Breekt #metoo eindelijk door in Nederland?

Zou #metoo eindelijk doorbreken in Nederland? Na het schandaal rond The Voice of Holland (TVOH), hoopt onder andere hoogleraar sociale psychologie Roos Vonk van de Radboud Universiteit dat onze samenleving serieus gaat nadenken over het gedrag van mannen jegens vrouwen. ”Het kwartje is nu pas écht gevallen”, aldus Roos bij Omroep Gelderland.

Dat #metoo zo’n bekend begrip werd, danken we aan Tarana Burke. Deze Amerikaanse activiste creëerde de term in 2006, om duidelijk te maken dat seksuele intimidatie, aanranding en verkrachting heel vaak voorkomen. In Time Magazine vertelde Burke:

Predators are everywhere. Work, home, houses of worship, you name it. […] If all the women who I know who have been sexually assaulted or harassed wrote “me too” as a status . . . and all the women they know . . . we might give people a sense of the magnitude of the problem.

In landen om ons heen ging #metoo jaren later, zo vanaf 2016, opeens viraal. Het was de tijd van Harvey Weinstein, de Hollywood baas die zich aan tientallen vrouwen vergreep en daarvoor inmiddels in de cel zit. En Jeffrey Epstein, die het voorzien had op jonge meiden. #Metoo werd een manier voor vrouwen om hun traumatische ervaringen te delen en dit seksuele geweld aan de kaak te stellen.

Dit gebeurde ook in Nederland, maar daarna nam het debat hier een wending. De mannen namen de discussie over, signaleerde onder andere Renate van der Zee in 2018 in een essay voor magazine Opzij. Mannen meldden misstanden en zaten aan tafel bij talkshows om te vertellen hoe andere mannen hen confronteerden met grensoverschrijdend gedrag. Dit had volgens Van der Zee vérgaande gevolgen voor de aard van het debat. Metoo draait om de bewustwording dat er tussen mannen als groep en vrouwen als groep machtsongelijkheid bestaat. Daaruit vloeit structureel geweld voort. Dat bewustzijn verdween in Nederland van de radar, schrijft Van der Zee:

De angel is uit de beweging gehaald, op een manier die niemand had voorzien. […] Met de zaken Brandt Corstius en Gosschalk nam de discussie in Nederland een onverwachte wending. Opeens stonden er mannen centraal. En die mannen waren niet het slachtoffer van een eeuwenoud probleem dat voortvloeit uit de machtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Nee, zij waren het slachtoffer van incidenten. Heel onaangename incidenten die niet hadden mogen gebeuren, maar toch: incidenten.

Pas nu, nu de misstanden bij TVOH in de openbaarheid zijn geëxplodeerd, begint in Nederland de discussie over machtsverhoudingen en wat dat in de praktijk betekent. Onder andere de NOS meldt dat centra voor Seksueel Geweld sinds de publiciteit rond The Voice veel meer meldingen binnen krijgen van grensoverschrijdend gedrag. Bedrijven zouden aan zelfonderzoek beginnen te doen: hoe veilig is het werkklimaat in hun bedrijf? Kent hun organisatie ook Jeroen Rietberg types? Zijn er vertrouwenspersonen en zo nee, is het dan niet hoog tijd dat die er komen? Ook klinkt de roep om een vernieuwde zedenwet versneld door te voeren, zodat vrouwen meer kans hebben om gerechtigheid te krijgen voor wat hen overkwam. En geeft het schandaal ouders een aanleiding om het met hun kinderen te hebben over instemming, grenzen, en gedrag.

Het kwartje lijkt nu inderdaad te vallen: seksuele agressie jegens vrouwen komt vaak voor, overal, en vaak zijn het de mannen (niet alle mannen) die zich vergrijpen aan de vrouwen. Op toneelscholen, meervoud. Op universiteiten, met professoren die studentes best ”een acht voor een nacht” willen geven. Dat kon tien tot vijftien jaar voortduren zonder dat iemand er echt iets van zei. In de medische wereld, waar co-assistenten en geneeskunde studenten een prooi zijn van artsen, (niet alle artsen), vanuit de macht die je hebt als je over de beoordeling van de vrouwen gaan.

Wat ik ook positief vindt is dat de discussie laat zien hoe snel mensen naar de vrouwen gaan wijzen om het structurele probleem te fixen. Zie het interview van BOOS met John de Mol. Die heeft het meteen over vrouwen: die moeten hun schaamte overwinnen, die moeten iets zeggen. Op Twitter zie ik andere bekende verwijten en verdedigingsmanoeuvres langs komen. Vrouwen zijn uit op aandacht, vrouwen willen geld aftroggelen van de mannen die ze beschuldigen, vrouwen verzinnen schandalen, liegen en bedriegen. En kom, hoeveel macht had een Jeroen Rietbergen nou eigenlijk? Konden die vrouwen niet gewoon nee zeggen?

We kennen deze tactieken uit het buitenland, waar dit alles al oppopte in 2016, toen #metoo viraal ging. Dat dit in het openbaar gebeurt, levert zeeën aan actueel studiemateriaal op. Het betekent dat iedereen de kans krijgt om victim blaming live mee te maken. Het stelt iedereen ook in staat om kennis te maken met de feiten. Wat het eigenlijk zegt als vermeende daders of mensen die hen verdedigen, stug volhouden dat alles gelijkwaardig zou zijn geweest: :

“Alle plekken waar grote machtsongelijkheden spelen, zijn kwetsbaar voor seksueel overschrijdend gedrag”, analyseert antropoloog Marijke Naezer, die seksuele ongelijkheid onderzoekt. Bandleider bij The Voice Jeroen Rietbergen verklaarde zich er destijds niet van bewust te zijn dat er een machtsverschil was. “Dat getuigt van een enorm gebrek aan kennis over macht,” vindt Naezer. “Natuurlijk had hij een machtspositie als bandleider en medewerker van het programma! Maar ook als lid van de familie De Mol natuurlijk.”

Ook John de Mol kreeg snel weerwoord. Meteen een dag na de uitzending van BOOS, waarin De Mol deze uitspraken deed, sloegen werkneemsters terug met pagina grote advertenties in een landelijk dagblad om hun leidinggevende en alle andere mensen eraan te herinneren dat de vrouwen niet het probleem vormen.

Kortom, de discussie lijkt eindelijk op een dieper niveau te komen. Het gaat over macht, status, de automatische neiging om vrouwen zwart te maken of vrouwen verantwoordelijk te maken voor de oplossing van het probleem, het begint eindelijk te gaan over mannen, mannelijkheid, de term ”instemming” en het hoe en wat van grensoverschrijdend gedrag.

Verder lezen? Op de website Athena’s Angels verzamelden vier vrouwelijke hoogleraren alle informatie die je nodig hebt. Feministisch documentatiecentrum Rosa biedt talloze interessante dossiers. Lees dit opiniestuk in de Belgische krant De Morgen. Of ga tijdschrift One World volgen, met bijvoorbeeld dit artikel over wat de houding van Jort Kelder verraadt over de Nederlandse verkrachtingscultuur. Last but not least: het werk van Jens van Trigt en, breder, Emancipator, voor de rol die mannen kunnen spelen en wat emancipatie voor hen kan betekenen.

 

2020 wens: minder agressie tegen vrouwen

Gelukkig nieuw jaar lieve lezeressen van dit weblog! En als ik één wens mag uitspreken voor 2020, dan is het deze: minder agressie tegen vrouwen. Verbaal, psychologisch, fysiek, seksueel, het maakt niet uit, maar laat 2020 het jaar worden waarin we allemaal beseffen dat vrouwen mensen zijn, met gevoel en verstand. Als we keer op keer gebombardeerd worden met vijandigheden, doet dat iets met ons. Het tast ons gevoel van eigenwaarde en veiligheid aan. Dus, kan het een onsje minder?

Voor agressie tegen vrouwen hoef je de krant maar open te slaan of radio te luisteren, of de minachting slaat in je gezicht. Loonkloof of te weinig vrouwen aan de top? ‘Vrouwen, kom van die yogamat af en ga presteren‘, aldus de vette kop in dagblad Trouw van 18 december 2019. Of mediapersoonlijkheid Jort Kelder, die in zijn programma op radio 1 beweert dat vrouwen zich zodanig aan hem opdringen, dat ze er om vragen om verkracht te worden. Of het vrouwenvoetbal, waarbij ondanks de behaalde successen teveel mensen, opvallend vaak mannen, het niet konden laten om te benadrukken dat zij geen ‘echt voetbal’ spelen, maar een inferieure variant van de sport beoefenen. Wijvenvoetbal, waar mannen niet naar kunnen kijken omdat het teveel gebreken vertoont. Zo verschrikkelijk slecht, dat het nergens op slaat.

Deze verbale agressie, waarbij vrouwen worden afgeschilderd als respectievelijk ambitieloze trutjes, wezens met zaadvragende ogen, of inferieure types die niet kunnen voetballen (of andere activiteiten beoefenen op het hoogste niveau) gaat hand in hand met discriminerende praktijken zoals vrouwen onderbetalen, afserveren zodra ze zwanger worden, over het hoofd zien bij de erkenning van kwaliteit en het uitdelen van de lof, eer en prijzen. Deze verbale agressie en discriminatie gaan ook hand in hand met fysieke en seksuele agressie tegen vrouwen.

Zo is het veelzeggend dat de algemene misdaadcijfers een dalende trend vertonen, behalve als het gaat om geweld tegen vrouwen. Zo kwamen er in vergelijking met piekjaar 2017 minder mannen om het leven door geweld, maar bij vrouwen blijft het cijfer al jaren stabiel hangen rond de 43 moorden per jaar. In driekwart van de gevallen kenden deze dode vrouwen hun moordenaar: het was de partner of ex-partner. Hun eigen huis is voor vrouwen de gevaarlijkste plek die je maar kunt bedenken: ”Gedode vrouwen zijn veelal in hun eigen woning met een steekwapen of door wurging omgebracht”, meldt het Ministerie van VWS, in passief taalgebruik waarbij de mannelijke dader zorgvuldig buiten beeld blijft.

Als het gaat om seksuele intimidatie, straatintimidatie, aanranding en verkrachting hebben we niet eens betrouwbare cijfers, want de meeste vrouwen melden de misdaad niet. Wangedrag zoals straatintimidatie was decennia lang iets waar vrouwen in stilte mee moesten dealen. Zedenzaken blijven in overgrote meerderheid ongeteld – slechts zestien procent van de verkrachte vrouwen doet bijvoorbeeld aangifte, becijferde onderzoeksbureau Regioplan in 2017. De zaken die wél naar de rechter gaan, duren lang en zorgen vaak voor verdere traumatisering van het slachtoffer. Hulp zoeken na seksueel geweld is lastig, want de net opgezette centra voor seksueel geweld kampen met geldnood, een probleem waar de Nederlandse regering niets aan wil doen.

Kortom, vrouwen raken beschadigd door verbale, fysieke en seksuele agressie. Kunnen we daar in 2020 beter op letten? Mannen, spreek je maten aan als die vrouwen naroepen op straat of op het werk ongepast gedrag tegenover hun vrouwelijke collega’s vertonen. Mannen die moeite hebben met grenzen en begrippen zoals instemming, lees deze eenvoudige tips om verkrachting te voorkomen. Mensen m/v/x, laten we stoppen met vrouwen beschrijven in termen van ambitieloze trutjes die niet genoeg hun best doen, inferieure stuntelaars en leeghoofden die erom vrágen om door types zoals Keldert of Baudet ‘overweldigd’ te worden. Het is niet onschuldig of grappig of prikkelend. Het zijn vormen van vrouwenhaat, en zulke verbale minachting schept de mindset die daarna de weg vrij kan maken voor escalatie (en daarna: het slachtoffer de schuld geven.)

Ik wens iedereen een vredig, respectvol, veilig 2020!

Mannen profiteren van seksuele intimidatie

Seksuele intimidatie op het werk gebeurt niet zomaar. Dat dient een doel. En vrouwelijke wetenschappers zouden geen vrouwelijke wetenschappers zijn, als ze niet in onderzoek naar seksuele intimidatie doken en gefundeerde bewijzen op een rij zetten die verklaren waarom dit vervelende, schadelijke gedrag structureel de kop op steekt. Amerikaanse onderzoeksters zien als belangrijkste doelen: vrouwelijke concurrentie uitschakelen, de eigen machtspositie veilig stellen, en de eigen status opkrikken ten koste van anderen. Ook signaleren ze dat de ergste overtreders vaak een paar vrouwen gebruiken als schaamlap – kijk, ik promootte mevrouw X, ik ben een goeie vent, tralala.

De analyse naar het profijt van seksuele intimidatie werd uitgevoerd door een hele reeks Amerikaanse professoren Geografie en geologie. Onder hen mensen zoals Becky Mansfield en Darla Monroe van de universiteit van Ohio, Rebecca Lave van de universiteit van Indiana, Mona Domosh van Dartmouth College en vele anderen. Hun hoofdconclusie luidt:

sexual harassment benefits men by systematically undermining women, even those not directly targeted. Harassment tells women “you do not belong here” (NAS 2018) and contributes to the presumption of incompetence (Gutierrez y Muhs et al. 2012). Lecherous professors harass bright female graduate students right out of academia, derailing their lives and impoverishing our field. […] Just writing this essay is an example of the sort of defensive work that drains time and effort from women’s scholarship. While these lecherous men heap work on the rest of us, they write unhindered. Even being punished for harassment can benefit the harasser, for example as their workload decreases when female advisees are steered elsewhere (Spahr and Young 2018).

Degene die beoordeelt of je studie slaagt, of je een stageplek krijgt, of je tijdelijke aanstelling verandert in een vaste aanstelling, is een poortwachter. De Amerikaanse wetenschapsters constateren dat met name die poortwachters weten dat ze ongestraft weg kunnen komen met een hoop wangedrag. Uit ervaring en uit onderzoek weten vrouwen dat zij vaak nadelige gevolgen ondervinden van klachten indienen tegen mannen die zulke cruciale posities hebben. Dit dwingt vrouwen tot pijnlijke keuzes om ondanks zulke dader-poortwachters toch te bloeien. Zo schrijven de wetenschapsters:

Further, these “brilliant” harassers are often gatekeepers. Women are evaluated throughout their careers by the very men who abuse and belittle them. This forces women scholars and their allies to make painful daily choices about whether to nurture professional relationships with these powerful men (Wang 2017). Even citing their work or including it in our syllabi burnishes their reputations (Usher 2018). But if we opt out by ignoring them, we risk losing access to the resources, opportunities for advancement, and intellectual foment accessed only through complicity. If we report a supervisor’s harassment during fieldwork, we can be blocked from access to the field data we helped to collect.

Dit blijkt ook uit de ervaringen van Nederlandse studentes en wetenschapsters. Zo maakte Janne Heederik de moedige keuze iets te vertellen over haar ervaringen met veldwerk. Tot twee keer toe kreeg ze te maken met hoger in rang geplaatste mannen, die wangedrag vertoonden en haar schade toebrachten. Voor het blad One World schreef ze:

De tweede keer dat ik in een dergelijke situatie terechtkwam, besloot ik dit wel met mijn begeleiders (beide man) te delen. Het betrof een man die mij in contact kon brengen met een organisatie die ik al weken probeerde te bereiken, maar die tot nu toe geen gehoor gaf. Hij kende de manager en beloofde mij om een meeting met hem te regelen. Ook deze man bediende zich van ongewenste aanrakingen, en hij stelde op een gegeven moment voor om “te komen dineren en ons daarbij uit te kleden”. Ik voelde me net zo ongemakkelijk als de eerste keer, en toch twijfelde ik over wat ik moest doen. Het voelde wrang en oneerlijk dat ik een deel van mijn onderzoek moest opgeven om mijn eigen veiligheid en integriteit te waarborgen. Maar uiteindelijk heb ik ook deze keer gekozen voor mijn veiligheid, en heb ik het contact verbroken. Een keuze waar ik achter sta, maar die mij ook mateloos frustreert.

De rang van de vrouw maakt weinig uit – het overkomt een studente tijdens veldwerk, maar ook universitaire docenten of zelfs hoogleraren. Er staat altijd wel een man boven hen, is het niet hiërarchisch gezien, dan wel in status en invloed. En gebeurt het niet op de universiteit, dan gebeurt het wel tijdens congressen of andere plaatsen waar mannen zich vrij voelen om ongestraft vrouwen te belagen.

De mannen die dit soort gedrag vertonen, weten dondersgoed wat ze doen. De Amerikaanse onderzoeksters zien dit bijvoorbeeld in de omtrekkende bewegingen die daders maken, om hun schadelijke handelingen te vertroebelen of aan het oog te onttrekken. Zo signaleren ze dat seksuele intimidators vaak een select aantal vrouwen om zich heen verzamelen, waar ze zich extra voor inspannen om hun loopbaan te bevorderen:

Predatory men may even champion a select few female scholars. This is not only a great smokescreen for their otherwise bad treatment of academic women; it allows the male scholar to demand payback. Does the esteemed man require a nomination for a prestigious award? Who better to write it than a woman that he promoted. The hypocrisy is astounding, and it is compounded by the fact that some of the most predatory “big name” scholars in our field built their reputations on progressive, even radical, political positions (see also Joshi et al. 2015, Liu 2006, Mott and Cockayne 2017, Sanders 1990). Yet they have been staggeringly cavalier about how they themselves dominate and disenfranchise women and people of color.

Andere veelgebruikte tactieken die mannen gebruiken zijn de verdedigingsmethoden van ‘het was maar een grapje‘, of ‘ ‘grutjes, ik wist niet dat ik iets verkeerd deed’, of het aloude cultuurargument: ‘vroeger deed niemand hier moeilijk over’. De Harvey Weinstein smoes zeg maar.

Omdat zoveel vrouwen eieren voor hun geld kiezen en seksuele intimidatie niet proberen op te lossen via formele wegen die hen hooguit opnieuw tot slachtoffer maken, is lastig te achterhalen hoe vaak het precies voorkomt. Schattingen gaan uit van 1 op de 3 vrouwen. Voor Nederlandse universiteiten voerde het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren een kwalitatief onderzoek uit. Het netwerk liet 53 vrouwen interviewen en hoorden van hen hoe zij te maken kregen met ”wetenschappelijke sabotage, seksuele intimidatie en bedreigingen. De daders zijn meestal mannelijke leidinggevenden”.

De vrouwelijke hoogleraren die Athena’s Angels oprichtten, krijgen vanuit hun kanalen soortgelijke signalen binnen. Wat dat betreft lijkt het er duidelijk op, dat je de analyse van de Amerikaanse aardwetenschapsters breder kunt trekken, naar andere faculteiten, naar andere landen, naar andere instanties. Het betreft menselijk gedrag, bevorderd door seksistische normen en waarden, in organisaties waar de macht in handen is van een beperkte groep mannen. Deze poortwachters kunnen vervolgens een onevenredig grote invloed uitoefenen op de kansen en carrières van onder andere vrouwen, die, zonder obstakels, wellicht stevige concurrentie vormen. Zeker als ze zelf eigenlijk niet zo goed zijn in hun vak.

Vaak duurt het jaren voordat iemand zo’n man stopt. Neem bijvoorbeeld de onthullingen in het NRC Handelsblad over een hoogleraar van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam. De man hield de eer aan zichzelf en nam zelf ontslag na een onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag. Studentenblad Folia schreef over de zaak en constateerde dat de man tien tot vijftien jaar lang misbruik maakte van zijn macht. De auteurs van het stuk kozen ervoor de naam van de man niet te noemen- het ging hen om de aard van de situatie, niet de individuele dader.

Maar misschien is er meer aan de hand. Ook NRC journalisten reconstrueerden zijn loopbaan en gedrag, en gaven een onthutsend beeld van de acties waar deze man mee weg kwam. Hij kon zich tot een poortwachter ontwikkelen en ging vervolgens jarenlang ongestoord zijn gang. Zijn invloed reikte zelfs tot de rechtszaal. Zo mochten de NRC journalisten uiteindelijk van de rechter de naam van de man niet noemen. Zo goed beschermd blijven dit soort types, zelfs als ze aantoonbaar fors en systematisch over de scheef gingen en zorgden voor een giftig werkklimaat voor vrouwen. Uiteraard gaat NRC tegen de uitspraak in beroep.

Vanwege de voordelen die mannen verkrijgen door vrouwen weg te pesten of klein te houden, en het relatief grote aantal mannen onder de poortwachters, blijft het aanpakken van hun gedrag lastig. Maar de aandacht voor seksuele intimidatie, aangewakkerd door #metoo en vrouwen die steeds bozer worden (en zelf langzaam meer macht krijgen) maken dat daders steeds vaker te maken krijgen met negatieve gevolgen van hun acties. De hoogleraar rechtsgeleerdheid spreidde ruim tien jaar lang zijn gif, maar hij is uiteindelijk vertrokken. Hetzelfde gebeurde met handtastelijke leraren van toneelscholen in Amsterdam, Maastricht en Arnhem. Het bewustzijn neemt toe, en zodoende worden meer mensen alert. Meer mensen zeggen er iets van of proberen maatregelen te nemen. Langzaam keert het tij. Het is hoog tijd daarvoor.

Dode vrouwen tellen in Nederland – 2018

Engeland heeft organisatie Women’s Aid, die een Femicide Census bij houdt, en Counting Dead Women. In Spanje publiceren landelijke dagbladen zoals El País de lijsten met de namen van vrouwen gedood door mannen. Argentijnse kranten volgen de doden die vallen. Nederland heeft De Moordatlas, maar alles staat daar door elkaar, zodat onduidelijk blijft hoeveel mannen jaarlijks een vrouw doden. Niet getreurd, in dit weblog staan vrouwen centraal, dus ik concentreer me op de dode vrouwen van 2018. Dit geweld moet stoppen. En dat kan alleen als je het probleem wil erkennen en aanpakken.

Voor Nederland staat de dode vrouwen teller dit jaar op minstens 35. Zoveel vrouwen kwamen, blijkens de moordatlas en allerlei losse berichten in de media, tot nu toe om het leven door een man. Daarnaast hadden vrouwen bijna dood ervaringen. Een paar voorbeelden daarvan noem ik onderaan de lijst.

De overgrote meerderheid van de moordenaars heeft een geschiedenis van huiselijk geweld. Na tientallen incidenten zonder echte gevolgen voor de dader, loopt hun agressie uiteindelijk uit in moord. In het bijzonder de periode waarin de vrouw aan het geweld wil ontsnappen, is gevaarlijk. Dan komt er een motief bij om agressief te worden. Verlies van controle, verlies van ”mannelijkheid”. Daarom staan er zo vaak varianten van de zin ‘vrouw vermoord door ex’ in de krantenkoppen -en artikelen.

Counting Dead Women a la Nederland levert voor 2018 tot nu toe het volgende beeld op:

1. Rotterdam, januari. Frensel J, 61, sneed de keel door van ”zijn” ex vriendin Adyan Koeiman (41 jaar). Volgens de officier van justitie wijst alles erop dat Frensel seks met haar wilde en dat zij dit weigerde. ”Duidelijk is dat de dood van Adyan Koeiman extreem gewelddadig was. Ze is in haar rug en in haar voorhoofd gestoken. Koeiman overleed toen J. haar keel doorsneed.” Haar dochtertje vond het lichaam.
2. Buren, januari. Gerard van D. heeft volgens het Openbaar Ministerie (OM) de 21-jarige Nathalie Polak geslagen met een fles drank, op bed vastgebonden, verkracht, en daarna haar woning in brand gestoken. Naar eigen zeggen had Van D. een relatie met haar maar kregen ze ruzie, verder weet hij van niks – een lezing waar het OM niks van gelooft.
3. Den Haag, januari. De 40-jarige Andrei geldt als hoofdverdachte voor de verdwijning van ‘zijn” echtgenote Julia. De politie trof haar lichaam in stukken gesneden aan in een pand waar ook de yogastudio van de vrouw gevestigd was. Kort voor haar dood kocht de man cement, een kruiwagen en een zaag. Later bleef hij de moord ontkennen maar gaf hij wel toe dat hij haar lichaam probeerde te verbergen.
4. Velserbroek, januari. Een 41-jarige Tilburger schoot een 25-jarige vrouw dood en pleegde daarna zelfmoord. ”Het gaat om een drama in de relationele sfeer. Wat de relatie tussen de Tilburger en de vrouw is, wil de politie nog niet zeggen.” Volgens de Moordatlas zag een getuige de vrouw huilend op haar balkon staan, waarna de man haar naar binnen trok.
5. Warfhuizen, februari. Rutger van B. vermoordde Anja Hoek in haar woning in Warfhuizen. Volgens de Moordatlas keek hij daarna twee dagen series op Netflix. Volgens het OM liep hun relatie stuk maar mocht Rutger in haar huis blijven wonen, op voorwaarde dat hij geen alcohol zou drinken. Rutger deed dat toch. Bij de daardoor ontstane ruzie sloeg Rutger haar en stak op haar in met een mes. Hij kreeg hiervoor zeven jaar cel en TBS met dwangverpleging.
6. Zaandam, februari. Een 44-jarige Bulgaar ervaart problemen in de relatiesfeer en steekt ”daarom” een 29-jarige Bulgaarse neer. Zij overleed later in het ziekenhuis.
7. Hattem, februari. De 50-jarige Loetje K. steekt Dwoëny van den Brink neer. ”De twee hadden een jarenlange, moeizame relatie. De moeder van het slachtoffer deed onlangs haar aangrijpende verhaal tegenover deze krant. Volgens haar is haar dochter op beestachtige wijze omgebracht. ,,Haar keel was doorgesneden.” 
8. Amsterdam, februari. De 34-jarige Hristo H. vermoordt zijn zus door haar te wurgen met de hengsels van haar tas. Tegenover de politie verklaarde hij dat hij al een tijdje in haar woning logeerde en vaak ruzie met haar had. Haar dochter trof haar moeder zwaargewond op bed aan. Hulp mocht niet meer baten.
9. Zoetermeer, februari. De 64-jarige Aldert P. sloeg ”zijn” vrouw de hersens in, met een klauwhamer. Uiteindelijk krijgt hij 11 jaar cel voor deze moord.
10. Amersfoort, maart. De 73 jarige Piet G. gebruikte al langer geweld tegen ”zijn” 75-jarige vrouw, en in maart wurgde hij haar. De man kreeg uiteindelijk zeven jaar cel: ”De kans op herhaling achtte het OM klein. De agressie van de Amersfoorter zou specifiek op zijn echtgenote zijn gericht.” 
11. Wernhout, maart. Herman M. (47) bekent dat hij ”zijn” partner Ingrid van Elsacker doodde. Eerder had hij gezegd dat hij zich niets kon herinneren. Vanwege het lopende onderzoek blijft de precieze toedracht vooralsnog onduidelijk.
12. Nieuwe Pelela, maart. De politie vindt twee lichamen in een woning en concludeert na onderzoek dat een 62-jarige man eerst ”zijn” vrouw doodde en vervolgens zelfmoord pleegde.
13. Ossendrecht, april. Een Poolse man brengt de 41-jarige Ola Urbaniak met veel geweld om het leven. Het onderzoek loopt nog, de vermeende dader kan geen verklaring geven en is overgebracht naar het Pieter Baan Centrum
14. Bodegraven, april. De 41-jarige Ljubisa O. riep een dag van tevoren al dat ‘zijn’ vrouw zou overlijden. Dat gebeurde ook, hij bracht haar met diverse steken om het leven. Er was sprake van overkill: ”’Het slachtoffer had heel veel steekwonden in haar hoofd, hals en bovenlichaam,’ zei de officier van justitie.”
15. Breda, mei. De 42-jarige Hoessein A. steekt minstens 20 keer in op een 42-jarige vrouw uit Hoogvliet. Later bleek dat hij ruzie met haar had vanwege een geldkwestie.
16. Utrecht, juni. De 70-jarige Mimoun H. stak ”zijn” vrouw dood, gooide diesel over haar heen en stak toen de kamer in brand. Volgens omwonenden hadden de twee al een tijd ruzie. De vrouw een paar dagen vertrokken naar het huis van een dochter. Ze was net weer terug toen het ”opeens” mis ging.
17. Hilversum, juli. De 22-jarige Kelvin M. brengt een studente om met messteken. Later verklaarde hij dat hij uit noodweer zou hebben gehandeld. Tegelijkertijd lijkt er ook sprake van problemen in de relationele sfeer.
18. Hoogerheide, juli. Een man die al verdacht werd van twee andere moorden, doodde ”zijn” vriendin. Jack H. bekende later dat hij haar 99 keer stak met een mes: ‘‘Volgens de politie is zeer waarschijnlijk sprake van een relationeel conflict.”
19. Utrecht, juli. De 31-jarige Zamir G. bleef de 24-jarige Laura Korsman stalken en op andere manieren lastig vallen, toen zij het uit wilde maken wegens mishandeling. Ondanks een straatverbod drong hij haar woning binnen en doodde haar. De rechtszaak loopt nog.
20. Leiden, juli. Een 44-jarige man heeft bekend dat hij Natasja Scheeres doodde. De politie verdenkt een man van 50 dat hij de andere man hielp met het verbergen van haar lichaam. Pas na circa twee weken vond de politie haar lijk in een sloot en kon op basis van DNA onderzoek haar identiteit achterhalen. Haar familie herkent in de 44-jarige dader de vriend van Natasja. De vermoedelijke moordenaar pleegde later zelfmoord in de gevangenis.
21. New York, juli. De 39-jarige Amerikaan James Shields schoot onder andere de Nederlandse Linda Olthof neer. Hij had ooit een relatie met haar, waarbij ze ook samen een kind kregen. Na het stuklopen van de relatie vertrok Linda naar Nederland.  Shields ruziede met haar over de voogdij. Tegelijkertijd kreeg hij een nieuwe vriendin. Olthof keerde vanuit Nederland terug naar New York, zodat de vader zijn kind kon zien. Bij die gelegenheid vermoordde hij haar, zijn nieuwe vriendin, en het kind. Daarna pleegde hij zelfmoord. Later vond de politie een GoFund me pagina, waar de man geld inzamelde voor de voogdijzaak en zijn ex beschuldigde van allerlei wandaden, zes maanden voor de moordpartij.
22. Malta, augustus. Een 30-jarige Nederlandse vrouw is op Malta gedood door haar vriend of ex-vriend. Malta Today zegt vriend, Times Malta houdt het haar ex-vriend. Volgens Maltese media zou de politie de man hebben gearresteerd en heeft hij inmiddels bekend.
23. Emmen, september. Een student stak een studente neer en verstikte haar met een kussen. Het slachtoffer, de 20-jarige Leonore Prothmann, was vanuit Duitsland naar Emmen gekomen voor haar studie nternational business & languages en woonde al een tijdje in een studentenhuis. Verdachte is een huisgenoot, een 20-jarige Italiaanse man, die net als zij aan de NHL Stenden studeerde. Hij zou haar hebben neergestoken.
24. Papendrecht, september. De 32-jarige Hengk Pedreira klaagde op Facebook dat je van vrouw en kinderen alleen maar ellende krijgt. Volgens de media waren er bij de gemeente Papendrecht daarnaast meldingen binnengekomen van huiselijk geweld en wilde de vrouw des huizes met haar kinderen vertrekken. De verhuizing zou binnen een maand plaats vinden. Zover kwam het niet: Hengk stak haar neer, evenals hun twee kinderen, en pleegde zelfmoord.
25. Muiden, september. De politie houdt een 43-jarige man uit Bussum aan in verband met de moord op de 42-jarige Edita Moliené. Haar lijk werd gevonden in de Muidertrekvaart bij Muiden en dreef daar toen al zeker tien dagen rond.
26. Delft, september. Ton L. bracht zijn 79-jarige moeder naar het verpleeghuis van haar man, waarna zij verdween. Later pakte de politie hem op omdat agenten sporen van haar bloed in zijn auto vondden, en bekende hij alsnog. Hij vermoordde haar en liet haar lijk verdwijnen in een park bij Heinenoord. Tegenover de Telegraaf verklaarde een broer van de dader dat Ton gokverslaafd is en dat hij een aversie tegen vrouwen heeft.
27. Bergen op Zoom, september. De 24-jarige Onno R. heeft ”zijn” vriendin Lara Sint Jago gedood, waarschijnlijk met een vuurwapen. Volgens omstanders kende de moord een lange aanloop: ”,,Om de haverklap hoorden we ruzies, slaande deuren en moest de politie eraan te pas komen. Dan kun je wel zeggen dat Lara geen hulp wilde en dat ze niet gewond was, maar je ziet toch dat er iets aan de hand is! Al hadden ze alleen het 4-jarige zoontje van Lara maar uit huis gehaald. Dat kind is nu voor zijn leven getraumatiseerd”, oordeelt Lara’s directe buurman Rob Blesgraaf in de flat Goudbaard.”
28. Amsterdam, oktober. Een vijftigjarige man doodde zijn vrouw (30), dochtertje (5) en de moeder van de vrouw(67) en pleegde daarna zelfmoord. De politie kreeg rond 01.00 uur meldingen binnen dat buurtbewoners schoten hadden gehoord en troffen de lijken aan. De politie was gewaarschuwd voor de man: hij had een geschiedenis van huiselijk geweld. ‘‘De nacht van zondag 30 september op maandag 1 oktober, rond kwart voor een, hoorden Orie en zijn vrouw een enorme ruzie bij hun buren. “De huizen zijn heel gehorig. De buurvrouw schreeuwde en rende door het huis. We hoorden glasgerinkel… en toen die schreeuw. Het klonk alsof ze smeekte. Ik wilde eigenlijk meteen helpen maar die muur stond ertussen. Het was zo frustrerend. We hoorden schoten en vervolgens een enorme stilte. Ik zei meteen tegen mijn vrouw: ‘Ze zijn dood.'”
29. Culemborg, oktober. De 31-jarige Griek Deligianni doodde de 47-jarige Yioula Deligianni waarschijnlijk uit jaloezie, verklaren omwonenden. De politie wil tijdens het onderzoek nog niets zeggen, alleen dat de vrouw door geweld om het leven kwam in het gezamenlijke appartement van het tweetal. De verdachte blijft tot zeker volgend jaar in voorarrest.
30. Sittard, november. De politie vindt twee lichamen in een appartement en concludeert na onderzoek dat de man eerst de vrouw om het leven heeft gebracht en vervolgens zelfmoord heeft gepleegd. De politie zoekt de oorzaak in de relationele sfeer. De man gebruikte een mes.
31. Amersfoort, december. Agenten treffen het lijk van een vrouw aan in de woning van een man. Uiteindelijk arresteren ze hem als verdachte. De politie vermoedt dat de man tot moord over ging vanwege problemen in de relationele sfeer.Volgens het AD had de man eerder aan buren laten weten dat zijn vriendin bij hem langs zou komen nadat ze hun relatie op pauze hadden gezet. Hij liet toen volgens de buren weten ‘dat hij voor hun relatie wilde knokken.’
32. Haarlem, december. Een 55-jarige man gaf zichzelf aan bij de politie wegens moord op ”zijn” vrouw. De man vermoordde de 38-jarige vrouw terwijl hun twee zoontjes buiten op straat speelden.
33. Rotterdam, december. Stephen K. geldt als hoofdverdachte voor de moord op de 29-jarige Bianca van Es. ”Verschillende bronnen rond het onderzoek verklaren dat Bianca enkele dagen voor haar dood de relatie met haar vriend had beëindigd.” De man probeerde een ongeluk met een gaslek in scene te zetten om aan vervolging te ontkomen. In het huis was een peuter aanwezig, die liep gelukkig geen verwondingen op.
34. Rotterdam, december. Joël S. vermoordde Sarah Papenheim (21 jaar) met meerdere messteken in een studentenhuis. ”Volgens de Amerikaanse vriend, Adam Pryor, heeft Sarah nooit gezegd dat ze zelf in gevaar was. ,,Ik dacht dat hij boos was op bepaalde mensen. Ik had helemaal niet het gevoel dat zij zelf in gevaar was‘’, zegt Pryor tegen ABC News. ,,Ik vertrouwde haar. Ze was heel verantwoordelijk en ik dacht dat ze naar de politie zou gaan en ervoor zou zorgen dat het goed kwam. Ik had er helemaal niet bij nagedacht dat zoiets als dit zou gebeuren.’’
35. Rotterdam, december. Bekir E. ontwikkelde een obsessie voor de 16-jarige Humeyra Ergincanli. Na verschillende bedreigingen en stalking schoot hij haar bij haar school dood met meerdere kogels.

Dan zijn er nog de gevallen waarbij de man de vrouw of vrouwen niet kende, maar hen toch bewust uitkoos vanwege hun sekse. Bijvoorbeeld omdat de dader specifiek een vrouw aanrandt of verkracht, al dan niet voor of na moord, of omdat de dader in vrouwen een makkelijke prooi ziet. Dat leidt tot bijna-dood ervaringen voor vrouwen. Voorbeelden in 2018:

36. Breukelen, maart. De 45-jarige Ingmar S. gebruikte een nep vuurwapen om bij een vrouw in de auto te kunnen stappen. De man dwong haar naar een recreatieterrein te rijden. Hij verkrachtte haar, dwong haar in de kofferbak van zijn eigen auto te gaan liggen, reed naar een andere plek waar hij haar opnieuw verkrachtte, en reed daarna opnieuw uren met haar rond, ”Toen ze voelde dat de auto over een zandweg reed, vreesde ze voor haar leven, hield de rechter de man voor.” S. liet haar uiteindelijk achter in Diemen.

37. Rotterdam, juli. Een man heeft een Indonesische studente vanaf het Centraal Station gevolgd. Op een voor hem gunstige plek overviel hij haar en verkrachtte haar met zoveel geweld dat ze bijna het leven liet – ze liep een slagaderlijke bloeding op en lag enkele dagen in coma. Na uitgebreid onderzoek kon de politie een dader aanhouden, een 18-jarige man, die zijn misdaad later inderdaad bekende.

Cold Cases: Dit jaar, 2018, kwam er eindelijk uitsluitsel in een oude strafzaak, de verkrachting van en moord op Milica van Doorn. De misdaad vond plaats in 1992 maar het duurde jaren voordat justitie een dader op het spoor kwam. Het OM eiste in november 20 jaar cel tegen de 48-jarige Hüseyin A., omdat volgens hen vaststaat dat A. haar in Zaandam heeft verkracht, met messteken doodde en haar lijk vervolgens in een vijver gooide. Daarnaast kreeg Jos de G. in augustus dit jaar een eis van veertien jaar cel tegen zich, voor de verkrachting van en moord op Nicole van den Hurk, een misdaad uit 1995.

Soms betreft het streekgebonden serie-misdaden. Zo was een hardloopster, een vrouw van 18, bezig met haar rondje bij Egmond aan Zee toen een onbekende man haar klemreed in zijn auto, zijn arm door het raam naar buiten stak en op haar inhakte met een mes. In de loop van het onderzoek bleek dat de dader waarschijnlijk eerder op diezelfde dag twee andere slachtoffers maakte in Castricum. De dader reed een 18-jarige vrouw aan terwijl ze fietste. Even verderop verwondde hij een 52-jarige hardloopster aan haar arm. Alledrie vrouw… en dat is geen toeval.

Laten we gehoor geven aan de oproep van de mensen die in Rotterdam een protestmars hielden, nadat mannen de zoveelste vrouw in hun stad doodden. Laten we eindelijk het verband erkennen tussen al die losse incidenten, al die losse stipjes met elkaar verbinden en het resultaat onder ogen zien. Geen geweld tegen vrouwen. Moet kunnen, toch?

Moord op meisje past in horrorpatroon

Wat de 16-jarige scholiere in Rotterdam overkwam heeft bij feministen een naam: femicide. Het woord is afgeleid van genocide, volkerenmoord. Alleen betreft het hier exclusief de vrouwelijke helft van het volk. Overal ter wereld, ook in Nederland, vermoorden mannen vrouwen omdat zij een vrouw is (en zij ”dus” moet doen wat de man wil of verwacht). De mannelijke agressie heeft grote gevolgen voor alle vrouwen, of het nou uitloopt op moord of niet: angst, beperkingen in onze bewegingsvrijheid, de talloze voorzorgsmaatregelen die we nemen om zo veilig mogelijk te zijn.

De redenatie om als man een vrouw te doden kan verschillen, maar komt in de kern op hetzelfde neer. Ze is ”zijn” partner of ex-partner, en als man wil hij haar blijven domineren. De dood vormt relatief vaak het slot van een geschiedenis vol huiselijk geweld. En/of de moord vindt plaats op het moment dat de vrouw de relatie verbreekt, aankondigt te willen scheiden, of al weg is (waarna hij haar doodt of eerst een tijd lastig valt en dan doodt).

In andere gevallen kent de moordenaar de vrouw in kwestie niet persoonlijk, maar staat haar sekse alsnog centraal. Zo vonden in de V.S. en Canada verschillende moordpartijen plaats waarbij de dader in verklaringen aangaf woede te voelen. Vrouwen moesten niks van hem hebben, dus moesten meisjes en vrouwen dood. Dit gebeurde onder andere in de Canadese stad Toronto. Dit soort algemene vrouwenhaat was ook het motief voor de zogenaamde Isla Vista moordenaar uit de V.S. Om maar een paar voorbeelden te noemen – er zijn er vele.

Het algemene publiek, inclusief journalisten, heeft de neiging zulke moorden af te doen als incidenten. Het gaat om een onbegrijpelijk fenomeen, een trieste gebeurtenis, het was ‘zinloos’. De man had het moeilijk en ‘opeens sloegen de stoppen door’. Dat is een geruststellend verhaal, analoog aan de mythe van de onhandige man, om een groot maatschappelijk probleem te verhullen en mannelijke agressie te negeren. Als er al iets mis is, ligt de oorzaak bij de vrouw: hij was wel agressief, maar zij wimpelde de politie af.

Hoe gaat het patroon? We zien het mechanisme in een mildere vorm al bij straatintimidatie. Mannen bewijzen, vaak in groepjes, aan elkaar hun mannelijkheid, door vrouwen lastig te vallen. De man is in dit wereldbeeld ‘dé man’ en beheerst de straat. Vrouwen zijn daar te gast en moeten zich gesis, geroep, achterna lopen, ongewenste betastingen en erger laten welgevallen. Wil een meisje of vrouw niet meewerken aan dit vertoon van macho gedrag, dan grijpen de daders in en gaan over tot agressie. Neem dit voorbeeld uit Utrecht, waarbij vier jongens een meisje uitdaagden en, toen ze protesteerde, in elkaar sloegen. Of straatintimidatie die overgaat in seksueel geweld, zoals een aanranding.

In ernstigere vorm zie je dat ook bij de dode vrouwen. De meeste vrouwen, circa driekwart, kennen hun moordenaar. Het is meestal hun partner of ex partner, en in veel van de overgebleven andere gevallen een mannelijk familielid. Dit zie je nu ook bij de moord op de 16-jarige Rotterdamse scholiere  De dader kende haar en bronnen spreken van ”een relatie”. In hoeverre dat het juiste woord is voor iets tussen een 31-jarige man en een tiener, met in mijn optiek duidelijke elementen van geobsedeerdheid en stalking, moet nog blijken. Getuigen en veel media noemen de man in ieder geval de ex van het meisje. Volgens de media wilde zij van hem af en begon hij daarna met dreigen. Zodra de tiener hem bij haar school zag staan probeerde ze nog te vluchten, maar helaas, zijn kogels waren sneller dan zij.

In Nederland sterven tussen de 30 en de 40 vrouwen per jaar op een manier die in dit patroon past. In 2016, een op zich ”rustig” jaar, waren het er bijvoorbeeld 34. Onderzoek voor moorden in de periode 2010-2015 wijst uit dat de vrouwenmoordenaar in iets meer dan de helft van de gevallen een intieme relatie had met het slachtoffer. Hij was haar partner of ex. In de meeste gevallen pleegde de man de moord met een steekwapen of wurgde hij de vrouw.

De percentages komen overeen met andere onderzoeken. In Engeland, met een grotere bevolking, staat de teller voor 2017 op 139. 109 daarvan, 76%, kende de man in kwestie. In bijna de helft van de gevallen was de dader hun partner of een ex, vergelijkbaar met Nederland. In de andere gevallen betrof het een mannelijk familielid of een zoon. Bijna de helft kwam om het leven door een scherp voorwerp, zoals een mes – dit is in Nederland zoals we zagen ook zo.

Welk wapen of welke manier een man gebruikt, hangt af van de cultuur. Zo telde de V.S. in 2016 ruim 1800 vrouwenmoorden, waarbij de man de vrouw in 56% van de gevallen doodde met een vuurwapen. Dat hangt samen met de wapencultuur in dat land. In andere culturen kunnen fenomenen zoals eerwraak een rol spelen en de kans vergroten dat de dader een mannelijk familielid van de vrouw is. Maar de kern blijft hetzelfde: een vrouw doet iets wat een man niet wil, en ze betaalt voor de vermeende wandaad met haar leven.

In 42% van de gevallen was er volgens de Engelse onderzoeksgegevens bij de femicide sprake van overkill. Zo stak een man een vrouw 175 keer. In een ander voorbeeld sloeg de man zo lang, vaak en hard op een vrouw in, dat haar gezicht voor de nabestaanden totaal onherkenbaar was. Dit soort gevallen van overkill zie je ook terug in Nederland. In het geval van de 16-jarige scholiere vuurde de dader volgens door journalisten opgetekende verklaringen zeven tot acht schoten af, waarvan vier van zeer nabij. Of de man die ”zijn” vriendin en dochter wurgde, de dochter verkrachtte, (onduidelijk in welke volgorde dit gebeurde) en de lichamen daarna verborg in de kruipruimte van hun woning. Of deze man, die 99 keer instak op de vrouw.

De forse mate van geweld maakt duidelijk dat er extra emotie in het spel is in veel gevallen waarin mannen vrouwen doden. In Engeland houdt Ingala Smith zich al jaren bezig met femicide. Zij stelt dat deze felheid aangeeft dat het hier niet gaat om onschuldige, aardige mannen die door pech en toeval opeens een misstap begaan. Het zijn mannen die vrouwen haten:

Ingala Smith, the chief executive of the domestic violence charity Nia, said: “The use of excessive violence or desecration after death challenges narratives of momentary loss of control that are especially prevalent in relation to domestic violence. “Instead it highlights the brutality and misogyny that men bring to their violence against women whether dead or alive and challenges benign rationales given by men which are often accepted and repeated in media coverage of the killings of women.”

Femicide. Onthoudt die term. En neem eens een kijkje bij de diverse overzichten en tellingen van al die dode vrouwen. Zoals het Engelse Counting Dead Women. Of deze Canadese inventarisatie. Of deze Spaanse telling uit 2017. Of de moorden op vrouwen die de Moordatlas verzamelt, tussen uitgaansgeweld onder mannen en afrekeningen in het criminele circuit door. Dan zie je het vanzelf.

Bestrijding armoede begint bij vrouwen

Door te investeren in vrouwen en hen kansen te geven op betaald werk, wisten overheden in Latijns-Amerika extreme armoede onder de bevolking als geheel sterk te verminderen. De ”ergste categorie armoede” treft nog steeds 12 procent van de bevolking. Maar dat percentage had 30% kunnen zijn als overheden de afgelopen jaren niet gericht aandacht besteed hadden aan de positie van vrouwen. Dat bleek op een VN-top in Costa Rica, en uit recent onderzoek naar manieren om vrouwen te ondersteunen een eigen inkomen te verdienen.

Armoede heeft vaak een vrouwelijk gezicht, ook in Nederland trouwens. Cijfers van de Verenigde Naties wijzen uit dat de loonkloof in Latijns-Amerikaanse landen rond de 24% schommelt – in het nadeel van vrouwen, voor de duidelijkheid. Daarnaast beschikt 29 procent van de volwassen vrouwen niet over een eigen inkomen, tegen 13 procent van de mannen. Dit soort cijfers maken duidelijk dat vrouwen over veel minder geld beschikken dan mannen.

Sinds de jaren negentig doen regeringen in Latijns-Amerikaanse landen beter hun best om dit soort ongelijkheid te verminderen. In 2014 leidde dat tot een mijlpaal: voor het eerst in de geschiedenis beschikte meer dan de helft van de vrouwen over een betaalde baan. Ook studeren vrouwen tegenwoordig vaker dan mannen. Zodoende beschikken ze over meer diploma’s, van een hoger niveau. In theorie zou dat hun kansen op de arbeidsmarkt moeten versterken. Dit alles leidde ertoe dat naast de VN ook een instantie zoals de Wereldbank vrouwen aanwees als dé cruciale groep om landen vooruit te brengen en extreme armoede te verminderen.

Da’s mooi, want dan kunnen dit soort autoriteiten de vrouwen ondersteunen in hun strijd. Steeds meer Latijns-Amerikaanse vrouwen accepteren hun tweederangs status niet langer. Zelfs op het platteland ontwikkelen boerinnen hun eigen versie van het feminisme om een einde te maken aan huiselijk en seksueel geweld, meer kansen in de samenleving te hebben, en gelijk loon voor gelijk werk te krijgen. (Wat doet geweld in dat rijtje? Nou, als je je leven niet zeker kunt zijn, heeft de rest ook weinig zin.)

Vrouwen ondersteunen wordt extra urgent omdat Latijns Amerikaanse landen het percentage armen de afgelopen jaren weer zag stijgen. De Wereldbank wijt dit expliciet aan een gestagneerde gender-revolutie. Zo geven werkgevers een betaalde baan liever aan een man, en doen mannen nog steeds bijna niks in het huishouden. Dit leidt tot een driedubbele belasting voor vrouwen als ze huishouden, betaald werk en de zorg voor kinderen moeten combineren. Om nog maar te zwijgen van zulke massieve golven van geweld tegen vrouwen, dat de Wereld Gezondheid Organisatie spreekt van een epidemie.

Enfin, nog een lange weg te gaan dus. Maar wil het beter worden in een land, dan MOET het beter gaan met vrouwen. Anders blijven samenlevingen steken in diepe armoede en geweld.

Videogames geven ruim baan aan seksisme

Videogames zijn een paradijs voor mannen die vrouwen haten. Het meest recente voorbeeld biedt Red Dead Redemption 2. Het verhaal speelt zich af in het Wilde Westen rond 1900, en toont in een bepaald deel van het spel vrouwen die strijden voor het kiesrecht. Spelers blijken zo’n activiste te kunnen benaderen, slaan en vermoorden – en doen dat ook. Filmpjes op Youtube trekken inmiddels miljoenen kijkers, die wel eens willen zien op welke creatieve manieren een spelersavatar een einde kan maken aan het leven van een feministisch personage.

Fijn feministen meppen in videospelletjes!

De open spelstructuur van Red Dead Redemption biedt daarvoor alle ruimte. Op Youtube filmpjes is te zien hoe speler Shirrako een strijdster voor vrouwenkiesrecht slaat, met een lasso vastbindt en in een mijnschacht gooit. Titel: Dropping feminist to hell and killing the devil. In een ander filmpje voert hij de feministe aan een alligator. Opgewonden en blij volgen andere spelers dat voorbeeld en uploaden hun eigen filmpjes vol moord en doodslag:

Given that Red Dead Redemption 2 is the biggest video game of the year and that much of video game culture is ensconced in blatant misogyny, it’s not surprising but still upsetting that some players are delighted that the game lets them beat, abuse, and kill these characters.

Producent Rock Star Games bood mensen eerder ook al alle ruimte om hun haat jegens vrouwen symbolisch uit te leven. Red Dead Redemption 1 schetste een zeer, zeer vijandig beeld van vrouwen. Als speler kwam je vrouwelijke personages vooral tegen als zeur en/of liegbeest. Het spel bood je alle mogelijkheden om een vrouw vast te binden aan spoorrails en toe te kijken terwijl ze wordt overreden door de trein. Met eerdere producties, zoals de Grand Theft Auto serie, liet de producent ook al zien dat vrouwelijke personages stukken vlees zijn. Spelers konden daar seks hebben met hoeren, en de vrouwen daarna vermoorden om hun geld terug te pakken.

Bij dit alles is het belangrijk om te beseffen dat wat we in onze fantasie doen, ook iets zegt over hoe het er in de werkelijkheid aan toe gaat. Videogames zijn door mensen verzonnen verhalen. Wat die verhalen wel en niet bieden, en de manier waarop mensen reageren op aangeboden personages, is geworteld in onze cultuur, normen en waarden. Daarom is het verontrustend dat grote spellen met een hoge status spelers ruimte geven voor allerlei seksistische moordzucht. Via het spel borrelen opeens zichtbaar mannen op die het geweldig lachen vinden om vrouwen te slaan en te vernietigen:

“I killed that lady too,” user Joker Productions, a channel with over 120,000 subscribers, wrote. “Every time I went to the tailor right there I had to listen to her yapping. Got fed up so I took her to lunch… except the only thing served was buckshot.” “You could take this small portion of the game, stretch it to full AAA game length, charge me $60 for it, and I’d pre-order it with a season pass,” a user named Silly Goose wrote.

Een videogame waarin dit kan, versterkt andere culturele patronen waarbij vrouwen symbolisch of echt vernietigd worden. Zoals feministe Anita Sarkeesian, die het doelwit werd van trollen, doodsbedreigingen ontving en een tijdje onder moest duiken omdat ze seksisme in videospelletjes aan de kaak stelde. Eén van de trollen ontwierp een game waarin je haar gezicht bont en blauw kon meppen, ter versterking van de haatcampagne tegen haar.

Dit soort vijandige fantasieën versterken ook patronen rond het uitgummen van vrouwen, een andere vorm van al dan niet symbolische vernietiging. In veel gevallen komen vrouwen domweg niet in het verhaal voor, of alleen in stereotype rollen in de marge. Alles draait om veelal witte mannen, hun avonturen, hun lof en eer. Dit gebeurt in het echt ook. Tik ‘vergeten vrouwen’ in op een zoekmachine, en het wemelt van de overzichten van ondergewaardeerde en gemarginaliseerde kunstenaressen, outlaws, schrijfsters, geleerden, politici, enzovoorts.

De uitwassen rond Red Dead Redemption 2 laten zien dat we nog een lange weg te gaan hebben….

 

 

Politie laat vrouwen in de steek bij verkrachting

Zedenrechercheurs hebben grote moeite met aangiften van verkrachting. Ze zijn, net als de rest van Nederland, zo wantrouwend en alert op leugens, dat ze veel veel zaken weigeren te onderzoeken. Op die manier verdwijnen talloze waarachtige verkrachtingszaken in een la, en krijgen slachtoffers zo’n agressieve behandeling dat ze zich getraumatiseerd terugtrekken. Het uiteindelijke gevolg: daders blijven onbestraft en slachtoffers krijgen geen enkele vorm van gerechtigheid. Dat concludeert rechtspsycholoog en wetenschapper André De Zutter.

Eerst een feit van het type de aarde is rond: het overgrote deel van de daders van verkrachting, 98%, is man. Deze mannen – niet alle mannen, maar nogmaals, de meeste daders zijn man – verkrachten mannen, vrouwen, jongens, meisjes. Zeer vaak blijft dit geweld buiten beeld. Het veroordelingspercentage ligt tussen de drie en zes procent. Seksueel geweld is daarmee één van de ”veiligste” misdaden, met de grootste kans dat je er ongestraft mee weg komt.

De politie speelt helaas een vervelende rol in het onderbelicht en ononderzocht blijven van onder andere verkrachtingszaken. De Zutter onderzocht de situatie en komt tot zeer duidelijke conclusies:

Ik heb respect voor het werk van zedenrechercheurs. Zij worden net zo goed geleid door een mentale representatie van verkrachting. Dat is een idee, een beeld, niet de werkelijkheid. Ze hebben te maken met dezelfde psychologische mechanismen als valse aangevers. Dat maakt hen te wantrouwend tegenover echte slachtoffers en te goedgelovig bij valse aangiftes. We hebben slachtoffers van verkrachting gesproken voor wie de ondervraging zo’n vreselijke ervaring was dat ze liever geen aangifte hadden gedaan.

Wat De Zutter meldt is absoluut niet nieuw. Vrouwen wisten dit al eeuwenlang, aangezien zij er vanuit de kansel, de politiek en de wetenschap van langs kregen. Vrouwen? Hysterische, leugenachtige heksen die aandacht willen en mannen te gronde willen richten met hun gevaarlijke, duivelse seksualiteit. Pas vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw wisten vrouwen voldoende macht te krijgen om écht iets terug te zeggen. De tweede feministische golf koos seksueel geweld uit als één van de kernthema’s. Vrouwen voerden campagne, richtten Blijf van mijn Lijf huizen op, deden onderzoek, publiceerden boeken, klaagden de situatie aan en dwongen in 1991 veranderingen in de rechtspraak af, zodat de politie meer mogelijkheden kreeg om verkrachtingszaken in behandeling te nemen en justitie meer ruimte kreeg voor de vervolging en veroordeling.

Recent wezen ook andere onderzoeken op misstanden rond het werk van de politie. Zo onderzocht de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen de situatie in 2015 en kwam tot de conclusie dat de politie de aangiftes van tieners veel te snel afdoet als liegen. Agenten stellen zich zo vooringenomen en vijandig op, dat meiden tussen de 12 en 18 bang zijn om aangifte te doen. Ze zien er bij voorbaat al vanaf omdat ze denken dat de politie hun verhaal niet serieus zal nemen – en die angst bleek terecht, volgens de onderzoekers voor de Nationaal Rapporteur.

Op gezette tijden kunnen mensen uit de media vernemen wat deze conclusies van De Zutter en de Nationaal Rapporteur in de praktijk betekenen. Zo kreeg De Volkskrant eerder dit jaar een excuusbrief van de politie in handen. Uit de zaak bleek dat twee zedenrechercheurs een getraumatiseerde, 23-jarige verkrachte vrouw ruim zes uur lang op een zodanig agressieve, wantrouwige manier verhoorden, dat ze volkomen overstuur uit het verhoor kwam en bijna ging denken dat ze zelf gek en/of de dader was. De transcripties liegen er niet om:

‘Als blijkt dat iets niet klopt in je verhaal, dan ben ik bang dat dat echt consequenties heeft voor jou, maar ook voor het onderzoek.’ (…) ‘Dat is niet zo’, zegt Susanne tot drie keer toe. ‘Maar het is vaak warrig in mijn hoofd, ik weet de volgorde niet goed.’ ‘Soms is dit ook een schreeuw om aandacht’, zegt de rechercheur. ‘Of dat er geestelijk iets aan de hand is. Of dat er andere dingen zijn gebeurd. Of dat er iets is fout gegaan.’ (…)  ‘Het is niet zo’, zegt Susanne. ‘Het is niet zo.’ ‘Ik wil het toch gezegd hebben’, stelt de rechercheur. Even later: ‘Wat voor ervaring heb je met pijpen?’ Ze gaan in op het geslachtsdeel van de man. ‘Je zegt dat de penis slap was, maar je gaat toch kokhalzen’, stelt de rechercheur. ‘Doe eens voor? Hoe kokhals je dan?’ De rechercheurs blijven maar vragen of ze haar aangifte wil doorzetten. Susanne: ‘Ja, want het is echt gebeurd.’

Als je zo onder druk wordt gezet, is het volkomen begrijpelijk dat vrouwen bang worden om aangifte te doen. Alles kan tegen je worden gebruikt. Ook black outs vanwege een trauma, of vanwege bevriezing. Dat is een volkomen natuurlijke reactie als je in een levensgevaarlijke situatie belandt, naast vechten en vluchten. Maar zelfs de politie herkent dit niet altijd en meent dan dat een vrouw instemde omdat ze zich niet actief genoeg verweerde.

Dit alles gebeurt in een situatie waarbij volgens De Zutter hooguit vijf procent van de aangiftes vals is. Voor Engeland komt wetenschapster Joanna Bourke zelfs tot hooguit 3%. Ieder vals beschuldigde persoon is er natuurlijk één te veel, maar juist daarom is het in dit geval erg belangrijk om te blijven beseffen dat 95% tot 97% van de vrouwen daadwerkelijk verkracht is. Zij verdienen een fatsoenlijk interview, een gedegen onderzoek, en gerechtigheid. De daders verdienen vervolging, een grondig verhoor, en celstraf. Anders blijven ze namelijk ongestoord nieuwe slachtoffers maken. En dat kan echt niet.

Slachtoffer van seksueel geweld en hulp nodig? Neem dan contact op met een van de Centra voor Seksueel Geweld in Nederland, telefoonnummer 0800-0188, 24 uur per dag bereikbaar.

Stalkende mannen gaan door tot het gaatje

Nederlands onderzoek naar stalkers en de link met moord heb ik niet gevonden (tips welkom) maar uit Engels onderzoek blijkt dat de afgelopen drie jaar 49 vrouwen aangifte deden van stalking en daarna door de stalkende man werden vermoord. Deze cijfers kwamen alleen naar boven doordat VICE Magazine een beroep deed op de Engelse variant van de wet op de openbaarheid van bestuur, en politiekorpsen dwong hun archief in te duiken.

Uit de opgevraagde Engelse politiecijfers blijkt dat agenten de dader in veel van de 49 gevallen een waarschuwing gaf. Af en toe kreeg de man zelfs een straat- of contactverbod opgelegd. Maar daar bleef het bij. Totdat het wangedrag van de man in kwestie escaleerde en hij de vrouw vermoordde.

Cijfers uit de V.S. bevestigen dat het gaat om een groot probleem: ruim de helft van vrouwelijke slachtoffers stapte voor hun dood een of meerdere keren naar de politie wegens stalking. In Nederland maakten we een soortgelijk scenario nog zeer kort geleden mee in Utrecht. Sam G. stalkte zijn ex. De vrouw had de politie bij leven gewaarschuwd en Sam kreeg een contact- en straatverbod opgelegd. Dat mocht niet baten. Sam drong in juli haar woning binnen en ging over tot moord.

Gezien de voor vrouwen vaak dodelijke gevolgen van mannelijke geweld en agressie is het niet zo vreemd dat Engelstalige magazines zoals VICE Broadly oproepen tot effectiever beleid. Stalking en mishandeling verdwijnen niet, en als daders geen serieus teken krijgen dat hun gedrag voor henzelf vervelende gevolgen krijgt, gaan ze ongestraft door totdat weer een vrouw sterft. Een slachtoffer van een stalker ervoer dit van nabij:

“His behavior escalated over time with different relationships because there was no accountability for his actions. In his eyes, he was above the law.” […] Dronfield had previously reported Smith to police for stalking, but says she felt ignored. “In my case, police officers would make jokes while Smith was stalking me and making my life a misery,” she tells Broadly. “They’d say things like, ‘Why don’t you find yourself a nice boyfriend?’”

In Engeland voert Paladin National Stalking Advocacy actie om een register te openen met de namen van mannen die zich bij herhaling schuldig maakten aan misdaden zoals huiselijk geweld en stalking. Dit register zou besloten moeten zijn, alleen toegankelijk voor bevoegde politie-agenten. Als een vrouw dan voor de eerste keer aangifte doet, kan de politie zien dat het gaat om een recidivist. Agenten kunnen de vrouw waarschuwen en nemen haar signalen hopelijk serieuzer.

In Nederland is René Römkens een van de weinigen die de losse incidenten met elkaar verbindt, het probleem van mannelijke agressie expliciet benoemt en pleit voor hardere maatregelen. Bij haar aantreden als bijzonder hoogleraar constateerde zij dat geweld van mannen tegen vrouwen een epidemisch probleem vormt. Ze wijt gebrek aan actie aan massaal wegkijken, onder andere door seksisme te negeren of door net te doen alsof alleen mannen uit bepaalde culturen vrouwen slaan en vermoorden.

In het zicht van de massale agressie van mannen schiet de wet vaak tekort, aldus Römkens. Preventie en effectief optreden kan volgens haar alleen als de overheid de situatie als een schending van mensenrechten ziet:

In relaties kunnen andere normen gelden: ‘als je getrouwd bent, moet je me gehoorzamen’ of: ‘als man heb ik hier recht op’. Daar kan het strafrecht vaak niet tegenop. Daarom gaat Römkens seksueel geweld de komende jaren bestuderen vanuit genderperspectief. Omdat het véél vaker vrouwen dan mannen treft, kan het worden opgevat als een schending van een mensenrecht: het recht om vrij te zijn van discriminatie. “Dus rust er een plicht op de overheid om seksueel geweld te voorkomen. Om dat te bereiken moet ze de positie van vrouwen versterken, op alle terreinen, ook op de arbeidsmarkt en in het onderwijs.”

Over een register heeft ze het niet. Maar het is duidelijk dat er meer moet gebeuren dan nu. Preventie, hardere maatregelen, vaker betere bescherming voor vrouwen. Wat er ook nodig is, ruim voordat zo’n man overgaat tot seksueel geweld, moord en doodslag:

Laura Richards, the founder of the anti-stalking charity Paladin, says of the 49 deaths: “These figures are unacceptable. Many of the men identified through these figures will be serial abusers who target multiple victims, over time escalating to murder. These are the most dangerous of cases—they are murders in slow motion”

Internationale vrouwendag: verzet, vrijheid, vreugde

Donderdag is het 8 maart, internationale vrouwendag. Tijd om samen in vrijheid  feest te vieren. En tijd om kritisch te blijven, te leren van de geschiedenis, en door te gaan met het gevecht om vrouwen gelijke kansen te geven. Een greep uit hopelijk inspirerende artikelen en essays:

• Kenniscentrum Atria duikt in de geschiedenis van Internationale Vrouwendag, evenals Historiek. Vrouwen stonden aan de basis: de socialistische politica Clara Zetkin, en textielarbeidsters die staakten voor betere lonen. Atria houdt 8 maart ook speciale tours over Aletta Jacobs.
• Overal in Nederland vinden activiteiten plaats. Zie hier voor een overzicht van allerlei feestjes, lezingen, workshops enz.
• BBC radio zendt 8 maart vooral muziek uit van vrouwelijke componisten. Het hele programma vind je hier
• Feminisme is ook voor mannen! Op 8 maart houdt organisatie Free Press een mars in Amsterdam onder de noemer Men4Women.
• Tivoli Vredenburg zorgt voor een concert waarin vrouwen en hun muziek centraal staan. It’s a Woman’s World biedt een avond vol afwisseling, met bijvoorbeeld een muzikale combinatie van Hildegard von Bingen (12e eeuw) en Beyoncé (21e eeuw).
• Bij de vorige internationale vrouwendag publiceerde Stellingdames een mooi artikel over die eeuwige waarom-vraag. Waarom een vrouwendag? Is dat nou nodig? Ja dus.
• Anja Meulenbelt besteedt op haar weblog aandacht aan intersectionaliteit. Want naast je sekse spelen ook zaken als huidskleur, inkomensgroep en sociale klasse een rol bij discriminatie en ongelijkheid
• Elle Magazine pleit voor 365 dagen per jaar internationale vrouwendag. Hier hun suggesties met wat je van dag tot dag kunt doen om de geest van inspiratie en blijmoedige kritiek levend te houden. Vervang Ren Hangs expositie in fotomuseum FOAM (laatste kans!) door de expositie van Rosa Loy in het Drents Museum (laatste kans!), en je bent weer helemaal 2018 proof.
• VIVA zet op een rijtje waar vechten voor onze rechten allemaal toe heeft geleid. Stemrecht! Verkrachting binnen het huwelijk officieel strafbaar! Gehuwde vrouwen handelingsbekwaam! (Sinds 1956, daarvoor waren we juridisch gezien onmondige kinderen die mannelijk toezicht nodig hadden.) Enzovoorts.
• Harper’s Bazaar (Nederland) houdt 6 maart een feministische top in het Amsterdamse DeLaMar Theater. Het blad linkt iedereen ook graag door naar een prijswinnende feministische podcast van de Australische komiek en schrijver Deborah Frances-White, genaamd Guilty Feminist. Geniet ervan!
• Roermond besteedt in een speciale expositie aandacht aan een eeuw vrouwenstrijd in de stad. Dat geeft je de kans om kennis te maken met lokale feministes zoals Mathilde Haan, Tiny Imkamp (in 1936 de eerste vrouwelijke huisarts in Roermond), en de activiteiten van de plaatselijke Vrouwenraad.
• In de Engelstalige media veel analyses over feminisme rond internationale vrouwendag. Ik link je graag door naar interessante artikelen: hier, Jill Filipovic over politiek feminisme in de V.S., hier over de manieren waarop anti-feminisme het mondiale beleid beïnvloedt, hier, over Marlène Schiappa, de Franse minister voor Gender, en hier, over het toenemende verzet van Latijns-Amerikaanse vrouwen tegen femicide.
• Internationale Vrouwendag blijft het doelwit van weerstand. Zo kreeg vrouwenplatform Ankara te maken met politiegeweld toen vrouwen in de hoofdstad wilde demonstreren. Achttien vrouwenactivisten belandden in de cel – ze zijn inmiddels weer op vrije voeten. Ironie ten top: met hun actie wilden vrouwen demonstreren tegen geweld tegen vrouwen. Een groot probleem in Turkije, waar mannen naar schatting 338 vrouwen per jaar vermoorden (huiselijk geweld enz.)
• Tot slot: vlak voor internationale vrouwendag kwamen in Nederland cijfers in de openbaarheid over de beschamende schaarste aan vrouwen in de top. Dat probleem is beslist niet uniek voor Nederland. Zie hier een pleidooi uit Canada – wil het beter gaan met vrouwen in het bedrijfsleven, dan moeten de poortwachters zich bewust worden van hun vooroordelen. Hint voor Nederland: pak eindelijk de discriminatie van zwangere vrouwen aan, want de helft van de werkgevers werkt vrouwen op dat moment de deur uit zodat ze hun inkomen verliezen en hun loopbaan stagneert. Het loont ook om werkende vrouwen serieus te nemen en de loonkloof te dichten. Nu nemen mannen overal meer geld mee naar huis en krijgen vrouwen het zoveelste signaal dat ze minderwaardig zijn.

“De Macht” maakt deel uit van een nieuwe vrouwenopstand

Hoera, de prijswinnende SF roman van Naomi Alderman is in het Nederlands vertaald onder de titel De Macht. Voor het eerst in tijden kunnen mensen weer eens kennis maken met vrouwelijke personages die geweld gebruiken om een einde te maken aan agressie van mannen. Dat komt niet vaak voor in feministische utopieën of dystopische romans, signaleert literatuurcritica Elaine Showalter.

Als dit fenomeen de kop opsteekt in boeken, is dat meestal omdat er iets broeit in de samenleving:

Despite the infinite possibilities of imagination, most feminist speculative fiction could display the humane tagline: “No men were harmed in the writing of these books.” Rage and the desire for revenge against male oppressors, however, has emerged in women’s dystopian writing during periods of feminist protest and uprising.

Showalter signaleert dat vrouwen, van Margaret Cavendish in 1666 tot aan moderne grootheden zoals LeGuin en Atwood, meestal opvallend vredig denken over revoluties. Vrouwelijke personages zijn het lijdend voorwerp of strijden met woorden, argumenten, ideeën. Regelmatig bereiken ze hun utopie alleen door zich terug te trekken in samenlevingen zonder mannen. Zo stelde Christine de Pizan zich al circa 1405 een Stad der Vrouwen voor, waarin vrouwen veilig zijn voor hatelijke mannen.

De voorbeelden van auteurs die vrouwelijke personages expliciete agressie tegen mannen laten gebruiken, zijn schaars. Zo staat Atwood’s  roman Het Verhaal van de Dienstmaagd bol van het geweld, maar het is meestal geweld tegen vrouwen. Als vrouwen persoonlijk een man aanvallen en/of vermoorden, gebeurt dat bij wijze van genade, ziet Showalter. Een verzetsman valt in handen van het theocratische regime dat vrouwen reduceert tot broedkippen. De overheid veroordeelt hem tot een openbare lynchpartij in een stadium, met vrouwen als beulen. Een vrouw die banden heeft met het verzet, zorgt dat ze als eerste bij hem is en vermoordt hem snel en relatief pijnloos. Ze bespaart hem zodoende een marteling.

Uitzonderingen steken de kop op als vrouwen een emancipatiegolf vormen. Neem bijvoorbeeld auteur Joanna Russ. In haar romans van eind jaren zeventig, begin jaren tachtig, tijdens de tweede feministische golf, vechten vrouwen soms met een man. Ze gebruiken wapens. En winnen.

In De Macht, originele titel The Power, schrijft Alderman over een maatschappij waarin jonge vrouwen tijdens hun puberteit een lichamelijke verandering doormaken. Daardoor kunnen ze elektrische schokken uitdelen. Van een fijne tinteling tot een zodanig heftige schok dat mensen sterven. Meisjes blijken deze gave wakker te kunnen maken in oudere vrouwen, zodat al snel iedere vrouw de mogelijkheid heeft iemand met één klap te doden. Mannen worden bang voor vrouwen: wangedrag kan hen fataal worden. De macht leidt tot grote veranderingen. Slachtoffers van mensenhandel vermoorden mensenhandelaars, huisvrouwen doden de partner die hen slaat, en meiden slaan terug als ze geconfronteerd worden met straatintimidatie.

Showalter stelt dat Alderman in haar science fiction boek de huidige woede kanaliseert, die vrouwen verenigt in campagnes zoals #metoo en #yesallwomen:

So why this fantasy now? Alderman is reflecting and channeling the anger of a young generation of feminists who will not forgive, excuse, cover up, and accept male abuse. […]  Women are willing to use their public power to destroy men’s careers, to break up their marriages, even send them to prison. […]  If, as Lindy West wrote recently, “feminism is the collective manifestation of women’s anger,” this feminist wave is a tsunami. Alderman sees herself as part of that wave.

Met haar roman stelt Alderman de huidige machtsongelijkheid tussen de seksen aan de kaak, zwengelt ze het debat aan over agressie, en laat ze mensen speculeren wat er zou kunnen gebeuren als vrouwen opeens ongestraft terug kunnen slaan.

Het boek geeft mannen ook de kans om hun empathische vermogens verder te ontwikkelen. Vrouwen hebben te maken met massale agressie van mannen, zowel psychologisch als fysiek, en veel vrouwen zijn bang, als ze eerlijk zijn en die nare emotie toestaan. We blijven tot het uiterste lief voor mannen, want we vrezen wat er kan gebeuren als mannen kwaad worden – huiselijk geweld, aanranding en verkrachting, of zelfs moord en schietpartijen. Wat als mannen zich zorgen moeten maken over vrouwelijke agressie? Wat als mannen tot het uiterste lief en beleefd moeten blijven tegen vrouwen, omdat situaties anders razendsnel kunnen escaleren? Alderman maakt die belevingswereld invoelbaar. Mannen, doe er je voordeel mee! En behandel vrouwen daarna wat vriendelijker. Je weet wel, als mensen met gevoel en verstand….

Het citaat: Jozefien Daelemans

Jozefien Daelemans schreef over de rel rond rapper Boefje voor Charlie magazine:

Je moet weten: vrouwen lopen vandaag met een heel vol emmertje rond. Een druppel is genoeg om die te doen overlopen. Hun heftige reacties zijn dan ook volledig begrijpelijk. Gasten, wij willen gewoon eens een week doorkomen zonder dat iemand ons beledigt, aanrandt of stalkt. Hoe moeilijk kan dat zijn?

Lees vooral haar gehele artikel, maar deze uitspraak trof me vanwege feministe Andrea Dworkin. In 1983 hield ze een toespraak voor een zaal vol mannen. Ze vroeg om een korte wapenstilstand, 24 uur zonder verkrachting. Een etmaal waarin mannen geen vrouwen verkrachten, hoe moeilijk kan dat zijn? Die lijn kun je helemaal terugvoeren tot minstens de auteur Christine de Pizan, die mensen (mannen) in 1405 al opriep vrouwen met meer respect te behandelen en af te zien van agressie en geweld. Hoe moeilijk kan dat zijn?

Toegift:

8 maart algemene vrouwenstaking

Stop voor een dag met betaald of onbetaald werk. Dat is de oproep van twee Amerikaanse actiegroepen, waaronder de organisatoren van de Women’s March naar Washington, aan vrouwen wereldwijd. Ze willen 8 maart, internationale vrouwendag, benutten voor een algemene staking in de brede zin van het woord. Niet koken, niet koesteren, niet zorgen, niet schoonmaken, geen boodschappen doen, maar staken en de straat op om aandacht te vragen voor onrecht zoals seksueel geweld of de loonkloof.

Volgens de organisatoren doen inmiddels 35 landen mee aan de actie, waaronder vrouwengroepen in Ierland, Duitsland en Argentinië.

In Nederland kun je onder andere in Den Haag terecht voor een debat over en actie tegen de structurele onderbetaling van vrouwen in Nederland. Vakbond FNV onthult die woensdag om 12:00 uur een standbeeld voor alle werkende vrouwen op het Plein in Den Haag. Voorafgaand vindt vanaf 10:00 uur in Sociëteit De Witte aan Plein 24 een debetbijeenkomst plaats, met vrouwen uit verschillende sectoren, wetenschappers en politici.

Amsterdam staakt met een fakkeloptocht. Het programma begint op 8 maart om 18.00 uur met verzamelen op de Dam. Deelnemers aan de fakkeloptocht lopen naar Café Belcampo, waar om 19.30 uur een bijeenkomst plaats vindt.

Op de website Internationale Vrouwendag vind je een compleet overzicht van deze en andere activiteiten in Nederland, op en rond 8 maart. Neem vrij, staak en ga naar een van de vele internationale-vrouwendag evenementen.

Statistieken brengen femicide in Engeland aan het licht

Mannen vermoordden in zeven jaar tijd bijna duizend vrouwen in Engeland en Wales. Dat blijkt uit statistieken, verzamelt door de organisaties Women’s Aid en NIA. De moorden volgen een vast patroon. In de helft van de gevallen gebruikte de man een steekwapen. In driekwart van de gevallen kende de moordenaar zijn slachtoffer zeer goed – het was een partner, ex-partner of een zoon van de vrouw.

Deze zogenaamde ‘Femicide Census’ betekent een volgende stap in het zichtbaar maken van geweld tegen vrouwen. In eerste instantie ploegden particuliere vrouwen lokale kranten door en probeerden in kaart te brengen hoe vaak vrouwen het onderspit dolven. Dat gebeurde eerder ook in de V.S. Daar kamden redacteuren van de Huffington Post lokale media uit en verzamelden alle dode vrouwen (en vaak ook kinderen) die ze in de maand januari 2016 vonden: 112 doden. In 89 procent van de gevallen was de dader een man, 77% van de slachtoffers was een vrouw.

Uit de Engelse cijfers blijkt dat mannen het vooral gemunt hebben op vrouwen in de leeftijd van 36 tot 45 jaar, of als ze ouder zijn dan 66. Bij de groep van 66 jaar en ouder verklaart de moordenaar vaak dat hij uit medelijden handelde of haar een genadige dood schonk. Tijdschrift The New Statesman:

… although the sincerity of that mercy can be judged by one of the male killers quoted in the census: “‘I did not want her to become a decrepit old hag.”

De femicide census identificeerde ook een categorie genaamd ‘symbolische vrouw’:

The most chilling category of victim, though, is perhaps the group of five called “symbolic woman”, which means “cases where a man sought to kill a woman – any woman”. In the purest sense, these are women who were killed for being women, by men who chose them as the outlet for misogynist aggression.

Grote kans dat de man die onlangs in Finland een vrouwelijke burgemeester en twee journalistes doodde, ook zo’n symbolische vrouw zocht. En vond. En doodde.

Dit geweld tegen vrouwen is hardnekkig. In 2011 kwamen de Verenigde Naties erachter dat het aantal vermoorde vrouwen akelig stabiel blijft en in sommige gebieden zelfs stijgt. Engelse cijfers wijzen op een sterke daling in het aantal misdaden tegen mannen, terwijl het aantal geweldsincidenten tegen vrouwen juist steeg. En dat de stijgende lijn begon op het moment dat de regering bezuinigde op Blijf van mijn Lijf huizen en andere hulp aan mishandelde vrouwen. Toeval?

 

Anti-geweldscampagne White Ribbon komt naar Nederland

“Vóór alles is geweld een mannenzaak”, stelt Jens van Tricht, directeur van Emancipator (organisatie voor mannen en emancipatie). “Het wordt tijd dat mannen dit feit onder ogen komen, daar verantwoordelijkheid voor nemen en zo onderdeel worden van de oplossing”. Dat zegt Emancipator, een organisatie rondom mannen en emancipatie. Om deze bewustwording te ondersteunen haalt hij de White Ribbon campagne naar Nederland, o.a. met website Daar Mag je Nooit voor Kiezen.

White Ribbon betekent ‘wit lint’ en verwijst naar het symbool van deze beweging. Ieder jaar dragen mannen op 25 november een wit lintje, om aandacht te vragen voor geweld tegen vrouwen. Naast die ene dag kiezen aangesloten mannen er ook de rest van het jaar voor om geweld tegen vrouwen te voorkomen. De campagne vraagt mannen zich expliciet uit te spreken tegen het geweld door een statement te maken: “Ik zal nooit geweld gebruiken tegen vrouwen, het nooit goedpraten en het nooit negeren”. Via Daar Mag je Nooit voor Kiezen kunnen mannen de verklaring vinden en ondertekenen.

De Witte Lintenbeweging begon in Canada, waar een man in 1989 de University of Montreal binnen liep en veertien studentes vermoordde. Een groep mannen in Toronto vond deze specifiek tegen vrouwen gerichte moordpartij zó schokkend, dat ze geweld tegen vrouwen hoog op de agenda wilden krijgen. Ze hielden de eerste Witte Lintjesactie kort daarna. Met succes: 57 landen sloten zich de afgelopen decennia aan bij deze beweging.

Jens van Tricht wil Nederlandse mannen oproepen ook mee te doen. Hij noemt het terecht absurd dat het feit van voornamelijk mannelijke daders niet lijkt door te dringen tot mannen of, breder, de samenleving.

Feministen zoals ik delen die frustratie. Ik schrijf zelf regelmatig over geweld tegen vrouwen, en velen gingen mij daar in voor. Vrouwen problematiseren mannengeweld al eeuwenlang. Christine de Pizan schreef erover in haar middeleeuwse klassieker De Stad der Vrouwen. Feministen van de eerste golf streden tegen geweld van dronken mannen, onder andere door pogingen te doen om alcoholisme te bestrijden. Feministen van de tweede golf zetten huiselijk geweld hoog op de agenda en richtten het eerste Blijf van mijn Lijf huis op. Ook nu stellen feministen mannengeweld systematisch aan de kaak.

Al die kritiek en pogingen mensen bewust te maken van geweld, hebben er nog niet toe geleid dat mannen in Nederland vaker verantwoordelijkheid nemen voor de agressie van hun sekse. Met twitter als open riool krijgen vrouwen er bijvoorbeeld massaal van langs, als ze agressie van mannen bespreekbaar willen maken. Zo kreeg hashtag #zeghet, over de ervaringen van vrouwen met seksueel geweld, als snel een populaire tegenhanger, getiteld #zeikwijven.

Ook de overheid speelt een remmende rol. Sinds de Nederlandse regering de emancipatie voltooid achtte, liep onder andere de aanpak van huiselijk geweld averij op. We moeten als cultuur van zeer ver komen. Mannen die de vanzelfsprekendheid van agressie tegen vrouwen proberen te doorbreken, moeten hoge drempels slechten:

Als ik wel op de vuist durfde te gaan met neonazi’s, waarom durfde ik me dan niet uit te spreken als feminist? Als man diende ik mijn bek open te trekken en niet zwijgzaam toe te kijken. Daarom ging ik schrijven over seksisme, ik sprak collega’s, vrienden en klanten aan op hun seksistisch gedrag en pas jaren later durfde ik mezelf een feminist te noemen. Het voelde bevrijdend en ik zag de positieve feedback bij vrouwen en mannen die mij kenden. Maar ik zag ook de weerstand bij mannen die ik niet kende, die vals reageerden, alsof ik een landverrader was.

Ik juich alle pogingen toe om mannen te betrekken bij een mannenprobleem zoals geweld tegen vrouwen. Emancipator treedt in de voetsporen van feministen en haalt de Witte Lintjescampagne naar Nederland. Op website www.daarmagjenooitvoorkiezen.nl kunnen belangstellenden informatie vinden, tips krijgen om in actie te komen en een verklaring ondertekenen om zelf geweld tegen vrouwen af te zweren. Hopelijk ziet Nederland 25 november 2017 wit van de lintjes!

Nieuwsronde: de opmerkelijke editie

Rondom gender gebeuren dagelijks opmerkelijke dingen. In deze nieuwsronde een verzameling van wat er zichtbaar wordt als je let op sekse, macht en moraal.

Foto: Marie Claire, over Tanzaniaansen die de traditie van het ‘Vrouwenhuis’ omarmen en met elkaar trouwen.

• Voortplanting: in België wordt controle over de menselijke vruchtbaarheid steeds vaker een mannenzaak. Een recordaantal Belgische mannen, 8.756 in totaal, liet zich vorig jaar steriliseren, meldt tijdschrift Knack. Nog meer goed nieuws: na gerichte acties van gewone vrouwen (en mannen) schafte de Belgische regering eindelijk de zogenaamde tampontaks af. Tot nu toe viel zoiets als chocola onder het lage BTW tarief voor basisgoederen, terwijl maandverband en tampons onder het veel hogere BTW tarief voor luxegoederen vielen. Belachelijk. En nu verleden tijd. Hoi!
• Sinds een paar weken trekken Venezolaanse vrouwen massaal de grens met Colombia over om hun haar te verkopen. Tussenpersonen verkopen de lokken vervolgens door aan Colombiaanse bedrijfjes die haar-extensies produceren.
• Politiek gekonkel: D’66 blies hoog van de toren. Na Pechtold drie vrouwen bovenaan de kandidatenlijst voor de komende verkiezingen! Jammer alleen dat de leden daar niets van moesten hebben. De definitieve kandidatenlijst ziet er zodoende een tikkeltje anders uit. Ingrid van Engelshoven stond op drie, maar zakte naar de vijfde plaats. In haar plaats geven partijleden de voorkeur aan een blanke man, Wouter Koolmees. Typisch….
• Vooruitgang: stel, je bent vrouw, alleenstaand, je hebt geen bankrekening en je leeft bovendien sowieso al in een gebied zonder banken. Wat te doen als je wil sparen of tijdens het zakendoen geld over wilt maken? Voor dat dilemma stonden vrouwen in Kenia, maar ze vonden een oplossing. Ze kochten een goedkope gsm en gingen telebankieren. In zes jaar tijd zien onderzoekers in de statistieken terug dat vrouwen die dit doen, er financieel een stuk beter voor staan. Ze adviseren deze mobiele technologie ook toe te passen in andere Afrikaanse landen.
• Opmerkelijk: de Amerikaanse ex-CIA directeur David Petraeus kan als getrouwde man vreemdgaan en opbiechten dat hij staatsgeheimen lekte, maar behoudt ondanks een veroordeling en twee jaar voorwaardelijk zijn baan en staat op een shortlist van Trump voor een post als  Ondertussen kreeg de getrouwde vrouw met wie hij een relatie had er in het openbaar van langs als een slet en een jaloers secreet, verloor ze haar baan en kan ze nergens anders werk krijgen. Dubbele moraal? Ja.
• De Lezeres des Vaderlands attendeert haar lezers dat NPO2 bekend maakte welke DJ’s dit jaar de top 2000 presenteren: ,,Evelien de Bruijn en Marisa Heutink zijn de enige twee vrouwen (tegenover 9 mannelijke DJ’s) and guess what, ze hebben de geweldige, levendige, goed beluisterde timeslots toebedeeld gekregen van 00:00 tot 02:00 uur en van 02:00 tot 04:00. Uit solidariteit zal ik mijn best doen mijn ogen op te houden wanneer ik van onder mijn fleecedekentje de middelbare wittemannenmuziek door probeer te komen.”
• Tijdschrift Vogue koos voor een model met een maatje meer op de cover. Hulde! Enige probleem: zeer bekende modehuizen weigerden het model te kleden, omdat ze niet voldoet aan de fysieke eisen. Heldere taal van de redactie: ,,Het is vreemd dat een aantal van onze meest bekende modemerken weigeren een poging te doen om elke vorm van fysieke schoonheid te omarmen, terwijl de rest van de wereld daar wel zijn best voor doet. Dat is volgens mij heel onverstandig.’’
• Fixed that for you: regelmatig berichten de media in allerlei landen over politieagenten die mensen seksueel misbruiken. Dat is echter niet wat er speelt. Wat er gebeurt is dat mannen uit het politie-apparaat vrouwen seksueel misbruiken. Zo, da’s een stuk duidelijker.
• Brexit rechtszaak: mannen hadden het woord gedurende 4 uur, 28 minuten en 39 seconden. Vrouwen spraken gedurende 1 minuut en 21 seconden. Toen iemand via Twitter deze feitelijke observatie deelde, regende het honende commentaren van het type ‘nou, da’s dan een verspilde minuut’ en ‘wat deed dat wijf uit de keuken?’
• Tot slot. Hoe kun je geweld tegen vrouwen succesvol signaleren en bestrijden? Diverse slimme mensen kwamen met verrassende ideeën die in de praktijk prima blijken te werken. Train bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeurs om mensenhandel te herkennen. Of, als je Tanzaniaanse bent: maak gebruik van een tribale traditie, genaamd nyumba ntobhu, en trouw met een of meer vrouwen. Steeds meer vrouwen doen dit zodat ze sociaal geaccepteerd kunnen leven – ze zijn immers keurig volgens de eigen tradities onder dak – zonder risico op mannelijke agressie. Slim!

Nieuwsronde: de onverwoestbare editie

Vrouwen komen overal in de wereld seksisme tegen. Gelukkig staan ook overal meisjes en vrouwen op om ondanks alle tegenwind hun eigen weg te vinden en te doen wat ze zelf belangrijk vinden. Daarom een nieuwsronde helemaal gewijd aan zulke onverwoestbare vrouwen.

• Steeds meer meisjes voetballen, maar als je voetbalplaatjes wil verzamelen heb je alleen maar mannen. Zweedse meisjes bedachten er iets op. Ze ontwierpen hun eigen voetbalplaatjes. Eindelijk kunnen ze de portretten verzamelen van beroemde voetbalsters, waaronder landgenote Lotta Schelin.
• Als zestienjarige kreeg de Iraanse Tala Raassi veertig zweepslagen omdat ze het waagde een minirok te dragen. Voor haar familie was deze straf de aanleiding om te vertrekken naar de Verenigde Staten. Nu ontwerpt ze badkleding. En schreef een boek over vrouwen en het recht om te dragen wat je wil, zonder dat daar ellende van komt: ,,Vrijheid draait niet om hetgeen je draagt, maar om de keuze die je hebt. Als de ene aan het strand een bikini wil dragen en de andere een boerkini is dat allebei prima voor mij.”
• Ierse vrouwen zijn op geen enkele manier baas in eigen buik, maar weten de conservatieve dogma’s in hun land te omzeilen dankzij Women on Web. Deze van origine Nederlandse organisatie geeft internetconsulten en stuurt vrouwen, waar nodig, per post de pillen mifepristone en misoprostol om een vroege zwangerschap veilig af te breken. Vrouwen rapporteren goede resultaten. Ze voelen zich dankbaar en opgelucht. Een wetenschappelijk onderzoek ondersteunt en versterkt dit feit. Ook een feit: drie op de vijf Ieren wil abortus legaliseren, zodat dit type omweg niet meer nodig is.
• De Pakistaanse Mukhtaran Mai overleefde een groepsverkrachting. Dat niet alleen, maar ze ontwikkelde zich tot een actievoerster en hulpverleenster aan vrouwen die, net als zij, seksueel geweld meemaakten. Haar meest recente wapenfeit: ze nam deel aan een modeshow. Door zichtbaar te zijn, hoopt ze andere slachtoffers aan te moedigen om hun schaamte te overwinnen.
• Jessica Williams begon een uitzendbureau voor administratief personeel. Prompt kreeg ze van werkgevers allerlei verzoeken van het type ‘we willen een secretaresse, ze moet blond zijn en hoge hakken dragen’. Williams schrok van dit structurele seksisme en besloot het probleem bij de bron aan te pakken. Haar gouden tip: vraag ‘waarom’. Waarom moet ze blond zijn? Waarom zoekt u een zij en geen hij? Dan is het snel afgelopen met dit type discriminatie, merkt ze.
• Kunstenaar Dan Goldman en filmmaker Ram Devineni bevonden zich in de Indiase stad Delhi toen mannen daar in 2012 in een bus een vrouw verkrachtten en verminkten, zodanig dat ze later stierf aan haar verwondingen. Om iets te doen ontwikkelden ze de superheldin Priya. Priya vecht met de kracht van de godin Shakti tegen verkrachters en, in een tweede stripboek, tegen mannen die bijtend zuur over vrouwen heen gooien. Met de comic willen beide mannen de jeugd bereiken, de discussie over geweld tegen vrouwen op gang brengen, en de bewustwording bevorderen.
• Vrouwen protesteren overal tegen onderdrukking en geweld. Amerikaanse vrouwen in Rhode Island hielden een demonstratieve yogabroekenparade na beledigende opmerkingen over vrouwenkleding. Indiase vrouwen weigeren nog langer een sluier te dragen. Argentijnse vrouwen staakten en demonstreerden afgelopen woensdag, nadat mannen een vrouw vermoordden met een combinatie van marteling en verkrachting. Dat was één dode vrouw teveel: de Argentijnen pikken het geweld niet meer.  Ook in Chili, Uruguay, Paraguay, Bolivia en Guatemala gingen mensen de straat op om tegen geweld tegen vrouwen te demonstreren, met de slogan ‘Ni una menos’. Oftewel geen één minder – want als je een vrouw vermoordt, is er weer eentje minder….
• Nadat Facebook een voorlichtingsvideo over borstkanker verwijderde wegens aanstootgevend, herplaatsten de makers de gewraakte video, alleen nu met vierkante borsten. Zo omzeilen ze een systeem van censuur waarbij mannen allerlei seksistische zooi kunnen spuien terwijl je niks mag zeggen over borstvoeding geven of borstkanker voorkomen.
• Mensen die anderen schade toe willen brengen, zetten vaak eerst deze stap: de ander reduceren tot een hatelijk doelwit, zodat het daarna ok lijkt om ze aan te pakken. Dit speelt onder andere in de V.S., waar de overwinning van Trump toegang tot een veilige abortus bedreigt. Vrouwen slaan terug door hun mens-zijn te benadrukken. Dat doen ze door hun persoonlijke abortusverhaal te delen. Niet alleen ontkracht dat vijandbeelden over vrouwen die een zwangerschap afbreken, maar het benadrukt ook de vele nuances, grijze gebieden en de dilemma’s waar vrouwen mee zitten. Of ze doneren geld aan Planned Parenthood, en laten een certificaat sturen naar Mike Pence, Trump’s vice-president en notoir vrouwenhater.

Vrouwen ook in virtuele werelden niet veilig

Zelfs in virtuele werelden (virtual reality, VR) zijn vrouwen niet veilig voor mensen die hen ongewenst willen betasten. Jordan Belamire is één van de vrouwen die deze nieuwe vorm van seksuele intimidatie aan de kaak stelt. Ze speelde QuiVR, een virtueel spel waarbij je je boogschietkunsten kunt loslaten op hordes zombies. Zodra ze de multi-player optie koos, besloot ene ”BigBro442” zijn poppetje te gebruiken om haar poppetje ongewenst te betasten.

Echt, bedenk een nieuwe techniek en ranzige seksisten gebruiken dat om zich aan vrouwen op te dringen en hen het leven zuur te maken:

he chased me around, making grabbing and pinching motions near my chest. Emboldened, he even shoved his hand toward my virtual crotch and began rubbing. There I was, being virtually groped in a snowy fortress with my brother-in-law and husband watching. […] Guess what. The virtual groping feels just as real. Of course, you’re not physically being touched, just like you’re not actually one hundred feet off the ground, but it’s still scary as hell. […] What had just happened? I hadn’t lasted three minutes in multi-player without getting virtually groped.

De ontwikkelaars van QuiVR namen maatregelen om deze ongewenste intimiteiten tegen te gaan. Je kunt een soort bubbel om je virtuele persoon vormen en met een specifiek handgebaar vervelende spelers wegwuiven en onzichtbaar maken, zodat je elkaar niet meer ziet en het gedoe stopt.

Onder andere website The Mary Sue juicht dit toe, maar slachtoffers manieren geven om zichzelf te beschermen is niet genoeg.  Wat doen bedrijven met daders? Hoe kun je er als aanbieder van virtuele spelletjes voor zorgen dat wie zich misdraagt, waarschuwingen krijgt en bij herhaling weg moet? Want dit soort gedrag heeft als effect dat vrouwen de nieuwe technieken en nieuwe vormen van gamen beginnen te mijden als de pest. Belamire:

Women are allowed, sure, but the BigBro442s of the world will make sure you never want to come back.

Dit geldt breder voor allerlei technologieën. Van internet tot Twitter, vrouwen ontmoeten bakken met haat en bedreigingen. Je moet een sterke maag hebben om deel te blijven nemen. Dat de agressie nu ook opduikt in virtuele games, zorgt voor een zekere wanhoop. Vrouwen zijn echt nergens veilig. Sterker nog, er bestaan virtual reality games die spelers uitnodigen om vrouwelijke personages lastig te vallen – dat is de missie in het spel. Wat voor boodschap geef je daar mee af als producent?

Gelukkig beseffen steeds meer bedrijven dat ze forse inkomsten mislopen als vrouwen weg blijven. De alertheid op wangedrag neemt toe. Er kwam forse kritiek op de VR games die mannen in staat stellen virtuele vrouwen te bepotelen. En organisatoren van de Tokyo Game Show in september stuurden dit jaar mannen weg, omdat ze bij VR games vrouwelijke medespelers lastig vielen. Het mag echter duidelijk zijn dat er veel meer moet gebeuren om dit soort agressie tegen vrouwen te voorkomen.

Spaanse mannen verzetten zich tegen macho-geweld

De Spaanse stad Sevilla staat 20, 21 en 22 oktober 2016 helemaal in het teken van mannen die zich uitspreken tegen de macho cultuur in hun land. Onder het motto ‘machismo is geweld’ organiseert een actiecomité bijeenkomsten en demonstraties. Mannen die zich aansloten bij dit initiatief pleiten in de media voor een andere houding. Mannen moeten vrouwen steunen bij hun emancipatie, geweld tegen vrouwen actief veroordelen, en kritisch onder de loep nemen wat mannelijkheid voor hen betekent.

Mannen voor de Gelijkheid, de organisatoren van het evenement, neemt een voorbeeld aan José Saramago. Deze auteur, die de Nobelprijs won, deed tien jaar geleden een oproep. Hij beschreef huiselijk geweld en aanverwante agressie tegen vrouwen een probleem van mannen. Het zijn mannen die hun handen niet thuis kunnen houden en vinden dat ze vrouwen terug in hun hok moeten slaan. Deze mannen krijgen steun van een cultuur waarin mensen die agressie stilzwijgend accepteren.

Dat zwijgen willen de Mannen voor Gelijkheid doorbreken. De universiteit van Sevilla houdt donderdag 20 oktober een congres onder de noemer Mannen en Macho-geweld. De vrijdag staat in het teken van een hommage aan José Saramango en een demonstratieve tocht door de stad. De zaterdag staat in het teken van het feminisme en de rol die mannen in die beweging kunnen spelen.

Het is geweldig dat mannen zo groots en uitgebreid stilstaan bij hun rol in het feminisme en het aandeel van hun sekse in de problematiek van geweld en discriminatie. Waarschijnlijk helpt het dat de Spaanse maatschappij agressie tegen vrouwen expliciet benoemd als een ernstig probleem en tellingen bijhoudt van mannen die vrouwen vermoorden.

Alle gewonde en psychisch beschadigde vrouwen zijn niet meegenomen in zulke overzichten, maar ze maken duidelijk hoe ingrijpend mannelijk geweld is. Het verhoogt ook het bewustzijn bij mannen dat hun sekse problemen kent en dat ze daar zelf, als mannen, iets mee moeten.

Nederlandse mannen, fijn dat jullie na de aanrandingen in Keulen in minirok de straat op gingen om te protesteren tegen geweld tegen vrouwen. Dat was echter begin 2016 en daarna werd het weer akelig stil. Dus. Wie volgt het voorbeeld van de Spaanse mannen?

Vrouwen verslaan Trump in Amerikaanse verkiezingen

Stel dat alleen vrouwen zouden mogen stemmen bij de Amerikaanse verkiezingen in november. Dan had presidentskandidaat Donald Trump geen schijn van kans, becijferde website FiveThirtyEight, gespecialiseerd in onderzoek en statistiek. Ook niet onder Republikeinen. Vrouwen met die politieke voorkeur rennen twee keer zo snel weg van kamp Trump dan mannen. Zelfs super Christelijke vrouwen, de harde kern, beginnen Trump de rug toe te keren. Om nog maar te zwijgen van een vrouw als Michelle Obama, die, waardig als altijd, Trump en zijn aanhangers beleefd de deur wees in een daverende speech.

Aanhangers van Trump beginnen steeds zenuwachtiger te worden. Ze zien de bui hangen. Zelfs Conservatieve Christenen walgen van de hypocrisie van hun mannelijke geloofsgenoten die Trump verdedigen en hen zodoende laten vallen. De spanningen op dit gebied nemen toe nu steeds meer bekend wordt over de levenswandel en daden van Trump. Na de onthullingen over de ervaringen van kandidates en medewerksters van programma The Apprentice, of de ervaringen van Miss-kandidaten, of zijn vele recente beledigingen van vrouwen, komen vrouwen na zijn ‘het zijn slechts woorden’ geklets naar buiten met beschuldigingen over aanranding. De teller staat inmiddels op vier. Correctie: vijf. Correctie: tien

De vrouwen zwegen vaak jarenlang, maar de maat is vol na Trump’s leugens en smoesjes:

De vrouwen vertelden de gebeurtenissen wel in hun directe omgeving, maar traden nooit eerder in de publiciteit. Ook deed geen van beiden aangifte bij de politie. Leeds: ‘In die tijd dacht je als vrouw nog dat je het er vermoedelijk zelf naar had gemaakt.’ Na de ontkenningen van Trump tijdens het debat van zondag, besloten de vrouwen alsnog met hun verhaal naar buiten te komen.

Zeggen dat Trump een vrouwenprobleem heeft, zou wel eens het understatement van het jaar kunnen worden. Hij kwam jarenlang weg met zijn gedrag, dankzij de privileges die je als blanke man geniet in een cultuur waar blanke mannen de norm zijn. Nu hij presidentskandidaat is, gaan mensen echter serieuzer en kritischer kijken met wie ze te maken hebben. Dat is schrikken. Bij weldenkende mensen zal die afschuw voorlopig niet verdwijnen.

Kortom, kamp Trump in rep en roer. En hoe reageren ze? Door een campagne te beginnen om het stemrecht voor vrouwen terug te draaien. De V.S. regelden dat met een regeling die bekend staat onder nummer 19, dus de oproep luidt: trek de 19e in (repeal the 19th). Waarmee een heel ander debat begint. Zijn vrouwen mensen? Mogen we basale democratische rechten uitoefenen? Beschikken we over onszelf, of zijn we voorwerpen die ter beschikking staan van de grijpgrage handen van mensen zoals Trump? Baas in eigen buik of willoze baarmachine waar een gezond kind uit moet komen want anders dan?

Een ding is zeker. Van Trump moeten vrouwen het niet hebben. Van Clinton en haar bewezen aandacht voor vrouwenrechten wél. Van Michelle Obama wél: