijk op de werkelijkheid heb je als jongen en als man een groot probleem als die stoere kracht met één gerichte trap tegen hun ballen uit elkaar kan spatten. Die zwakke plek bedreigt niet alleen het beeld van sterke man, maar kan ook de angst opwekken dat mensen je gaan zien als een fraudeur. Je bent geen Echte Man. Je faalt. De horror!!!

Wade concludeert:

This is telling us something profound about what it feels like to be a man in America today. Told to live up to an impossible standard of invulnerability; they inevitably feel like failures. Told specifically to be more invulnerable than (and not vulnerable to) women, by biological accident, they’re not. What a cruel twist of the testicles. It hurts. And I wonder how much of what men do in their lives is a response to this psychic injury. How many of Donald Trump’s shenanigans, for example, have to do with the fact that he knows, and he knows that everyone knows, that someone could just drop him with a kick to the balls at any time?

Nederland maakt kennis met de uitvinder van ‘mansplaining’

Magazine The New Yorker raakte een gevoelige snaar met deze cartoon:

Mijn vrije vertaling: ”Ik zei: ‘ik vraag me af wat het betekent’, niet ‘vertel jij me wat het betekent’.”

BAM! Mansplaining in een notendop. De ervaring van veel vrouwen dat mannen hen iets uitleggen, ongeacht wat het is en ongeacht de kennis, mening en/of ervaring die vrouwen zelf hebben over het onderwerp. Denk aan de arts die van een mannelijk familielid een verhandeling krijgt over een aandoening waar ze nota bene in specialiseerde.

Het fenomeen is tenenkrommend irritant en getuigt van een enorme blinde vlek bij mannen, maar lange tijd beschikten vrouwen niet over de taal of de machtspositie om zich teweer te stellen tegen deze culturele vorm van dominant territorium afbakenen. Zolang je sociaal en economisch afhankelijk bent van een man laat je het wel uit je hoofd om kritiek op hem te uiten. En als dat niet meer zo is, moet je nog steeds een woord vinden om uit te drukken wat het probleem is.

Cue Rebecca Solnit. In 2008 schreef ze het essay ‘mannen leggen dingen aan mij uit‘. De term Mansplaining stond daar nog niet letterlijk in, maar vrouwen herkenden zich in de situatie die ze in het essay besprak en kwamen met dat woord op de proppen. Men explain werd mansplain. Nu, bijna tien jaar later, kunnen Nederlanders dit baanbrekende essay eindelijk in hun eigen taal lezen. Vrij Nederland publiceerde de vertaling, bij wijze van voorpublicatie van een nieuw in Nederland verschenen bundel artikelen van Solnit.

Mansplaining staat inmiddels in het online woordenboek van Oxford. In interviews vertelt Solnit dat ze het erg prettig vindt dat vrouwen nu beschikken over de woorden om duidelijk te maken op welke manieren ze monddood worden gemaakt:

I used to focus on its negatives: It does get used too broadly at times, and it can imply that anything men hold forth on is mansplaining. But years ago, a woman pointed out to me that the word has been incredibly valuable in describing an experience most women have but didn’t have terminology for, beyond generics like patronizing, presumptuous and so forth. I often talk about the importance of calling things by their true name, of the value of precise description, so I’m pleased to have inspired a word that is now in many languages, including, recently, Icelandic.

Hoog tijd dat Nederland nader kennis maakt met het essay van Solnit en het gebruiksgemak van het woord mansplaining. Want in ons land komt dat ook vaak zat voor. Dus hulde aan uitgeverij Podium die de bundel van Solnit uitbracht onder de titel ‘Mannen leggen me altijd alles uit‘. En hulde aan Vrij Nederland voor de voorpublicatie van het essentiële mansplain-essay die de bundel haar naam geeft.

Mannen hebben geen trek in vrouwenwerk

Een aantal ‘typisch mannelijke’ banen verdwijnt snel, terwijl ‘vrouwelijke’ sectoren zoals de zorg juist groeien. Toch deinzen veel mannen er voor terug om vrouwenwerk te doen, blijkt uit ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De mannen voelen zich gestigmatiseerd, vrouwenwerk betaalt fors minder, en ze denken dat ze de benodigde kwaliteiten missen. Nederlandse opiniemakers spreken al van zorgelijke ontwikkelingen waarbij (jonge) mannen massaal afhaken en buiten spel staan op de arbeidsmarkt.

Mannen zouden er goed aan doen te kijken naar wat vrouwen doen, en van vrouwen te leren. De economische crisis kostte veel mensen hun baan. Vrouwen werden, volgens de New York Times, zelfs harder getroffen door werkloosheid dan mannen. De toekomst ziet er al evenmin florissant uit: zo verwacht de SER dat vooral vrouwen de dupe worden van toenemende automatisering. Zo verdwijnen talloze administratieve kantoorbanen als computers dat werk over nemen.

Vrouwen hebben veel ervaring met het opvangen van dit soort klappen. Rond de vorige eeuwwisseling maakten we een soortgelijke leegloop mee, signaleerden feministes van de eerste golf. Allerlei vrouwenwerk, zoals kaas maken, kleding naaien en kaarsen produceren, verdween met de industrialisering naar fabrieken buitenshuis. Daar gingen mannen dat werk doen. Voor vrouwen zat er niets anders op dan zich aan te passen en nieuwe wegen te zoeken.

Op dit moment doen vrouwen hetzelfde. Ze verliezen hun baan en zoeken nieuwe wegen. Ze zorgen ervoor dat ze hoog opgeleid zijn, signaleert de New York Times. Ze tonen zich flexibeler in hun gedrag dan mannen, scholen zich om, pakken aan wat ze kunnen.

Mannen daarentegen halen hun neus op voor laag vrouwenwerk. Zodoende beperken ze zichzelf en lopen ze kansen mis. Natuurlijk hebben mannen daar hun redenen voor. Naast een stigma levert vrouwenwerk minder salaris op. Een lasser (man) verdient in de V.S. 18 dollar per uur, stelt de New York Times. Zou hij in de zorg gaan werken, dan haalt hij waarschijnlijk niet meer dan tien dollar per uur. Bijna een halvering. In Nederland is het net zo: werkgevers onthouden vrouwen drie ton gedurende hun loopbaan.

Daarnaast vinden mannen zichzelf vaak niet geschikt voor vrouwenwerk:

“I ain’t gonna be a nurse; I don’t have the tolerance for people,” he said. “I don’t want it to sound bad, but I’ve always seen a woman in the position of a nurse or some kind of health care worker. I see it as more of a woman’s touch.” […]  Lawrence Katz, an economist at Harvard, has a term for this: “retrospective wait unemployment,” or “looking for the job you used to have.” “It’s not a skill mismatch, but an identity mismatch,” he said. “It’s not that they couldn’t become a health worker, it’s that people have backward views of what their identity is.”

Om het tij te keren doen werkgevers pogingen die identiteit bij te stellen. De zorg slap vrouwenwerk? Welnee. Ziekenhuizen doen hun best om de zorg als iets stoers te promoten. De adrenaline die door je heen jaagt als operatieverpleegkundige treedt ook op als je gaat bergbeklimmen, stellen pr-mensen. Bergbeklimmen is supermannelijk sportief en macho, kortom werken in een operatiekamer is macho. Ook in Nederland doen mensen hun best het vrouwelijke imago te verminderen en mannen te lokken.

Als mannen toehappen en een vrouwenbaan accepteren, belonen werkgevers hen. Mannen krijgen meer salaris. Het College voor de Rechten van de Mens kwam er bijvoorbeeld achter dat mannen, werkzaam in algemene ziekenhuizen, in alle onderzochte functiegroepen meer loon krijgen dan vrouwen. Ze nemen enkele tientjes tot tweehonderd euro per maand meer mee naar huis. Ook krijgen mannen sneller promotie dan hun vrouwelijke collega’s. Een fenomeen wat bekend staat als de ‘glazen lift’. Hoe meer mannen een beroep oppakken, hoe hoger de status (en het loon).

Het omgekeerde gebeurt niet. Als meer vrouwen mannenwerk oppakken, schieten hogere managers in de weerstand en vinden ‘we’ al die vrouwen een probleem. Bij de rechtelijke macht vinden we het bijvoorbeeld opeens belangrijk dat rechters een afspiegeling vormen van de samenleving en dan is het erg als er ‘teveel’ vrouwen komen. Ook denken mensen dat de kwaliteit zal dalen als er meer vrouwen in de beroepsgroep komen. Voordat je het weet veranderen activiteiten op die manier in vrouwenwerk met een lage status. Met de bijbehorende lagere lonen. Waarna de cyclus opnieuw kan beginnen.

Deze kloof is mensenwerk: het zijn mannen die op basis van stereotiepe veronderstellingen vrouwenwerk mijden. Het zijn wij mensen die vrouwenwerk onderwaarderen en kinderen opvoeden met allerlei rare ideeën over ‘echte’ mannen en ‘echte’ vrouwen. Zolang we vrouwen blijven zien als de minderwaardige Ander, blijft wat ze doen besmet werk waar ‘echte mensen’ hun vingers niet aan willen branden. Met alle problemen van dien. Maar het voordeel is: wijzelf kunnen die opvattingen veranderen. Als we willen.

Seksisme alarm: ”Misbruikte voetballers zijn geen echte mannen”

Je kon er op wachten. Enkele mannelijke voetballers brachten naar buiten dat zij het slachtoffer waren van seksueel misbruik. Acuut stond de gender-politie op. In de vorm van een vijfvoudig dartskampioen die zijn podium van de roem benutte om te oordelen dat misbruikte voetballers geen echte mannen zijn. Want echte mannen zijn sterk, stoer en slaan er op los. Echte mannen kunnen nooit kwetsbaar zijn of, erger nog, ergens het slachtoffer van zijn. Dus zijn het geen mannen. Probleem opgelost!

Dartskampioen Eric Bristow benutte Twitter om de ‘harde kerels’ uit zijn sport te vergelijken met watjes van voetballers, die zichzelf niet verdedigden tegen aanranders. Hij gebruikte in zijn tweets ook het woord ‘poof‘, een scheldwoord voor homo. Later bood hij excuses aan. Hij had pedo bedoeld. Oh, ok…

Bristow heeft volgens diverse media de beledigende twitterberichten verwijderd, maar het kwaad is al geschied, signaleert dagblad The Guardian:

If the ignorant raving of the likes of Bristow are left unchallenged, then other survivors will be deterred from coming forward. Such comments inflict genuine damage on people too: if you’ve internalised a “maybe it was my fault” sense of shame, if you feel emasculated, then Bristow’s rant will be a source of hurtful anguish.

Als samenleving hebben we sowieso moeite met seksueel geweld. Als iemand een vrouw verkracht terwijl ze een kort rokje droeg, heet het geen verkrachting en zeggen teveel mensen dat het haar eigen schuld is, bleek onlangs uit een enquête van de EU. Zoals Marjolein Derous de algemene houding van mensen rondom het thema ‘seks zonder toestemming’ (=verkrachting) samenvat:

De enquête op zich, de verbazing over de eerste ‘interpretatie’ van de cijfers en het snel-snel afvoeren van zelfs de ondubbelzinnige resultaten zijn allemaal symptomen van eenzelfde probleem: we vinden seksueel geweld wel allemaal heel erg, maar willen er zelf niet al te veel mee geconfronteerd worden.

Die houding treft vrouwen harder dan mannen, omdat de meeste daders mannen zijn en de meeste slachtoffers vrouwen. Maar mannen kunnen ook in de greep van een verkrachter raken, getuige de misbruikschandalen uit het leger, katholieke tehuizen en andere besloten organisaties. Vaak krijgt het slachtofferschap dan een extra lading mee. Voetballers gelden als het toppunt van mannelijkheid. Zeker de sterren, de topscorers, belichamen een ideaalbeeld van ware macho mannelijkheid. Ieder jongetje behoort te streven naar de mannelijkheid van dit soort helden.

Als die stoere helden zich opeens ontpoppen tot kwetsbare mensen die in hun jeugd vreselijke dingen meemaakten en daar nu nog steeds onder lijden, slaan de hersenen van veel mensen op tilt. Wat je hoort, ziet en leest past niet in het plaatje of bij de emoties die mannelijke voetbalhelden, racehelden en andere sportsterren oproepen.

Vervolgens heb je twee keuzes. Je beeldvorming over mannelijkheid veranderen, of vasthouden aan jaren vijftig rolpatronen en alles wat daarvan afwijkt wegmeppen. Dat laatste is wat mensen zoals Bristow doen. Misbruikte voetballers zijn geen echte mannen. Phew! Aloude stereotiepe beeld hersteld, mannelijkheid gered, en dat dit betekent dat mannen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik, in de kou staan en nergens naartoe kunnen.

Oh en voor alle duidelijkheid: verkrachting en andere vormen van seksueel geweld hebben niets te maken met lustgevoelens of de vraag of iemand ‘sexy’ is of wat dan ook. Het draait om status en macht. En gewapend met beschikbare cijfers kun je profielen opstellen van daders. Zoals de meest voorkomende dader van ‘date rape’. En als de dader de eerste keer ongestraft wegkwam met zijn misdrijf, gaan teveel van hen door met verkrachten.

Derde debat Clinton-Trump door een genderbril

Hillary Clinton won het derde debat tussen haar en Donald Trump. Behalve Trump’s gedraaikont rond de vraag hij de uitkomst van de Amerikaanse verkiezingen zou respecteren ja of nee, speelde zich opnieuw een genderstrijd af op het podium. Met een man die Clinton een nare vrouw (‘nasty woman‘) noemde, abortus beschreef in apocalyptische termen (doelde hij misschien op een keizersnede?), onder het uitroepen van ‘ik ga abortus verbieden’ en ‘ik respecteer vrouwen’. Tuuuuurlijk joh.

Tja. Trump. Het publiek lachte bij zijn bewering dat niemand vrouwen zo respecteert als hij.

Hoe moet je een man worden met Trump als voorbeeld, vraagt een transgender-redacteur van magazine Slate zich af. Het enige positieve is dat Trump zo’n duidelijk schoolvoorbeeld van giftige mannelijkheid geeft, dat er zowaar een serieuze discussie over mannen en mannelijkheid op gang komt in de V.S. Inclusief een verhoogde aandacht voor de schadelijke effecten van Trump’s soort mannelijkheid. Oproepen dat mannen iets moeten met de angst en onzekerheid die onder machogedrag a la Trump schuil gaan. De verkrachtingscultuur en de mythe van ‘goede’ en ‘slechte’ mannen. En moeders en vaders die hun zonen publiekelijk wijzen op andere vormen van man-zijn.

Enfin. Wat Trump in het derde debat ook deed, Clinton bleef opnieuw kalm, onverstoorbaar, en haarscherp. Zelf draaide ze op haar beurt nergens omheen wat genderkwesties betreft. Bijvoorbeeld toen het ging om abortus. Ga eens luisteren naar de vrouwen waar ik mee heb gesproken, riep ze Trump op. Om daarna het recht van baas in eigen buik te verdedigen, met de stelling dat de overheid zich niet moet bemoeien met vrouwen die zo’n moeilijke keuze moeten maken.

Cosmopolitan signaleert dat Clinton, bij onderwerpen zoals reproductieve rechten en seksueel geweld, over vrouwen sprak zoals geen enkele mannelijke kandidaat ooit voor elkaar kreeg. Omdat ze het woord ‘wij’ kon gebruiken. Wij vrouwen. Wij weten hoe het voelt als mannen je behandelen als een willoos seksobject. Wij vrouwen willen gelijk loon voor gelijk werk. Wij vrouwen weten hoe het is als je een ongewenste of gevaarlijke zwangerschap af moet breken. En hoe vernederend, eng en gevaarlijk het is als je geen baas in eigen buik kan zijn.

Magazine Slate constateert dat landen alleen al om deze reden meer vrouwen op politiek machtige posities nodig hebben:

When men discuss abortion among themselves, as they do in far too many policy discussions, it takes on a detached air of philosophical principles. When Clinton’s on the stage, it becomes about flesh and blood: women’s bodies and their most private, sacred rights to determine the courses of their own lives. Of all the reasons it benefits the nation to have more women in politics, this may be the biggest—the shift of women’s lives from the realm of hypotheses into the real world.

UPDATE: Vrouwen een naar wijf /nasty woman noemen, of erger, heeft een lange geschiedenis. Zulke beledigingen zijn namelijk erg handig voor mannen die vrouwen klein willen houden en die onbehagen rond vrouwen met macht willen versterken, analyseert de New York Times. Inmiddels verkopen verkiezingen-shirts met slogans als ‘nasty women vote’ erop als een dolle.

UPDATE 2: Beide kandidaten moesten een soort stand up comedian routine doen tijdens een diner met allerlei Belangrijke Mensen. Trump verruilde grappen voor gescheld op Clinton en oogstte boe geroep. Clinton hield een speech die én grappig was, én ontroerend, en van politiek belang omdat ze sprak over de normen en waarden waarmee ze een presidentschap in wil gaan als ze het wordt. Trump, wegwezen…

Giftige mannelijkheid en vrouwenhaat, de vergeten kant van massamoord

Makkelijk verkrijgbare wapens, psychologische problemen, religieuze motieven, dat alles kan een rol spelen bij massale schietpartijen in de V.S. Maar er is opvallend weinig aandacht voor een ander structureel gegeven. Op een paar na gaat het bij de meeste van 216 schietpartijen met meerdere slachtoffers sinds 1966 om mannelijke daders. Daarnaast mishandelen of vermoorden deze mannelijke daders voor hun openbare moordpartij opvallend vaak vrouwen, al dan niet in de context van huiselijk geweld. Deskundigen zien hierin symptomen van giftige mannelijkheid (toxic masculinity).

Bij giftige mannelijkheid gaat het om een specifieke kijk op hoe mannen moeten zijn en welke rechten en plichten ze moeten hebben. Angst ligt vaak ten grondslag aan die ideeën. Angst voor het verlies van privileges waar mannen uit vorige generaties nog als vanzelfsprekend aanspraak op konden maken. Angst om te verweken en ‘te vrouwelijk’ te worden. Angst om de controle te verliezen. Hij moet de baas zijn en blijven, van jongetjes een man maken en vrouwen eronder houden.

Dit alles leidt tot een fragiel ego, wat bij het minste of geringste ernstig bedreigd wordt. Vrouwen die te veel praatjes krijgen, zwartjes die je baan inpikken, homo’s die met hun verwijfde gedoe deze stoere mannelijkheid ondermijnen, de lijst met vijandbeelden is lang. En iedere aantasting van de opgeëiste dominantie kan agressie tot gevolg hebben.

Maar vooral vrouwen moeten het ontgelden. Daders van openbare schietpartijen plegen, voordat ze dit punt bereiken, vaak eerst misdaden gericht op vrouwen. Seksueel geweld, huiselijk geweld, je moeder of je ex doden en dan bewapend door naar een bepaalde locatie. Tussen 2009 en 2012 beging maar liefst veertig procent van de daders geweld tegen vrouwen. Ze schieten ook opvallend vaak rond in winkelcentra of op scholen, waarbij de vrouwelijke slachtoffers in de meerderheid zijn.

Ook de dader van Orlando mishandelde eerst zijn vrouw. Zoals Rolling Stone opmerkt: volgens de overheid had de dader geen dossier over eerdere ”hate crimes” oftewel misdaden gepleegd uit haat, maar dat ligt er aan hoe je dat definieert. Feministen zien huiselijk geweld tegen vrouwen wel degelijk als een hate crime. Maar zoals gewoonlijk, aldus Rolling Stone, negeerde de overheid die alarmbel echter. Vrouwen slaan, tja, doen we allemaal wel eens, ze zal het er wel naar gemaakt hebben. Hatecrime? Nah. Extra in de gaten houden? Nah, dan kun je alle mannen wel in de gaten gaan houden. En bij geweld tegen vrouwen weten we: NIET ALLE MANNEN!!!!!

Dit leidt tot de volgende blinde vlek. Niet alleen negeren we de sekse van de daders bij openbare schietpartijen en hun geweld tegen vrouwen, we missen ook de schietpartijen met meerdere doden die thuis achter de voordeur plaats vinden. Als je kijkt naar de feiten, gaat het om mensen zoals David Conley. Die schoot zijn ex, haar partner en zes kinderen dood. Acht doden. Dat valt ruim binnen de gangbare definitie dat er vier of meer doden ”moeten”vallen om mee te tellen in de lijstjes. En hij is niet de enige.

Enfin, zoals Rolling Stone concludeert:

If Mateen’s choosing Pulse as a target isn’t an indication of aggrieved entitlement and fragile masculinity, I don’t know what is. Pledging allegiance to ISIS, as he is reported to have done in the midst of the shooting, while related in many dimensions to this problem, seems more like a symptom, not a cause.

Hoog tijd dat de V.S. dit feit erkennen. Wapenbezit aan banden leggen is niet voldoende. Het bijsturen van denkbeelden over giftige mannelijkheid moet veel meer prioriteit krijgen.

Feministische actiefilms: voor Fury Road was er Dredd

Wat hebben Dredd en Mad Max Fury Road met elkaar gemeen? Beide actiefilms spelen zich af in een apocalyptische toekomst, draaien om de vrouwelijke personages en geven blijk van een feministische mentaliteit. Maar er zijn verschillen: Dredd ging drie jaar eerder in premiere. En terwijl recensenten het feminisme van Fury Road herkenden, misten de meeste (Nederlandse) recensenten de revolutionaire gender-aspecten van Dredd indertijd totaal. Tijd om deze film een tweede kans te geven.

Wat is een feministische actiefilm? Lastig te definiëren, (zie ook dit stuk over feministische filmtheorie). Het helpt als het verhaal de Bechdeltest doorstaat en vrouwen meer te doen geeft dan het geijkte slachtoffer/sexy liefje/zeurende echtgenote van de held. Oh, en als je uitgaat van hatelijke stereotypen over het feminisme leidt dat tot teleurstelling:

I kept waiting for the castrations, the misandry, the “I HATE ALL MEN” shrieks, the long didactic lectures about the superiority of women, and the goddess worship, and it didn’t deliver. Instead, we got a lively action movie with non-stop pacing, and an ensemble of men and women working together as equals, and being equally human…..Oh. Hang on a sec.

Dredd is gebaseerd op de gelijknamige strip, die tot in het absurde (en bijna illegale) aan de haal ging met fascistische law-and-order ideeën. Net als Fury Road speelt Dredd zich af in een apocalyptische toekomst. Een kernoorlog vergiftigde grote delen van de wereld. Mensen leven opeengepakt in mega-steden. De enigen die nog enigszins de orde handhaven zijn de zogenaamde Rechters: gemilitariseerde politieagenten die op zware motoren rondrijden en ter plekke vonnissen uitspreken én uitvoeren. Dredd is de meest gevreesde van hen. Bij hem krijgt de nuance geen kans en luidt het vonnis meestal ‘sterf’.

Het verhaal komt op gang als Dredd’s baas hem opdracht geeft een rekruut te evalueren. Die baas, de Opperrechter, is een competente zwarte vrouw en niemand heeft het daarover. Mensen volgen haar bevelen op, punt. De rekruut, Anderson, is ook een vrouw. Dredd geeft haar de keuze met welke misdaad ze aan de slag wil – hem maakt het niet uit. Ze kiest een drievoudige moord in een wolkenkrabber met de idyllische naam Peach Trees. Die keuze leidt tot een confrontatie met Ma-ma, een gewetenloze bendeleidster die de macht overnam in het gebouw.

Op die manier geven vrouwen de aanzet tot de ontwikkelingen, net zoals Furiosa de aanzet gaf tot de actie van Fury Road. Niet alleen dat, maar de vrouwelijke hoofdpersoon bij Dredd draagt de film. Anderson verandert, leert en ankert het verhaal emotioneel. Ze heeft een gelijkwaardig aandeel in de gebeurtenissen. Dredd en Anderson bieden gevaarlijke situaties allebei op een professionele manier het hoofd. Er ontstaat vertrouwen en respect tussen hen, net zoals dat gebeurde tussen Max en Furiosa.

Wat de mannelijke angst voor castratie betreft: de mannenrechtenactivisten die Fury Road wilden boycotten als zijnde feministische propaganda, hadden beter Dredd als mikpunt kunnen uitkiezen. Ma-ma zou volgens de geruchten haar pooier gecastreerd hebben voordat ze de macht overnam. Of het waar is? Dat laat het scenario in het midden, maar Anderson maakt tijdens het politieonderzoek gretig gebruik van deze angstaanjagende mythe, om een mannelijke schurk te breken en te laten bekennen.

Tot slot: de vrouwelijke personages worden niet geseksualiseerd. Net als in Fury Road zie je in Dredd blote huid, en is er sprake van (de dreiging met) seksueel geweld. Het scenario maakt echter overduidelijk dat seksueel geweld problematisch is. De vrouwelijke personages laten zich niet intimideren en de film reduceert hen op geen enkele manier tot een seksobject.

Op die manier ging Dredd Fury Road in 2012 voor in het slaan van nieuwe piketpaaltjes als het gaat om gender en actiefilms. Dat beide verhalen zich afspelen in de toekomst is misschien geen toeval. Blijkbaar kunnen we ons een als vanzelfsprekend gelijkwaardige verhouding tussen de seksen alleen voorstellen in ver van ons af gelegen situaties, in tijden waarin de status quo overduidelijk niet meer werkt. Maakt niet uit. Zolang dat producties oplevert zoals Dredd en Fury Road, hoor je mij en andere vrouwelijke kijkers niet klagen 😉

Jumbo gaat stug door met seksistische stereotypen

Na de stereotiepe tv-reclames besloot winkelketen Jumbo seksistische rolpatronen  ook centraal te stellen in het mei/juninummer van ‘Hallo Jumbo’. Het blad bestaat uit twee delen. Een barbecue-gedeelte voor mannen, inclusief nieuws over bier, wielrennen, en ‘mannen onder elkaar’, met zwart als verbindend kleurelement. Voor de vrouwtjes salades, witte wijn, en ‘lekker samen bijkletsen’, met roze als verbindend kleurelement. Pik dat seksisme niet en dien hier je klacht in.

De vrouw volgens Jumbo.

Jumbo is niet de eerste die in een eigen uitgave voedsel in een genderkeurslijf perst. Albert Heijn was eerder al de seksistische supermarkt van dienst, met een Allerhande gewijd aan de man. Vlees, hamburger, vlees, bier, grote hakborden met grove messen, want mannen zijn blijkbaar motorisch gestoord, merkten mannelijke criticasters op. Jumbo doet hetzelfde. Weer staat vlees eten gelijk aan mannelijkheid, en draait het om bbq en bier.

Waarom is dit zo irritant? Stel dat we man en vrouw zouden veranderen in blank en zwart. En dat een supermarkt een eigen blaadje in twee delen knipt. Een deel voor blanken, en een deel voor zwarten. Bij de blanken: klassieke muziek, geraffineerde recepten uit de Franse keuken, en een verhandeling over sterrenchefs. Bij de zwarten: soul-muziek, kip met rijst, en een verhandeling over zwarte mensen die ‘van nature’ zo goed kunnen dansen en zo’n gezellig oerinstinct hebben voor luidruchtige feestjes.

Het huis zou te klein zijn. Racisme! Jumbo zou zich moeten verontschuldigen. (Script: ‘natuurlijk zijn we voor diversiteit, nee, we denken echt niet dat alle negers.. eh sorry, zwarte medemensen, van nature goed kunnen dansen, we zijn verkeerd begrepen, we bedoelden het ironisch… Jeetje wat een overgevoelige zeurpieten zijn die klagers’). Maar nu het mannen en vrouwen betreft, mag blijkbaar alles, hoe seksistisch ook.

Punt is, je kunt er iets aan doen. Reclamemakers kunnen kiezen voor een andere aanpak. En wij consumenten kunnen ophef maken als commerciële bedrijven seksisme omarmen. Op bepaalde vlakken zie je al veranderingen. Zo begint het bij reclamemakers te dagen dat vrouwen ook bier drinken, en dat het niet slim is hen te beledigen in reclames die de man en zijn vermeende behoeftes centraal stellen.

Idem dito voor Jumbo. Wij vrouwen doen nog steeds 74% van de dagelijkse boodschappen. Waarom zou je ons dan willen reduceren tot het seksistische cliché van witte wijn drinkende bijklets-dames die blij prikken in een salade? Dom, Jumbo. Heel dom.

Nederland moet huiselijk geweld beter aanpakken

Nederland heeft nog veel te verbeteren als het gaat om de aanpak van huiselijk geweld. Ons land ondertekende het Verdrag van Istanbul. Dat akkoord eist een gendersensitieve aanpak. Een recente genderscan toont echter aan dat Nederland gender juist steeds vaker negeert. Daarnaast voelt de politiek weinig urgentie om huiselijk geweld aan te pakken. Terwijl dit een absolute topprioriteit zou moeten zijn. Vrouwen hebben niets aan een gelijk loon voor gelijk werk als ze in hun graf liggen.

Er staan letterlijk levens op het spel. Vrouwen (en kinderen) sterven of raken ernstig gewond vanwege mannelijke agressie. De Nederlandse trend is stijgend, met 19 dode vrouwen in 2009, 20 in 2010, 25 in 2011 en 31 in 2012. Als vrouwen met botbreuken in het ziekenhuis belanden, is bij 1 op de vijftig huiselijk geweld de oorzaak – een reden waarom gezondheidsonderzoekers pleiten voor een betere uitvraag naar de oorzaak van verwondingen.

Ook in andere landen ziet het er niet goed uit. Neem Spanje, waar de regering cijfers rondom huiselijk geweld zo nauwkeurig mogelijk bij houdt. Dat land telde in 2013 66 vermoorde vrouwen, met 18 zaken nog in onderzoek. Maar ook hier verdenkt de politie een mannelijke dader, in een context van huiselijk geweld. Daarnaast registeerde de overheid 34.376 slachtoffers van huiselijk geweld, waarvan 31.612 de vrouwelijke sekse hadden.

Kortom, huiselijk geweld is een genderprobleem. Het geweld verloopt via duidelijk herkenbare patronen, waarbij mannen in overgrote meerderheid de daders zijn, en vrouwen in overgrote meerderheid de slachtoffers. Vrouwenhaat en agressieve uitingen van mannelijke dominantie vormen de brandstof en zorgen ervoor dat het keer op keer mis gaat. Als je de rol van gender negeert, mis je de kern van huiselijk geweld en kun je nooit goed beoordelen wat je moet doen.

Dat gender negeren problemen veroorzaakt, brengt een recente genderscan naar de aanpak van huiselijk geweld genadeloos aan het licht. Onder andere hulpverleners zijn gaan geloven in de mythe van de voltooide emancipatie. Man en vrouw zijn gelijk en gelijkwaardig, dus als het dan nog mis gaat, is dat irritant. Maar over gender beginnen is nog irritanter, want dat is passé.

Als gender (en seksisme, en mannelijke dominantie) taboe worden, moet je iets anders verzinnen. Hulpverleners wijken uit naar een egalitair droomland, waar iedereen in vrijheid handelt. Vervolgens achten ze de kans groot dat man en vrouw beiden schuldig zijn. Daarbij duiken stenotypen uit de jaren vijftig op, zoals:

Het stereotype van wederzijds geweld, van de vrouw die zeurt en ‘zuigt’ en van de man die uit frustratie gaat slaan, waarbij de rollen van dader en slachtoffer vervagen. Wij hebben het vermoeden dat dit ook wordt gebruikt voor situaties waarin wel degelijk sprake is van machtsverschillen tussen man en vrouw en van geweld over en weer dat niet gelijksoortig is. Uitvoerders zelf dit beeld kritisch laten beschouwen, bleek in de focusgroepen niet altijd mogelijk.

Goede naleving van het Verdrag van Istanbul zou zulke verdraaiingen onmogelijk moeten maken. Het akkoord, in de ogen van Blijf van mijn Lijf huizen een mijlpaal, verplicht overheden rekening te houden met gender. De tekst is veelomvattend:

gendersensitief beleid betekent dat de aanpak niet enkel op het geweld betrekking moet hebben, maar ook dat er oog moet zijn voor de bredere context waarin geweld wordt gebruikt en de mogelijke ongelijkheden en achterstanden van vrouwen. Beleid moet uitdrukkelijk worden gericht op het bevorderen van gelijkheid tussen vrouwen en mannen en op de versterking van de positie van vrouwen. […] Dit brengt vergaande verplichtingen met zich mee, ook voor Nederland, zowel op lokaal als op regionaal niveau.

Nederland heeft het werk voor het oprapen. Ondertussen staan letterlijk mensenlevens op het spel. Tijd voor gevoelens van urgentie, mensen. En bij de weg: de emancipatie is nog lang niet af, dus zet die mythe maar bij het groot vuil.

Nieuwe technologie, oud seksisme

Sexy berichtjes sturen. Leuk! En heel makkelijk, met smartphones, i-Pads en andere technologie. Maar ook al veranderen de middelen waarmee jongeren communiceren, de onderliggende seksistische cultuur blijft hetzelfde. Vooral meisjes krijgen er van langs, als ze zich inlaten met dit soort geseksualiseerde uitingen. Maar ze krijgen ook negatieve etiketten opgeplakt als ze zich verre houden van sexting. Dat blijkt uit kwalitatief onderzoek naar de belevingswereld van tieners.

Hij is stoer, zij is een hoer…. De dubbele moraal is springlevend, en dat begint al vroeg.

Het Amerikaanse kwalitatieve onderzoek heeft de veelzeggende titel ‘de klos als je het doet, de klos als je het niet doet… als je een meisje bent‘. En dat is precies wat jongeren in interviews aangaven. Meisjes vertelden de onderzoekers dat ze sexy berichten sturen om bij de groep te horen en status te krijgen. Vaak voldoen ze daarbij aan verzoeken van de jongens, die actief om zulke berichtjes en sexy foto’s vragen.

Helaas levert voldoen aan verzoeken niet op de gehoopte status. Jongens noemen meisjes die zulke berichten sturen namelijk onzekere sletten, die blijk geven van een gebrek aan gezond verstand (”crazy, insecure, attention-seeking sluts with poor judgment”.) Doen ze echter niet mee, dan noemen jongens hen gefrustreerd en preuts.

In geen enkel geval gaven de jongens blijk van verantwoordelijkheidsgevoel of inzicht in hun eigen rol of invloed:

Nowhere in these responses did these participants stop to consider the ways in which forces external to the girls (including the boys themselves) might be contributing to girls’ decisions to send sexts. Indeed, one of these boys even wrote “I’m not going to stop it,” implying that on some level he enjoyed receiving sexts, even though he expressed no qualms about denigrating the girls who sent them.

Op die manier komen meisjes terecht in een positie waarin ze het altijd fout doen. Ze staan onder een enorme druk. En dat op een leeftijd waarbij ze zelf uit moeten zoeken wie ze zijn en wat ze wel en niet willen. Ga er maar aan staan, als meisje.

Diezelfde ongelijkwaardige positie van meisjes bleek een paar jaar geleden ook uit Nederlands onderzoek, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur:

Het onderzoek onderschrijft de ongelijkwaardigheid van meisjes en jongens ten aanzien van seksualiteit. ‘Jongens zijn stoer en meisjes een hoer’ als zij meerdere seksuele partners hebben gehad. Deze dubbele moraal wordt door veel jongens én meisjes gedeeld, autochtoon en allochtoon. Zowel jongens als meisjes vinden bovendien dat meisjes verantwoordelijk zijn voor het stellen van grenzen, ook omdat jongens ‘nou eenmaal zo zijn’.

Ook hier wijzen jongeren naar meiden. Die zijn preuts of sletterig, en als er iets vervelends gebeurt is het haar schuld. Had ze maar duidelijkere grenzen moeten stellen. De jongens treft geen blaam, want ‘jongens zijn nou eenmaal jongens‘.

Onderzoekscentrum Movisie denkt dat sexting, het sturen van geseksualiseerde berichten in de vorm van sms-jes of foto’s, ook in Nederland steeds vaker voor zal komen. Dit komt bovenop het bombardement van geseksualiseerde beelden waar reclames en andere media jongeren aan bloot stellen. Deskundigen constateren dat overheid en politie vooralsnog geen idee hebben wat ze moeten doen, om die ongelijke verhoudingen aan te pakken en adequaat te reageren op de uitwassen die deze ongelijkheid kan veroorzaken (zoals seksuele intimidatie en verkrachting).

In ieder geval verklaart de houding van de jongens voor een deel de houding van mannen. Jong geleerd, oud gedaan. Als jongens er zo als de kippen bij zijn om hun eigen aandeel te negeren en meisjes aan te wijzen als de slechterik, is het niet zo vreemd dat mannen als volwassene hetzelfde doen. Geen wonder dat mannen massaal terugdeinzen als vrouwen onder de noemer #YesAllWomen vertellen wat ze dagelijks ervaren. Geen wonder dat mannen intimidatie pas enigszins serieus nemen, als ze met eigen ogen zien hoe vrouwen behandeld worden. Dat ze tot die tijd massaal roepen ‘ik heb er niks mee te maken, niet alle mannen gedragen zich zo’.

Politie en autoriteiten kunnen hier inderdaad weinig mee. Het betreft hier de mores van een land, en groepsprocessen. Het gaat om de manier waarop jongens en mannen gesocialiseerd worden, zichzelf socialiseren, en baat hebben bij een positie waarbij zij zelf buiten schot blijven. Er zijn moedige jongens en mannen voor nodig, die kritisch naar zichzelf durven kijken en zichzelf opnieuw opvoeden. En een maatschappij vol mensen die kritisch nadenken over de constructie van mannelijkheid, en jongens en mannen aanmoedigen om bij zichzelf te rade te gaan. Alleen op die manier kun je de dubbele moraal langzaam ontmantelen.

Gent sluit zich aan bij Hollaback

Na Brussel heeft ook de Belgische stad Gent zich aangesloten bij Hollaback. Iedere vrouw die op straat lastig wordt gevallen, kan nu melding doen van het incident, en desgewenst ook foto’s of filmpjes uploaden om deze vorm van alledaags seksisme zichtbaar te maken. Want voor vrouwen is het geen vanzelfsprekende ervaring dat ze rustig in het openbaar rond kunnen lopen.

Hollaback begon in de Verenigde Staten, uit protest en om vrouwen te laten zien dat ze niet de enige waren/zijn. Want hoe gaat dat: je loopt over straat. Uit het niets krijg je een opmerking naar je hoofd (lekkere tieten!!!). Je voelt je rot. Vertel je erover, dan krijg je vaak afwerende reacties. Kun je niet tegen een grapje? Misschien was het bedoeld als compliment. Jeetje, wat ben jij overgevoelig zeg. Je zeurt. Je overdrijft. Zeg, wat had je eigenlijk aan? Wat deed je daar dan ook, op dat tijdstip?

Niet zo gek dus dat onder andere in Gent geen enkele vrouw aangifte doet of formeel een klacht indient nadat iemand haar op straat lastig viel:

Bij het meldpunt Discriminatie van Stad Gent is er de jongste twee jaar geen enkele melding geweest. Ook bij de Gentse politie bestaat er geen specifiek meldpunt voor seksuele intimidatie. ‘Maar dat betekent niet dat seksuele intimidatie geen probleem is in Gent’, zegt Joke Vasseur van het meldpunt Discriminatie. ‘Intimidatie komt hier ook voor, maar het blijft voorlopig een blinde vlek in onze cijfers.’ […] ‘Seksuele intimidatie is een verborgen probleem in Gent’, bevestigt Evie Embrechts van de Gentse feministische groep Fel. ‘Maar vrouwen durven er weinig over te zeggen omdat ze vaak lacherige reacties krijgen. Er heerst een verkeerde cultuur.’

Want hoe gaat dat: voordat je het weet is de vrouw schuldig en gaat het alleen nog maar over haar gedrag, (verkeerd) en haar gedoe (overdreven). Je hebt letterlijk filmopnames nodig om te bewijzen dat je niet overgevoelig bent. Want het gaat niet om die ene keer ‘lekkere tieten’ te horen te krijgen. Het gaat om het cumulatieve effect van iedere keer opnieuw op straat reacties van onbekende mensen, vaak mannen, krijgen, en als je niet gepast reageert veranderen de complimenten in mum van tijd in scheldwoorden en dreigementen. Je weet nooit of het bij een opmerking blijft, of dat de opmerking het begin is van een glijdende schaal.

Hollaback wil tegenwicht bieden aan die verkeerde cultuur. Het zichtbaar maken van intimidatie brengt bewustwording op gang, en geeft vrouwen een steun in de rug. Daarnaast besteedt Hollaback aandacht aan studies naar seksuele intimidatie op straat. Daarvan zijn er nog steeds te weinig, maar iedere keer als een onderzoeker in dit onderwerp duikt, blijkt dat bijna alle vrouwen nare ervaringen hebben. Iets wat vrouwen zelf ook bevestigen als iemand het ze vraagt.

Zoals individuele anekdotes al aangaven, blijkt ook uit studies dat de dader in meer dan negentig procent van de gevallen een man is. Vaak gaat het om een groepje – vrouwen naroepen dient om aan andere mannen te laten zien dat je een echte man bent. Het blijft niet altijd bij nafluiten, claxonneren of roepen. Afhankelijk van het land en de daar heersende cultuur krijgen vrouwen in meer of mindere mate ook te maken met fysieke agressie, zoals borsten betasten, schoppen, slaan.

In Nederland reduceren mensen het probleem nog steeds als een kwestie van bouwvakkers die goedmoedig een vrouw nafluiten, wat is het probleem. Een situatie waar bouwmarkt Gamma handig gebruik van maakt. Gelukkig zijn ze in België een stuk verder. Kunnen wij nog wat van leren. Op naar een Nederlandse afdeling van Hollaback…

Vooruitgang voor vrouwen betekent niet ‘het einde van de man’

Gezien het conservatieve klimaat in Nederland en de gretigheid waarmee opiniebladen en kranten artikelen over ‘het einde van de man’ in 2010 overnamen uit de Amerikaanse media, doet de Zesde Clan een voorspelling. Nederlandse uitgeverijen gaan hard aan de slag om een vertaling uit te brengen van een nieuw boek over het einde van de man. Het discourse van de auteur past namelijk bij allerlei conservatieve angsten dat mannen het onderspit delven zodra de invloed van vrouwen toeneemt.

De angst voor succes van vrouwen is overal zichtbaar. Mark Ridley benutte het podium van de Groene Amsterdammer al in 2003 om te speculeren dat mannen uitsterven nu vrouwen hen ‘blijkbaar’ niet langer nodig hebben. Oog, een tijdschrift van het Rijksmuseum, kwam bij het eerste nummer in 2010 ook al met een verhaal over het einde van de man. Want zijn oude rol van krijger en heerser  verdwijnt, zijn onaantastbare status brokkelt af, vrouwen worden steeds mondiger, kortom, verwarring en verval alom.

En nu is er in de V.S. een nieuw werk uitgekomen, een uitbreiding van een reportage in conservatief blad The Atlantic, die dit verhaal nieuwe impuls geeft. Volgens auteur Hanna Rosin van ‘The End of Men’ betekent winst voor vrouwen automatisch verlies voor mannen. Sterker nog, vrouwen domineren tegenwoordig! Mannen hebben geen idee meer hoe het verder moet! Alarm!!

Amerikaanse recensenten maakten gehakt van het boek. Het voornaamste argument: er blijft geen spaan heel van het verhaal dat vrouwen zouden domineren, zodra je naar de harde feiten kijkt. De top van het bedrijfsleven, van de politiek, van de kerken, zijn allemaal nog stevig in handen van mannen. Dat vrouwen vooruitgang boekten ten opzichte van honderd jaar geleden is heel fijn, maar doet niets af aan deze voortdurende machtsverschillen tussen de seksen. Dat is een vervelende waarheid die Rosin het liefste onder het vloerkleed verstopt:

The biggest problem with her pendulum theory is that it hasn’t even swung to halfway in many important respects, particularly at the top. She acknowledges this, and promptly dismisses the boring old statistics.

Het gaat dan ook niet om statistieken. Het gaat om emoties. Het klopt namelijk dat de privileges van mannen in toenemende mate onder vuur liggen. Het klopt dat dit voor mannen heel vervelend aanvoelt. Ze raken hun automatische bonuspunten kwijt. Dat levert angst op.

Het einde van de mannen is nabij!!! Je kunt er zelfs een button van kopen.

Onderzoekers kunnen die angsten op allerlei momenten in het verleden terugvinden. Zo gingen steeds meer vrouwen in de negentiende eeuw schrijven. Ze namen het woord. Dat kon niet, de weerstand tegen boeken van vrouwen was enorm:

Ik heb mijn steentje willen bijdragen door een beschrijving te geven van de ruimte die schrijvende vrouwen in de eerste helft van de negentiende eeuw toegewezen kregen en van de middelen die werden gebruikt om het hiërachische systeem in stand te houden: hoe tegenbewijzen tot uitzonderingen werden verklaard, welke oogkleppen men kon opzetten, hoe schijnbare tegenstrijdigheden door ‘androgynie’ konden worden opgelost. Het is te simpel van een complot te spreken, en het zou ook onzin zijn een schuldvraag te stellen. Belangrijker is de vraag hoe het werkt. Foucaults stelling in De orde van het spreken luidt verder dat men de macht van het spreken wil controleren, selecteren, organiseren en herdistribueren met een bepaald doel, namelijk om de machten en gevaren ervan te bezweren. Als de inspanningen die in de negentiende eeuw werden verricht om vrouwen een geheel of gedeeltelijk spreekverbod op te leggen inderdaad een graadmeter leveren voor de omvang van de angst dat de vrouwelijke stem zou moeten worden gehoord, kan men slechts concluderen dat de angst voor vrouwen enorm was.

De negentiende eeuw, mensen. Niets nieuws onder de zon.

Nog steeds krijgen mensen er van langs als ze de mannelijke privileges kritisch onder de loep nemen. Volstrekt voorspelbare boze, verwarde, vijandige reacties volgen dan. De angst voor verandering moet je bespreekbaar maken. En dan het liefste op een serieuze manier. Want het zou goed zijn als mannen na gingen denken over de manier waarop zij, anno 2012, deel willen nemen aan de maatschappij:

Just as the feminine mystique discouraged women in the 1950s and 1960s from improving their education or job prospects, on the assumption that a man would always provide for them, the masculine mystique encourages men to neglect their own self-improvement on the assumption that sooner or later their “manliness” will be rewarded. […] …just as the feminine mystique exposed girls to ridicule and harassment if they excelled at “unladylike” activities like math or sports, the masculine mystique leads to bullying and ostracism of boys who engage in “girlie” activities like studying hard and behaving well in school. […] Contrary to the fears of some pundits, the ascent of women does not portend the end of men. It offers a new beginning for both.

Dus, mannen, neem eens een kijkje bij Men Engage, of het Plan voor de Man. Verdiep je in discussies over positief omgaan met de culturele en sociale veranderingen, mannelijkheid en wat dat kan betekenen. Neem eens een kijkje bij wat feministen te zeggen hebben over gender. Denk na over de verandering die je zelf in de praktijk wil bewerkstelligen. Er valt genoeg te doen.

Reclamepolitie wijst aan wie wat mag eten en drinken

Cider is cider, zou je zeggen. Maar nee, reclamemakers hebben bepaalt dat Jillz cider voor vrouwen is, en Strongbow cider voor mannen. Ze vallen daarbij terug op de meest stereotiepe beeldvorming over de seksen die je maar kunt bedenken. Die houding rukt op, signaleert de Globe and Mail in een reportage. Geen voedingsmiddel is veilig voor de genderpolitie.

Volgens onderzoeker James Wilkie van de Northwestern Universiteit van Illinois komt dat doordat de hele samenleving doordrenkt is van het denken in de tweedeling man-vrouw:

This kind of thinking is so ingrained in our society and is applied so frequently on a daily basis, he says, “we tend to almost reflexively apply it to things that perhaps it’s not relevant to apply it to.” In a study published last year, he examined how such perceptions affect people’s food choices. Men, more than women, he found, tend to be more concerned about choosing foods that conform to gender norms. For instance, they often choose rib-eye steaks, gravy and dishes described as “hearty” over supposedly feminine foods like salads.

Dat vooral mannen gevoelig zijn voor de aanpak van reclamemakers is logisch. Het sluit namelijk mooi aan bij eerdere bevindingen dat het vrouwelijke geen status geeft. De keerzijde daarvan is dat iets mannelijks juist wel statusverhogend werkt. Voor vrouwen is het daarom veel makkelijker om toch een ‘mannenproduct’ te gebruiken dan andersom. Vrouwen kunnen er in sociaal opzicht namelijk op vooruit gaan als ze mannelijke producten gebruiken. Voor mannen betekent de associatie met het vrouwelijke echter een verlies van status.

Reclamemakers spelen daar handig op in. Ze gebruiken de kleur roze, tonen giebelende shoppende meiden, enzovoorts. Geen enkele man die zich wil associëren met zulk verwijfd gedoe. Nee, je moet je mannelijkheid bewijzen. Bijvoorbeeld door als een harige oermens schreeuwend naar je biertje te rennen, of dat grote stuk rood vlees op je bord te gooien.

De rolpatronen nemen zulke vormen aan dat mensen zich genoodzaakt zien zelf voor enig tegenwicht te zorgen. Zo kent Nederland de site Vrouw en Bier, omdat oprichtster Fiona de Lange het zat was dat grote biermerken zich bijna alleen op mannen richten en vrouwen bewust buiten sluiten. Denk aan de campagne ‘Ons Bier’, waarbij in woord en beeld bleek dat ‘ons’ alleen sloeg op mannen. Ze wil opkomen voor het recht van vrouwen om ook een biertje te drinken, zonder lastig gevallen te worden met rolpatronen en seksisme.

Een andere effectieve campagne was en blijft Beperkt Houdbaar, waarin documentairemaakster Sunny Bergman het verstikkende schoonheidsideaal fileerde. Veel reclames zijn op die idealen gebaseerd. Vrouwen moeten op iedere calorie letten want stel je voor dat je te dik zou worden. Lijnen moet je, liefst met speciale ontbijtgranen. Oh, en vrouwen moeten vooral veel yoghurt eten voor een minder opgeblazen gevoel, enzovoorts.

Beperkt Houdbaar schetst de gevolgen van dit klimaat. Zelfhaat, afkeer van je eigen lichaam, en de run op plastische chirurgie om alsnog iets te doen aan dikke dijen en lubberende buikjes. Door deze gevolgen te schetsen worden mensen zich (hopelijk) meer bewust van de manieren waarop reclamemakers je hun producten willen verkopen. Kennis is macht…

UPDATE Vers van de pers: het Amerikaanse frisdrankmerk Dr Pepper heeft een calorie arme variant gemaakt voor mannen, en promoot dit drankje door gespierde mannen te tonen die stoere dingen doen in een oerwoud, én door als slogan te gebruiken dat het NIET voor vrouwen is. Expliciet. Dit geheel gaat vergezeld van een Facebook campagne waaraan alleen mannen deel kunnen nemen:

A Facebook page for the drink contains an application that allows it to exclude women from viewing content, which includes games and videos aimed at being “manly.” For instance, there’s a shooting gallery where you shoot things like high heels and lipstick, for example. There is also a “man quiz” with questions on activities like fishing and hunting.

Vrouwen, rot op of we schieten je neer. Wat een fijne reclamestrategie. Benieuwd wanneer die trend overwaait naar Nederland….

Sekseneutrale crèche stuit meteen op verzet

Het nieuws over een sekseneutrale crèche in Zweden is nog niet bekend geworden, of de eerste kritiek zwelt al aan. De crèche, Egalia,  zou de echte mannelijkheid aantasten doordat jongetjes in een neutrale omgeving geen echte jongens zouden kunnen zijn. Een andere kritiek is dat kinderen in de war zouden kunnen raken over hun identiteit. Ondertussen stemmen Zweedse ouders met hun voeten. Egalia kent zo’n toeloop dat er nu al een wachtlijst is.

Voor de Nederlandse berichtgeving nemen zowel Volkskrant als Trouw hetzelfde korte bericht van een persbureau over. Een pas geopende crèche in de Zweedse hoofdstad Stockholm, Egalia, biedt een sekseneutrale omgeving. Hier geen indeling in roze stoelen met hartjes en blauwe stoeltjes met raketten. Ook gebruiken de begeleiders geen woorden zoals hem of haar, maar een zelf bedacht neutraal woord. Ouders zijn enthousiast. De 33 beschikbare plaatsen zijn vol en er is al een lange wachtlijst.

Uit een bericht op CBS dat Egalia veel praktijken omgooit die elders gangbaar zijn. De begeleiders in de créche leggen de blokken bijvoorbeeld vlakbij de speelgoedkeuken, zodat er voor kinderen geen verschil ontstaat tussen koken en constructie. Beiden zijn ok. Ook staat de crèche volgens directrice Lotta Rajalin stil bij allerlei samenlevingsvormen. Een gezin van man, vrouw en kind is niet de norm, zoals in boekjes, liedjes en spelletjes vaak wel gebruikelijk is.

 Zodra het nieuws van de genderneutrale crèche de media haalde, kwam de kritiek op gang, bericht de New York Times:

Jay Belsky, a child psychologist at the University of California, Davis, said he’s not aware of any other school like Egalia, and he questioned whether it was the right way to go. “The kind of things that boys like to do — run around and turn sticks into swords — will soon be disapproved of,” he said. “So gender neutrality at its worst is emasculating maleness.”

Vreemd, want de inzet van de crèche is een heel andere, laat een medewerkster weten:

“Society expects girls to be girlie, nice and pretty and boys to be manly, rough and outgoing,” says Jenny Johnsson, a 31-year-old teacher. “Egalia gives them a fantastic opportunity to be whoever they want to be.”

Dat jongetjes vrijuit ander gedrag mogen vertonen naast het geijkte rondrennen met houten zwaarden is blijkbaar erg bedreigend. Deze kritiek lijkt voort te komen uit een volautomatische angstreflex, die de kop op steekt zodra mensen het genderkeurslijf losser willen maken. Al dan niet onder het mom van ‘humor‘, beginnen mensen dan meteen te roepen dat ze zo vreselijk bang zijn dat mannen verwijfd raken als die gekkigheid doorzet. Curieus…

Ook De Standaard citeert alleen een negatieve reactie, deze keer een kinderpsychiater uit Gent. Zij heeft een andere angst: dat kinderen in de war raken over hun identiteit, als onduidelijk is of ze een jongetje of een meisje zijn. Dat zou kunnen kloppen als Egalia gelijk stond aan de hele Zweedse samenleving. Maar dat is niet zo. Zodra je de deur uit stapt kom je terecht in een omgeving die bol staat van de rolpatronen. Zoals speelgoedzaken die strikt verdeeld zijn in een roze en een blauw deel – iets waar Zweedse kinderen zelf, in 2009, tegen protesteerden.

Kortom, overal wordt onderscheid gemaakt, en het enige wat Egalia doet is een ruimte aanbieden waar de genadeloze nadruk op sekse wat afzwakt. Dat dit ook positief zou kunnen zijn, komt niet aan bod in de berichtgeving. En dat is jammer.

MLF trekt nauwelijks kijkers

Het Man Liberation Front trekt nauwelijks kijkers. Om er toch nog wat van te maken verplaatst Veronica dit programma van de dinsdag- naar de vrijdagavond. Het MLF wil ten strijde trekken tegen verwijfde mannen, en opkomen voor de echte man omdat die nu in de verdrukking zou zitten. Twee halfnaakte dames die staan te strijken moeten deze boodschap kracht bijzetten. De tweede aflevering kon echter niet meer dan 64.000 mensen boeien. Een zeer slechte score in kijkcijferland. Door het programma op vrijdag na Top Gear te plaatsen hoopt Veronica alsnog wat mannen te interesseren voor de belegen ‘humor’ van MLF.

Veronica kopieerde de formule trouwens genadeloos van de Belgische televisie. Daar zijn ze al weer een stap verder. Medewerkers van de zender Canvast stellen vergenoegd vast dat een programma als MLF de schuld van eventuele problemen van de man bij de vrouw legt. Goeie bekentenis! De heren stellen voor dat er dan ook maar een Women’s Liberation Front moet komen. Ze zijn zelfs zo aardig om een indruk te geven van hoe dat er dan uit moet zien: