Waar zou de opera zijn zonder dode vrouwen

Neergestoken, gewurgd, vergiftigd. Als ze niet langzaam sterven aan een slopende longziekte, gooien ze zichzelf wel op een brandstapel. Waar zou de klassieke opera zijn zonder dode vrouwen? De BBC besteedde vandaag aandacht aan de talloze opera’s, van La Traviata tot Les Troyens, waarbij het plot draait om háár sterven. Waarom is dat eigenlijk? De opname van de discussie die volgde op deze vraag, is nog vijf dagen te beluisteren op de site van de zender.

Koningin Dido ziet het in Les Troyens niet meer zitten. Haar prins is weg! Dat wordt de brandstapel...

De BBC zette operaverslaggever Martin Kettle aan het hoofd van een paneldiscussie met operazangers, artistiek directeuren van operagezelschappen en historici die ingaan op de sociaal economische context waarin de klassieke opera’s ontstonden. Eén van de theoriën is dat de vrouwen volgens negentiende eeuwse mores straf moesten krijgen omdat ze teveel passie vertoonden. Of lag de dood van de sopraan aan de verhoudingen die de componisten hadden met de vrouwen in hun leven? Luister en je weet het….

Het Nederlandse abortusdebat en de minachting voor vrouwen

PVV, CDA en ChristenUnie, allemaal staan ze te trappelen om de grens tot wanneer een abortus mogelijk is drastisch in te korten. PVV en ChristenUnie kiezen zelfs bewust voor een grens ruim voor de twintig weken echo, omdat ouders na dat onderzoek soms alsnog kiezen voor een abortus. Anderen willen een scheiding aanbrengen tussen abortus op medische, of sociale gronden. Abortus om sociale redenen zou dan beperkt moeten blijven tot een periode van 12 weken. In de discussies die dit oplevert blijft één aspect onderbelicht: de minachting voor vrouwen die uit de redeneringen van diverse politici, cultuurtheologen en andere deskundigen spreekt.

Neem Frank G. Bosman, cultuurtheoloog van de universiteit van Tilburg. Hij sluit zich expliciet aan bij PVV-kamerlid Karen Gerbrands, die eerder liet weten dat artsen de doorslaggevende stem moeten krijgen bij het al dan niet overgaan tot abortus: ”Als ouders dan horen dat hun kind geen aandoening heeft die ernstig genoeg is voor abortus, dan hebben ze gewoon voor hun kind te zorgen. Zelfbeschikking is mooi, maar verantwoordelijkheid ook. Het moet duidelijk zijn wat we als geldige noodsituatie beschouwen en wat niet.” (N.B.: de PVV ontkent dat dit een partijstandpunt is.)

Bosman is eenzelfde soort mening toegedaan: de arts beslist en moet dat uiteindelijk doen op basis van medische noodzaak. Hij erkent dat het dan veel moeilijker wordt om een abortus te laten uitvoeren. Letterlijk: ”Abortus als ’laat anticonceptiemiddel’ is dan niet meer mogelijk. Ook bij zeer jonge moeders, slachtoffers van verkrachting en moeders met een ’volledig gezin’ is een abortus niet vanzelfsprekend opeisbaar, omdat wederom een medische afweging gemaakt moet worden. Bij deze afweging kan en moet de geestelijke omstandigheden van de moeder worden betrokken, maar die mag niet de enige of doorslaggevende motivatie voor vruchtafdrijving zijn.”

Wat leren we hieruit? Ten eerste, bij zowel Gerbrand als Bosman, dat de vrouw ondergeschikt is aan de arts. Haar gevoelens, omstandigheden of wensen zijn maar één van de vele belangen die de arts mee weegt in de uiteindelijke beslissing. Tiener? Verkracht? Nou meisje, ga maar naar een goede psycholoog, dat trauma verwerk je wel weer. In de tussentijd word je verplicht zwanger te blijven en het kind van je verkrachter te baren. Dat is wat dit concreet in kan houden.

Ten tweede hameren zowel Bosman als Gerbrands op verantwoordelijkheid. Wie seks heeft, moet de gevolgen daarvan ook accepteren. Het kromme van die redenering is dat alleen vrouwen zwanger kunnen worden. De druk van ‘Wie zich brandt moet op de blaren zitten’ ligt alleen op hun schouders. O wee als vrouwen zich aan die situatie willen onttrekken en niet zwanger willen zijn. Hadden ze maar geen seks moeten hebben. Dit riekt naar het straffen van vrouwen voor hun seksuele activiteiten.

Ten derde gebeuren er rare dingen als het gaat om de overwegingen van de vrouw. Bosman schildert abortus af als een laat anticonceptiemiddel. Alsof vrouwen frivole wezens zijn, die blijkbaar nogal slordig waren met de voorbehoedsmiddelen en dan blijmoedig naar een arts stappen, zo van ‘doe mij even een abortus’. Andere deskundigen plaatsen vraagtekens bij de vrouwen die wegens sociale omstandigheden geen kind willen. Zij vinden dat vrouwen daar niets meer over te zeggen zouden moeten hebben zodra de zwangerschap een week of twaalf gevorderd is. Dit standpunt negeert de situatie van de vrouw volledig, en werkt willekeur in de hand:

De Nederlandse vereniging van abortusartsen is tegen verlaging van de abortusgrens op sociale indicatie. ‘Het gaat om weinig vrouwen per jaar’, zegt voorzitter Gabie Raven. ‘En bij deze mensen maken is het vaak net zo’n ellende als bij een medische abortus. Vrouwen komen echt niet voor hun lol zo laat.’ Volgens Raven moet de abortusgrens gekoppeld blijven aan de  grens waarbij baby’s levensvatbaar worden. ‘Dat is een goede grens. Anders kom je in een discussie waarbij de een 14 weken wil, de ander 20 weken, en weer een ander 18 weken. Maar waar baseer je dat dan op? Dan wordt het een kwestie van smaak.’

Tot slot: we hebben in Nederland strenge regels om de fysieke integriteit van mensen te bewaken. Zo moeten artsen voor veel handelingen toestemming vragen van de patiënt. Ook mogen patiënten behandelingen weigeren die de arts noodzakelijk vindt. Je mag mensen zelfs niet tegen hun wil vaccineren, ook niet als dat bijvoorbeeld een voorwaarde is om hun werk te doen.

Zo oordeelde de Commissie Gelijke Behandeling in de zaak van een Gereformeerde verpleegkundige dat het ziekenhuis waar ze werkte haar niet kon dwingen tot een vaccinatie tegen Hepatitis B. (oordeel 2005/31) Het ziekenhuis moest haar takenpakket zodanig aanpassen dat zij haar werk kon doen zonder deze vaccinatie.

Gaat het echter om een zwangere vrouw, dan pleiten mensen als Gerbrands en Bosman ervoor dat al deze mensenrechten ongeldig worden. Alles moet wijken voor de foetus. Een vrouw verliest in die redenatie alle controle over wat er met haar lijf en leven gebeurt, zodra twee cellen zich delen in haar baarmoeder. Of zodra iemand anders vindt dat haar wens om een abortus ‘niet mag’ vanwege …. vul de reden maar in.

Dat is een minachting voor vrouwen en een ontkenning van háár leven en fysieke integriteit. De inmiddels vermoorde Amerikaanse abortusarts George Tiller had een slogan: Trust women. Oftewel ‘vertrouw vrouwen’. Vertrouw erop dat zij weldenkende mensen zijn, met verantwoordelijkheidsgevoel. En laat de eindbeslissing over wat er met hun lijf en leven gebeurt, aan de vrouwen. Dát is baas in eigen buik. Dát is waar we achter moeten blijven staan. Nu meer dan ooit.

UPDATE: een essay uit het blad Philosophy & Public Affairs, van Judith Jarvis Thomson, laat zien dat dit debat al heel lang speelt. Thomson geeft nog duidelijker aan dan de Zesde Clan dat kon waar het om draait bij vrouwen, de foetus en baas in eigen buik. Een aanrader.

Mode, schoonheid en vrouwenlevens, het debat

Engeland heeft zondagkranten, en die pakken in het weekeinde uit met grote verhalen en achtergrondreportages. De Zesde Clan wijst je graag op een uitgebreid artikel in The Observer. Deze krant zette grootheden bij elkaar, zoals psychotherapeut en auteur Susie Orbach, voor een debat over mode, schoonheid en de impact daarvan op de levens van vrouwen.

Aan de ene kant signaleren de deelnemende fotomodellen en eindredacteuren van modebladen dat vrouwen bijna bezwijken onder de terreur van onrealistische schoonheidsidealen. Eén van de deelneemsters, auteur Terri Apter, sluit zich aan bij het werk van Joan Jacobs Brumber. Die bestudeerde onder andere dagboeken van meisjes voor haar boek The Body Project, en kon zo precies in kaart brengen hoe de schoonheidsindustrie de verwachtingen van meisjes veranderde:

if you look at girls’ diaries circa 1890 and 1990, they’re always talking about self-improvement. In 1890 they’re talking about being better people, being more helpful, being more considerate. Whereas in 1990, when they talk about self-improvement, they’re talking about their bodies: “I’m going to diet, I’m going to work out.” Their body is a project and it’s something they have to work on.

Aan de andere kant zien de deelneemsters aan de discussie een tegenbeweging op gang komen. Vrouwen keren zich af van Photoshop en het gladgestreken uiterlijk waaraan vrouwen moeten voldoen. Zij kijken naar duurzaamheid, hoe kleding en make up gemaakt worden, wat kleding doet met een echt mens. Internet speelt een grote rol bij die ontwikkeling, signaleert Nijde Ugboma, redacteur van een modeblad:

I think within the creative industry there’s so much choice out there now. I think it’s true that people aren’t really buying magazines any more. Everyone’s going online. And when you look at all the fashion publications online, all the bloggers are kind of showing fashion in a completely different way. They’re not retouching. They’re putting clothes on themselves as opposed to models. They’re wanting their readers to identify the clothes in a much more sort of emotional way.

Kortom, dat en nog veel meer interessants in het artikel van The Observer. Enjoy!

Congo geeft verkrachters twintig jaar cel

Een mobiel gerechtshof in Congo heeft deze week een kolonel veroordeeld tot twintig jaar cel voor een golf van verkrachtingen in de zuidelijke regio Kivu. Het is voor het eerst dat een militair met deze rang straf krijgt voor verkrachting.

Volgens de rechter gedroegen de leden van de militaire eenheid zich als beesten tegen burgers die ze juist bescherming hadden moeten bieden. Drie andere militairen, die onder bevel van de veroordeelde kolonel stonden, gaan eveneens voor twintig jaar de cel in. Eén minderjarige werd wel schuldig bevonden, maar niet veroordeeld. Hij moet voor een jeugdrechter verschijnen.

Met het vonnis wil Congo laten zien dat het de overheid ernst is met de aanpak van verkrachting. Zowel militairen als gewapende milities gebruiken seksueel geweld als oorlogswapen in slopende conflicten over land, grondstoffen en handelsrechten. Omdat veel gebieden moeilijk toegankelijk zijn, is het land mobiele gerechtshoven gaan gebruiken. Deze hoven reizen van dorp naar stad en behandelen ter plekke strafzaken.

UPDATE: terwijl de rechters hun werk deden, vonden er weer nieuwe verkrachtingen plaats in de regio. Hulpverleners in de provincie rapporteerden de eerste twee maanden van het jaar 150 nieuwe verkrachtingen, onder groepen vrouwen die gezamenlijk naar de markt gingen. De schuldigen: gewapende milities én soldaten van het Congolese leger.

Wij lezen de Emancipatiemonitor zodat u dat niet hoeft te doen, deel 4: geweld

Geweld tegen vrouwen en mannen is zeer verschillend van karakter. Vrouwen hebben te maken met ernstigere vormen van geweld dan mannen. Vrouwen kennen in tweederde van de gevallen de dader, meestal een vriend of ex-vriend, terwijl bij mannen de dader in meer dan de helft van de gevallen een onbekende is. Mannen zijn vaker het slachtoffer op straat of in de horeca. Voor vrouwen is juist het eigen huis de gevaarlijkste plek, gevolgd door horecagelegenheden. Dat blijkt uit de Emancipatiemonitor 2010.

Vanwege die verschillen tussen aard van geweld en soort dader, pleit de Emancipatiemonitor ervoor dat de hulpverlening aan slachtoffers seksespecifiek blijft. Vrouwen hebben andere hulp en steun nodig dan mannen. Bovendien spelen bij vrouwen veel vaker machtsverschillen en afhankelijkheidsrelaties een rol. 

Dit speelt bij ‘gewoon’ geweld, maar zeker ook bij seksueel geweld. Deze vorm van agressie speelt bijna altijd tussen een vrouw en een bekende man – opnieuw: partner of ex-partner. Zo’n 3 procent van de vrouwen in Nederland is het slachtoffer van dit type geweld. Dit is waarschijnlijk een te laag percentage, omdat veel vrouwen uit angst en schaamte hun mond houden. Van de mannen is 0,5% slachtoffer van seksueel geweld, en ook dan is de dader meestal een man, bijvoorbeeld een familielid.

Je recht halen is lastig. Neem verkrachting. Volgens de Emancipatiemonitor kon justitie in 2009 690 verkrachtingszaken noteren. Daarvan kwamen er 315 voor de rechter. In 265 gevallen besloten rechtbanken niet verder te gaan op technische gronden. Dat zegt alleen iets over het kunnen produceren van overtuigend bewijs. Ligt dat te moeilijk dan stopt de juridische procedure vanwege technische gronden. Het is een frustrerende stand van zaken: vrouwen komen er bekaaid af in de rechtszaal, zoals advocate Agathe van Bon-Moors in 2007 aan de Gelderlander vertelde.

De Emancipatiemonitor onderzocht ook de opvattingen van mannen en vrouwen over geweld. Opvallende uitkomsten: maar liefst de helft van de mannen vindt dat bij mishandeling of seksueel geweld man én vrouw beide schuld hebben. Ook vindt 25% van de mannen dat vrouwen het als een compliment moeten beschouwen als een man hen in het voorbijgaan een tik op de bil geven. En 11% van de mannen blijkt nog steeds moeite te hebben met het feit dat als een vrouw nee zegt, ze ook nee bedoeld. Gezien die opvattingen is het niet zo vreemd dat bepaalde mannen menen dat zij hun vriendin of ex-vriendin rustig mogen mishandelen. Hopelijk laat de Emancipatiemonitor van 2012 een positiever beeld zien.

Oscars: een feestje van mannen, voor mannen

Een filmpje van vijf minuten zegt meer dan duizend woorden:

N.B.: Feminist Frequency zegt niet dat verhalen over mannen, verteld vanuit een mannelijk perspectief, niet goed of waardevol zouden zijn. Integendeel, mannen zijn mensen, hun verhalen zijn belangrijk. Maar het gaat mis als hun verhalen de enige verhalen zijn, en vrouwen alleen aanwezig mogen zijn als de stereotiepe moeder, vrouw of dochter van.

Nederland ontdekt het werk van Cordelia Fine

Leve uitgeverij Terra Lannoo. De onderneming liet het boek Delusions of Gender van Cordelia Fine in het Nederlands vertalen. Onder de titel ‘Waarom we allemaal van Mars komen’  kan heel Nederland nu kennis maken met Fine’s genadeloze afrekening met slecht wetenschappelijk uitgevoerd onderzoek naar mannen, vrouwen en de eventuele verschillen tussen de seksen.

Dankzij haar boek kunnen we stereotypen uit de oertijd verruilen voor de nieuwste inzichten: dat mensen in de praktijk veel mogelijkheden hebben voor flexibel gedrag én nieuw gedrag aanleren. Van fundamentele verschillen tussen de seksen blijft bij nader inzien nauwelijks iets over.

Cordelia Fine heeft de afgelopen jaren een goede reputatie opgebouwd als onderzoekster. In ‘Waarom we allemaal van Mars komen’ gaat ze in op de denkbeelden over vrouwen in de wetenschap, en hoe die vooroordelen vervolgens de wetenschap beïnvloedden. Zo bleken meisjes in een studie naar speelgoed te vaak een voorkeur te tonen voor een als mannelijk gekwalificeerd voorwerp. Prompt verwijderden de geleerden dit jongensspeelgoed uit de selectie voorwerpen waaruit de meisjes mochten kiezen. Niet zo gek dat er dan opeens uitkomt dat meisjes een voorkeur geven aan poppen. Goddank, het stereotype is bevestigd, onderzoek gered, media aandacht verzekerd.

Als studies niet wetenschappelijk verantwoord zijn, wat blijft er dan overeind van de claims dat mannen en vrouwen ‘van nature’ vast zouden zitten aan stereotiepe gedrag uit de steentijd? Niet zoveel, blijkt als je wat verder kijkt dan je neus lang is. Fine neemt de lezer mee naar een hele reeks verantwoord uitgevoerde studies die gehakt maken van de bekende claim dat mannen en vrouwen nou eenmaal anders zijn omdat híj in de oertijd de jager was, en zíj moeder de vrouw. (Plus: dat híj in de oertijd de jager was is ook een mythe).

Waarom we allemaal van Mars komen verschijnt in april dit jaar.

Mannen zien probleem glazen plafond niet

Een aantal onderzoeken, uit zowel Nederland als Engeland, brengt een kloof tussen mannen en vrouwen aan het licht. Of het nou gaat om topposities of ‘gewone’ banen in en sector zoals de ICT, een meerderheid van de ondervraagde vrouwen geeft aan dat ze in hun sector meer moeite moeten doen dan mannen om minder te bereiken in termen van salaris en promoties. De meeste mannen geven aan dat ze geen idee hebben waar de vrouwen het over hebben.

Laten we de verschillende zeer recente onderzoeken eens aflopen. Eerst Engeland: daar vond onderzoek plaats naar vrouwen in hoge functies in de grootste ondernemingen van Engeland. Bijna driekwart van de vrouwen, 73% , gaf aan dat zij een ernstig glazen plafond ervaren, waardoor zij niet verder komen dan de middenmoot. Van de mannen dacht maar 38% dat vrouwen extra obstakels tegenkomen op hun weg naar de top. Een behoorlijk verschil van inzicht.

Dan Nederland: vorig jaar publiceerde het blad Computable de resultaten van onderzoek van IT Job Board naar de situatie van mannen en vrouwen in de ICT branche. Driekwart van de ondervraagde vrouwen gaf aan dat zij sterk de indruk hebben dat zij minder salaris krijgen voor hetzelfde werk. Van de mannen dacht juist driekwart dat vrouwen evenveel verdienen als mannen. Daarnaast vond tweederde van de vrouwen dat zij achtergesteld worden ten opzichte van mannen als het gaat om werkomstandigheden en voorzieningen. De meeste mannen dachten dat er geen verschillen waren. Opnieuw een grote kloof in perceptie.

Ook de Emancipatiemonitor 2010 laat een verschil zien. Bijna de helft van de ondervraagde mannen (47%) denkt dat vrouwen evenveel kans hebben om de top te bereiken dan mannen. Van de vrouwen is 38% dezelfde mening toegedaan. Die kloof werkt door in de antwoorden op stellingen. Bijna zestig procent van de vrouwen (59%) vindt dat het aantal topvrouwen de komende vijf jaar moet verdubbelen. Slechts 36% van de mannen ziet de noodzaak daarvan.

Opvallend? Ja. Verbazingwekkend? Nee. Want waar gaat het hier om? Eigenlijk vraag je aan een Afro-Amerikaan of hij wel eens het gevoel heeft gediscrimineerd te worden vanwege zijn huidskleur. Diezelfde vraag stel je ook aan een blanke. Niet zo vreemd dat de blanke veel vaker ‘huh?’ zal antwoorden: hij voldoet aan de norm en komt dat soort discriminatie daarom nauwelijks tegen. Zo gaat het ook met vrouwen, en de problemen die zij als minderheidsgroep tegenkomen als ze zich wagen in gebieden waar mannen de toon zetten. 

Mocht u zich afvragen wie er gelijk heeft, dan is het antwoord eenvoudig: die gevoelens van achterstelling komen niet uit de lucht vallen. Zo krijgt de Commissie Gelijke Behandeling regelmatig te maken met werkgevers die mannen hogere lonen betalen dan vrouwen die hetzelfde soort werk doen. Of vrouwen straffen omdat ze het waagden om zwanger te worden. Of andere soorten van verboden onderscheid op basis van geslacht maken. Zie onder andere deze, deze , deze en deze uitspraken.

Wat betreft het voorbeeld van de ICT: onderzoek van Ernst & Young wees uit dat mannen in de ICT sector procentueel gezien veel vaker dan vrouwen promoties krijgen en hogere salarissen verdienen dan hun vrouwelijke collega’s. Ook hun secundaire arbeidsvoorwaarden zijn beter dan dat van vrouwen. Paar cijfers uit de analyse: 41% van de mannen kreeg een bonus tegen 23% van de vrouwen. Loonsverhoging: 41% van de mannen kreeg geen loonsverhoging, maar bij vrouwen steeg dat percentage naar 58. En eenderde van de mannen kreeg een dertiende maand, tegen 13% van de vrouwen.

Geen wonder dat in 2004 bijna eenderde van de ICT vrouwen uitkeek naar een andere baan, tegen slechts 14% van de mannen: de vrouwen voelden zich achtergesteld en ondergewaardeerd. Vrouwen zijn namelijk mensen. Dus het steekt hen als ze er bijvoorbeeld achter komen dat hun een mannelijke collega meer salaris krijgt dan zij voor hetzelfde werk. En gaan vrouwen zich afvragen wat ze in hemelsnaam aan het doen zijn: al die tijd en moeite steken in iets waar ze veel minder waardering voor krijgen dan een man.

Achterstelling heeft invloed op de ambities en prestaties van de achtergestelde groep. Het wordt hoog tijd dat bedrijven serieuze maatregelen nemen om hun vrouwelijke werknemers even goed te behandelen als hun mannelijke.

Wij lezen de Emancipatiemonitor zodat u dat niet hoeft te doen: inkomen

 Tussen mannen en vrouwen bestaat anno 2011 nog steeds een loonverschil van gemiddeld 9%. Dit verschil kan niet verklaard worden uit factoren zoals deeltijdwerk, mate van ervaring of opleiding. En het verschil neemt iets toe: in het jaar 2000 was het twee procent lager. In de bouwnijverheid is de situatie het ergst: daar is het niet te verklaren beloningsverschil maar liefst 22%. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers van de Emancipatiemonitor 2010.

Niet alleen krijgen vrouwen binnen een bepaalde beroepsgroep niet hetzelfde loon voor hetzelfde werk, ze worden ook nog eens ernstig benadeeld vanwege een scherpe seksescheiding op de arbeidsmarkt. Je hebt zeer duidelijke mannen- en vrouwenberoepen, en vrouwenberoepen worden stelselsmatig lager gewaardeerd. Vanwege die apartheid verdient een alleenstaande fulltime werkende vrouw anno nu nog steeds maar 80% van het gemiddelde salaris van een alleenstaande werkende man.

Het bestaan van dit laag betaalde roze ghetto van verkoopsters en schoonmaaksters verklaart ook waarom vrouwen overheersen in de laagste inkomensgroepen: de eerste drie laagste inkomens in Nederland bevatten respectievelijk 60, 80 en bijna 70% vrouwen. De hoogste salarisgroep bestaat voor meer dan 80% uit mannen.

Dit klinkt vervelend en dat is het ook. Gelukkig ziet de Emancipatiemonitor wel lichtpuntjes. Zo blijven steeds meer moeders betaald werk verrichten na de komst van het eerste kind. Ook verbeterde de positie op de arbeidsmarkt van alleenstaande moeders. Wat betreft economische zelfstandigheid gaat het ook goed: van de groep vrouwen tussen de 30 en 55 jaar kan zestig procent zichzelf redden.

Daarmee is het streefdoel van de overheid bereikt. Dat het gemiddelde percentage economisch zelfstandige vrouwen toch nog lager ligt dan de beoogde zestig procent, komt vooral door de groep vrouwen van boven de 55 jaar. Zij groeiden op in de tijd dat vrouwen moesten stoppen met werken na hun huwelijk, en zijn daardoor minder zelfstandig dan de jongere generaties.

Slachtoffers verkrachting klagen Amerikaanse leger aan

Het is al jarenlang een publiek geheim: militairen in het Amerikaanse leger worden verkracht, en hebben daarna geen poot om op te staan. Twee mannelijke en vijftien vrouwelijke slachtoffers pikten het niet langer. Ze klaagden eerder deze maand staatssecretaris van Defensie Robert Gates en zijn voorganger Donald Rumsfeld aan en beschuldigen beide politici ervan dat ze een legercultuur in stand houden die het verkrachters mogelijk maakte weg te komen met hun misdaden.

Webmagazine Jezebel nam delen van hun verklaringen letterlijk over en maakte daar de volgende video collage van:

Onder andere CBS News citeerde uit de diverse verklaringen van de slachtoffers. Een vrouw verklaarde dat twee mannelijke medesoldaten haar verkrachtten in Irak. De mannen maakten een video opname van hun daden. De militair diende een aanklacht in bij haar leidinggevende toen ze erachter kwam dat de mannen de video vertoonden aan collega’s. Hoewel ze van schouder tot middel onder de blauwe plekken zat, weigerde haar leidinggevende iets te doen. Volgens hem vertoonde de soldate niet het gedrag wat je zou verwachten bij een slachtoffer, had ze zich onvoldoende verzet, en zou een juridische procedure het terugkeerschema van de eenheid in de war schoppen.

In een ander geval drong een sergeant het damestoilet binnen van een luchtmachtbasis bij Baghdad. De man vocht daar met sergeant Mary Gallagher. Hij zette haar uiteindelijk klem tegen een muur, maakte haar broek los en randde haar aan terwijl hij bleef herhalen hoe hij hier van genoot. Toen ze naar de commandant stapte zei die alleen maar dat dit soort dingen nou eenmaal gebeurden. De man werd overgeplaatst, en dat was dat.

De slachtoffers staan niet alleen. Volgens NBC News noteerde het Pentagon vorig jaar 3230 klachten over verkrachting, aanranding en andere vormen van seksueel misbruik. In slechts één op de vier gevallen ondernam het leger enige vorm van actie. Het Pentagon erkent dat veel voorvallen waarschijnlijk helemaal niet gerapporteerd worden, en daar is dan ook op geen enkele manier tegen opgetreden.

Advocate Susan Burke, de leider van het juridische team van de slachtoffers, verwacht veel kritiek. Desondanks gaat de zaak door:

With the country still entangled in two seemingly endless wars, Burke and her team are anticipating criticism. But they and others argue that it’s precisely because we’re at war that the issue is so critical. “The military is so focused on operational readiness that all these other issues can be labeled ‘minor personnel issues,’” says Anu Bhagwati, executive director of the Service Women’s Action Network. “But the fact of the matter is, it’s destroying the military internally.” 

Europese landen worstelen met vrouwenquotum

Wat hebben Duitsland, Engeland, België en Nederland met elkaar gemeen? Allemaal zitten ze in hun maag met een monocultuur van blanke mannen in de top, en allemaal worstelen ze met het wel of niet invoeren van quota om meer vrouwen op invloedrijke posities te krijgen. Het Belgische documentatiecentrum Rosa stelt sinds vandaag een speciale webpagina ter beschikking. Hier vind je alle relevante krantenartikelen, de cijfers in België, en een goede opsomming van argumenten voor en tegen quota zoals die gebruikt zijn in de diverse landen. Kortom, alles wat je altijd al wilde weten over quota maar nooit durfde te vragen, je vindt het hier.

Wat betekent de revolutie voor Arabische vrouwen?

Het borrelt en kookt in Egypte, Libië, Tunesië… In land na land gaan mensen de straat op om het aftreden te eisen van mannen die al decennia aan de macht zijn. Vrouwen doen vol overtuiging mee. Maar wat betekent de revolutie voor hen, vraagt internetmagazine Jezebel zich af. De eerste tekenen zijn niet goed. Zo vertrok in Egypte Mubarak na een volksopstand, maar in een pas gevormde commissie om de nieuwe grondwet te ontwerpen zitten alleen mannen. Terwijl het in het land stikt van goed opgeleide vrouwelijke juristen.

Egyptische vrouwen demonstreren op het Tahrirplein.

In diverse Amerikaanse kranten waarschuwen deskundigen dat ook in andere Arabische landen de rechten van vrouwen regelmatig verkwanseld worden om andere politieke doelen te bereiken. Activisten die ervoor willen zorgen dat de stem van vrouwen gehoord worden, moeten spitsroeden lopen. Zo schrijft Isobel Coleman in de Washington Post:

If a brave new world of electoral politics does emerge, women’s rights activists will have to be savvy – commanding international support without raising fears of undue Western influence. [..] . Tunisian and Egyptian activists should know that women’s rights often become bargaining chips for some other agenda. In Iraq, the American-appointed Governing Council wasted no time in trying to rescind the Baathists’ progressive family law and replace it with religious law. Only a backlash from women’s groups, and a U.S. veto, prevented the move. In the months ahead, women in Tunisia and Egypt must be ready to face similar watershed moments.

Wat betreft Egypte houden vrouwen de situatie met argusogen in de gaten. Hun strijdbare houding komt volgens veel Egyptenaren voort uit de massale acties op het Tahrir plein. Vrouwen waren stomverbaasd dat mannen hen in die periode als mens behandelden, met respect, en genoten van hun vrijheid terwijl ze acties organiseerden en protesten leidden. Die vrijheid willen ze niet meer uit handen geven. Het motiveert hen om op tekomen voor hun rechten.

De site Bloomberg waarschuwt dat de vrouwen een moeizame weg voor zich hebben:

“Women in this country have always participated in revolutionary movements, and then they have had to fight inch by inch to get what they should get when things return to normality,” said Margot Badran, author of “Feminism in Islam: Secular and Religious Convergences” and a senior scholar at the Washington-based Woodrow Wilson Center who was in Cairo when the revolt began Jan. 25. “It is like driving with the emergency brake on. You are driving, but it is pulling you back.

Dat weerhoudt de vrouwen er niet van om op te komen voor hun rechten. Zodra uitlekte dat geen enkele vrouw deel uitmaakte van de commissie om een nieuwe Egyptische grondwet te ontwerpen, brak er een protestactie uit. Via Twitter eisten activisten dat ook vrouwen een plek in deze commissie moesten krijgen. Binnen een paar dagen kreeg die oproep 11.000 steunbetuigingen. Dat geeft de burger moed.

UPDATE: nieuwe ‘revolutionaire’ regimes die vrouwen in de keuken willen houden zijn helaas niet voorbehouden aan de Arabische Lente. In Third World, Second Sex, uit 1984, verzamelde redacteur Miranda Davies analyses van politieke omwentelingen in landen als El Salvador, India, Zimbabwe en Oman. Vrouwen speelden een belangrijke rol in de diverse bevrijdingsbewegingen in deze landen, maar kregen daar lang niet altijd de gehoopte erkenning door. Nieuwe regimes verwezen ‘vrouwenbelangen’ naar de tweede plek, alsof vrouwen een marginaal minderheidsgroepje zijn in plaats van de helft van de bevolking. Die trend zal de vrouwen in Egypte nu bekend voorkomen.

Wij lezen de Emancipatiemonitor zodat u dat niet hoeft te doen, deel 2: onderwijs

Hoera, de invoering van de tweede fase in het onderwijs zorgt ervoor dat de keuzes van meisjes en jongens dichter bij elkaar komen. Vooral meisjes laten traditioneel vrouwelijke vakken vallen en gaan meer voor economie en techniek. En de onderwijsprestaties van jongens zijn niet slechter dan dertig jaar geleden. Niks geen jongenscrisis dus. Dat is goed nieuws uit de Emancipatiemonitor 2010. Deze editie besteedde speciale aandacht aan de studie- en beroepskeuze van jongeren, hun positie op de arbeidsmarkt en hun inkomen.

Delen van het onderzoek voor het hoofdstuk onderwijs kwamen vorig jaar al in het nieuws. Zo bleken alle horrorverhalen over jongetjes die sneuvelden in het ‘gefeminiseerde’ basisonderwijs op niks gebaseerd te zijn. Hun eigen gedrag bleek de grootste oorzaak van eventuele lichte achterstanden. Laat je enkele opvallend kwetsbare groepen buiten beschouwing, zoals Marokkaanse jongens met ADHD, dan deden jongens en meisjes het even goed.

Hoe zit het dan met het hoger (beroeps)onderwijs? De Emancipatiemonitor constateert dat van de generatie van dertig jaar geleden eenderde van zowel mannen als vrouwen een hogere (beroeps) opleiding afrondde. Voor de mannen is dat anno nu nog steeds eenderde gebleven: 35%.  Ze zijn het dus niet slechter gaan doen. Huidige verschillen ontstaan omdat vrouwen het flink beter zijn gaan doen en in 41% van de gevallen een diploma van een hogere opleiding halen.

Dat is een verschil van 6%. Niet het einde van de wereld, maar de meiden doen het dus wel wat beter dan de jongens in het MBO, HBO en op universiteiten. De Emancipatiemonitor vindt deze uitkomst lastig dit te verklaren. Misschien ligt het aan de veranderende denkbeelden over vrouwen en betaald werk: thuis blijven met een mannelijke kostwinner is geen automatisme meer. Voor jonge vrouwen is het daardoor duidelijk geworden dat ze hun best moeten doen op school, en dat doen ze dan ook.

Gekeken naar inhoudelijke vakkenkeuze blijken jongens en meisjes naar elkaar toe te groeien. Dat komt vooral door de invoering van de tweede fase. Daardoor vielen bijvoorbeeld wiskunde en economie uit het profiel cultuur en maatschappij, voorheen een populaire keuze bij de meiden. Als ze hier nu voor kiezen, beperken ze hun kansen op vervolgstudies en een baan. Dus doen meiden dit profiel niet meer. Meisjes kiezen ook net als jongens vaker voor een dubbel profiel.

Beide bewegingen samen – vaker dubbel profiel, minder vaak cultuur – zorgen ervoor dat meiden vaker kiezen voor economie, natuur of techniek. Zo steeg in het VWO het aantal meiden met natuur en techniek van bijna nul naar 22%. En op het VMBO kiezen zowel meiden als jongens even vaak voor de richtingen economie en landbouw. Overal nam de inhoudelijke kloof in vakken tussen jongens en meisjes daardoor af.

Op de hoogste onderwijsniveau’s, HBO en universiteit, blijkt dat steeds minder vrouwen traditionele studies kiezen zoals een taal of kunst. Ze richten zich vooral op gezondheidszorg, onderwijs, rechten en bedrijfskunde, en in mindere mate beta studies. Bij de exacte vakken gaat het om kleine aantallen meiden, maar desalniettemin is de stijging opvallend. De Emancipatiemonitor spreekt van een ‘inhaalslag’. Kanttekening: in Europees verband hobbelt Nederland achteraan. In geen enkel ander Europees land vormen de exacte vakken zo’n mannelijk bolwerk en stromen zo weinig vrouwen door naar studies als informatica, wiskunde of techniek.

De adder in het gras zit aan het einde van dit verhaal. Ja, meiden doen het goed in het onderwijs, vrouwen kiezen vaker voor niet-traditionele studierichtingen. Maar eenmaal op de arbeidsmarkt staan ze vanaf het begin op achterstand. Wat blijkt namelijk? De afgestudeerde man met diploma X krijgt meteen in zijn eerste baan een hoger salaris dan de vrouw met hetzelfde diploma X, die in dezelfde sector aan de slag gaat.

Volgende keer:  het hoofdstuk werk en inkomen. Dan krijgt u meteen antwoord op de vraag hoeveel onverklaarbaar loonverschil er structureel wordt aangetroffen tussen een man en een vrouw met dezelfde baan.

De echte man is een bierzuipende angsthaas

Victor Brands en Steye van Dam gaan onder het motto Man! Liberation Front via de televisie de ‘echte man’ redden. Vanaf 22 maart komt hun programma op Veronica. Humor speelt natuurlijk een grote rol tijdens de uitzendingen: zo kun je iedereen die kritiek heeft meteen wegzetten als galbakken. Ondertussen is de boodschap echter duidelijk. Echte mannen, dat zijn bierzuipende macho’s die zich verre houden van alles wat als vrouwelijk wordt gezien, want het vrouwelijke? Doodeng!

Zo hoort een echte man te zijn, vinden Brands en Van Dam.

Eerst even de heren zelf. Victor Brands is de eerste grappenmaker van de Comedytrain die ‘met pensioen’ ging (hij is immers al van bouwjaar 1967). Hij zat drie jaar vast in de Verenigde Staten voor het witwassen van geld in Miami en werkt tegenwoordig als trainingsacteur voor diverse bedrijven. Dan Steye van Dam: die speelde mee in de televisieserie Keyzer & De Boer, is betrokken bij een filmfestival in Breda, en Twittert veel.

Beiden vonden het een geweldig leuk idee een televisieformule uit België te kopiëren. U weet wel, het land waar Tentsletje woord van het jaar werd, omdat er nog niet genoeg scheldwoorden zijn om vrouwen mee om de oren te slaan zodra ze met een man de koffer induiken. Het Man Liberation Front was daar erg succesvol, dus nu komt er een Nederlandse variant.

Van Dam en Brands omschrijven hun programma als volgt: een clubhuis voor mannen, waar vrouwen alleen aanwezig mogen zijn als ze in lingerie overhemden strijken in een hoekje van de kamer. Vanuit dit clubhuis gaat het duo mannen vragen waar ze mee bezig zijn, zodra ze ook maar iets doen wat je als verwijfd kunt opvatten. Bietjes in de oven doen, gezichtscrème gebruiken, sieraden dragen, ook al is dat zoals Mr T sieraden draagt, het is allemaal volkomen mis. De man moet van dit soort ellende gered worden en weer een echte man worden!

Maar wat is die ideale man dan? Het is opvallend dat het zogenaamd komische duo niet verder komt dan bier drinken. De rest van de opmerkingen komen neer op: je verre houden van alles wat als vrouwelijk gezien wordt. Dat is het. Bier zuipen en het vrouwelijke haten. Want het vrouwelijke, dat is het engste wat er is. Dat betekent je scrotum kaal scheren en het slachtoffer worden van vertrutting. Iek!!

Wat de heren even vergeten is dat dit type ‘humor’ alleen leuk is als je een dronken oerconservatieve man bent. De Zesde Clan, van vrouwen, voor vrouwen, is geen man, en identificeert zich niet met dit soort belegen gezwam, waarvan al dertigduizend miljoen andere varianten bestaan. Wij kijken naar de twee vrouwen die in lingerie overhemden moeten strijken voor de mannen. En denken: auw. Vernederend, vrouw als stoeipoezerige huissloof. Niet leuk. Wij analyseren het betoog van de heren en denken: auw. Hier komen de meest traditionele stereotypen naar voren. Vrouwen: vertrutting, huishouden, juwelen. Man: stoere bierdrinker. Kan het nog conservatiever?

Maar last but not least: waarom zouden mannen hier in mee willen gaan? Want het komt hier op neer: je hangt je identiteit op aan het wankele begrip ‘alles wat niet vrouwelijk is’. Je reduceert vrouwen in je omgeving tot sexy sloofjes. En je sluit jezelf op in een keurslijf van super conservatieve stereotypen over wat mannen en vrouwen zogenaamd zouden moeten zijn. Iedere man die daar vanaf wijkt en het waagt koken leuk te vinden, krijgt ervan langs: ‘schaam je, je bent geen echte man’. Dat is pas eng!

Zonder titel

Via The Riot Mag.

Bank voor onderneemsters Tanzania blijkt groot succes

Onderneemsters doen zo vaak een beroep op de Tanzania Women Bank (TWB) in Dar es Salaam dat de financiële instelling de vraag nauwelijks meer bij kan houden, meldt de krant Daily News. De regering van Tanzania stelde in 2009 fondsen beschikbaar voor de oprichting van TWB om vrouwen te ondersteunen bij het opzetten van eigen bedrijven. ‘Gewone’ banken weigeren vaak te investeren in bedrijven van vrouwen en weigeren hen een lening te geven. De TWB doet dit wel en daarom stromen de vrouwen toe.

Odilia Martin (rechts) won in 2009 de Tanzaniaanse variant van zakenvrouw van het jaar.

Directeur Margareth Chacha wil fondsen werven om meer vrouwen te kunnen begeleiden bij het opstarten van bedrijven. Eén van de methoden is het uitgeven van aandelen, later in 2011. Chacha hoopt dat vooral vrouwen aandelen zullen kopen, zodat zij effectief mede eigenaar kunnen worden van de bank.

Chacha is zelf zeer positief over de toekomst van TWB:

Ms Chacha said that even though the banking sector was rapidly becoming competitive, “Our market remains untouched because we are serving the segment that others have snubbed…my firm belief is that whenever TWB goes, it will easily become popular.”

Planned Parenthood ligt onder vuur in der Verenigde Staten vanwege abortus

Surf via deze link naar een pagina van webmagazine Jezebel, klik op de daar getoonde video, en luister naar de korte toespraak van het Amerikaanse congreslid Jackie Speier. Ze sprak haar rede uit in een verhit debat over de organisatie Planned Parenthood, vergelijkbaar met een kruising tussen de GG&GD en de Rutgers Nisso Groep. Conservatieven dienden een motie in om fondsen voor Planned Parenthood in te trekken, omdat de organisatie naast voorlichting en voorbehoedsmiddelen ook abortus aanbiedt. De motie werd helaas aangenomen.

Speier pikte het niet dat congresleden zorg voor miljoenen Amerikaanse vrouwen onmogelijk willen maken.

Tijdens dit debat over de fondsen voor onder andere PP hield de spreker voor Speier het gebruikelijke verhaal van pro life activisten. Planned Parenthood als een soort industrieel abortuscomplex, waar frivole vrouwtjes luchthartig naartoe komen om even snel een abortus te krijgen van gretige artsen die geld willen verdienen. Dit verhaal bracht Speier ertoe om af te wijken van haar eerder opgestelde verklaring. Ze hield ter plekke een andere speech. Omdat ze zelf een abortus onderging op het moment dat de foetus zeventien weken was.

Ze kreeg de hele zaal stil met haar verhaal. Het ging bij haar om een gewenst kind, die ze niet kon behouden omdat er medisch gezien van alles mis ging met de zwangerschap. Speier verwierp alle aantijgingen dat vrouwen wel even luchthartig een abortus opeisen als een zwangerschap ze even niet uitkomt. Ze vroeg zich bovendien af waarom de politiek zich met deze organisatie bezig houdt. Grote bedrijven kunnen gerust de wet overtreden, en miljoenen Amerikanen hebben werk nodig, maar in het Congres houdt iedereen zich liever bezig met een hetze tegen PP?

Helaas dachten Republikeinen daar anders over en stemden voor een enorme korting op het budget voor medische zorg. Waaronder het volledige budget voor PP.  Feministe.us zet kort op een rij wat er aan de hand is en wat dit betekent:

By law, federal funds haven’t paid for abortions since the 1970s, so the House hasn’t voted to cut abortion funding. They’re cutting funding for the entire Title X program — funding for contraception, cancer screening, STI tests, sex education, mammograms, HIV testing and diagnosis, and pregnancy screening and counseling. Last year, 5 million people benefited from the services funded by Title X.

Daar komt dus een einde aan, als het aan het congres ligt. Via internet komen inmiddels allerlei acties op gang, zoals deze open brief naar de congresleden die het prima vinden dat deze organisatie verdwijnt.

Wij lezen de Emancipatiemonitor zodat u dat niet hoeft te doen, deel 1: houding en mentaliteit

Nederlanders hebben een conservatieve mentaliteit. De Emancipatiemonitor 2010 brengt de elkaar versterkende meningen, normen en waarden keurig in beeld. Van ‘de moeder weet beter hoe ze voor kinderen moet zorgen’ tot aan ‘fulltime werk is het beste wat een man kan overkomen’, het sluit op elkaar aan en zorgt ervoor dat veel mensen de kudde volgen. Het resultaat is het anderhalfverdieners model, waarbij hij fulltime werkt en zij hooguit parttime, en een achterstelling van vrouwen op gebieden die niet behoren tot huishouden en kinderen opvoeden.

Normen, waarden en meningen over allerlei onderwerpen komen bij diverse hoofdstukken terug. De Zesde Clan zet de onderzochte opvattingen hier op een rijtje. Lees en huiver:

• moeders met kinderen tot 4 jaar zouden van 27% van de bevoking óf niet buitenshuis mogen werken, of hooguit twee dagen per week
• moeders met kinderen tot 4 jaar mogen van 24% van de bevolking maximaal drie dagen per week buitenshuis betaald werken
• Kinderen op de basisschool? Dan meent 43% dat een baan van hooguit drie dagen ideaal is voor de moeder.
• Vader met kind tot 4 jaar: vier dagen per week werken is prima volgens 40%, nog eens 32% vindt voor vaders een fulltime baan ook ideaal.
• Kinderen op de basisschool? Dan is voor vader een fulltime baan voor 49% van de bevolking het beste, en vindt nog eens 38% een forse deeltijdbaan van vier dagen in de week ook goed.
• Tweederde van de bevolking vindt het ok als een peuter naar de kinderopvang gaan, mits dat beperkt blijft tot twee a drie dagen per week.
• 49% van de vrouwen en 71% van de mannen vindt dat een baby het eerste jaar thuis bij de ouders moet blijven
• 55% van de mannen vindt een vrouw het beste geschikt om kinderen op te voeden
• 40% van de stelletjes heeft nooit expliciet afspraken gemaakt over de verdeling van taken in huishouden en zorg voor kinderen
• 37% van de bevolking vindt dat de vrouw net zo goed thuis kan blijven als haar inkomen maar net genoeg is om de kinderopvang te betalen
• 41% van de vrouwen en 31% van de mannen vindt dat vrouwen te weinig invloed hebben bij de besluitvorming over belangrijke kwesties (denk aan kabinetsformaties etc.)

Uit de antwoorden op de stellingen blijkt overduidelijk dat mannen zichzelf zien, en door anderen gezien worden, als de kostwinner. Voor vrouwen zou betaald werk minder belangrijk moeten zijn. Met name als er kinderen komen keuren veel mensen betaald werk voor moeders af: van de kwart die geen tot hooguit twee dagen betaald werk acceptabel vindt, tot de bijna eenderde die het met drie dagen wel genoeg vindt.

Daar komt dan bovenop dat iets meer dan de helft van de mannen naar de vrouw kijkt als het gaat om kinderen opvoeden – zij zou dat beter kunnen. En dat 40 % van de mensen niet van tevoren bespreekt hoe ze het gaan regelen met de verdeling van arbeid en zorg, taken in huis, etc. Gezien die opvattingen is het niet zo vreemd dat veel mensen volautomatisch in traditionele rolpatronen rollen. En dat dit met name gebeurt op het moment dat het eerste kind geboren wordt.

De uitzonderingen komen uit de hoek van de mensen die niet voldoen aan het mannetje/vrouwtje/kindje model. Zo hechten alleenstaande vrouwen veel meer belang aan het hebben van betaald werk dan vrouwen met partner. Zij zeggen ook veel vaker expliciet dat zij zelfstandig willen kunnen leven. Bij vragen over de verdeling van betaald en onbetaald werk hield 10% het bovendien op ‘geen antwoord’, omdat zij andere manieren van leven hebben dan het gangbare model van stelletjes of gezinnen.

Het positieve nieuws is dat grote minderheden van de mannen en vrouwen beginnen in te zien dat die stand van zaken maakt dat vrouwen maatschapppelijk gezien achterop raken. Maar liefst 41% van de vrouwen vindt dat vrouwen te weinig invloed hebben op belangrijke besluiten, en 31% van de mannen steunt hen daarin. Gemiddeld 65% van de bevolking snapt bovendien waarom er zoveel moeite wordt gedaan om meer vrouwen de kans te geven door te stromen naarvloedrijke posities. En 44% van de vrouwen, plus 34% van de mannen, zou graag zien dat de volgende minister-president een vrouw is. Wie weet!

Emancipatiemonitor noteert stand in het land

Hoe staat het met de emancipatie van mannen en vrouwen in Nederland? Iedere twee jaar meet de Emancipatiemonitor de temperatuur van de patiënt. En komt met goed en minder goed nieuws. Meer meisjes kiezen voor exacte vakken, meer vrouwen verrichten betaald werk, en de helft van de mannen acht zichzelf even geschikt voor het opvoeden van kinderen als een vrouw.

Minder goed nieuws is er helaas ook. Er komt niets terecht van doelen en streefcijfers. De scheiding op de arbeidsmarkt in mannen en vrouwenberoepen is stricter dan ooit, en wie moeder wordt mag van ‘de’ samenleving hooguit twee tot drie dagen iets anders doen dan thuis zitten en voor de kinderen en het huishouden zorgen. De Zesde Clan neemt de komende weken steeds een ander hoofdstuk onder de loep om dieper in te gaan op de resultaten.

Egyptische vrouwen vrezen terugkeer naar straatterreur

Wekenlang konden vrouwen op het Tahrirplein en tijdens andere grote demonstraties in Cairo zij aan zij met mannen de straat op. Nu de meestal goed geregelde demonstraties ten einde zijn en de mensen weer gewoon op straat rondlopen, merken Egyptische vrouwen dat ook de normale omgangsvormen weer terugkeren, merkt de Associated Press. En die ‘normale’ gang van zaken houdt in dat voor omvangrijke delen van de mannelijke bevolking een vrouw op straat loslopend wild is.

Vrouwen demonstreren op het Tahrirplein.

De Zesde Clan schreef al eerder dat vrouwen in Egypte gebukt gaan onder een massale straatterreur.  Omdat de overheid het probleem negeerde, deden vrouwenorganisaties twee jaar geleden zelf onderzoek naar de situatie. Uit hun studie bleek dat zestig procent van de Egyptische vrouwen nare dingen meemaakten op straat. Bij buitenlandse vrouwen steeg dat naar bijna honderd procent.  Wat betreft de mannen: 63 procent van de ondervraagde mannen gaf toe dat ze vrouwen lastig vielen op straat.

Waarom gingen de mannen vrouwen lastig vallen? Iets meer dan de helft was van mening dat dit gebeurde omdat de vrouwen er om vroegen / het er zelf naar maakten. Andere ondervraagde mannen namen niet eens de moeite zulke smoesjes te verzinnen. Sommigen zeiden dat ze vrouwen lastig vielen uit verveling. Anderen besloten vrouwen in Nikab lastig te vallen, want wie zo’n gewaad draagt doet dat blijkbaar omdat ze erg knap is of iets anders te verbergen heeft. Het onderzoek van de vrouwenorganisaties maakte daarmee meteen een einde aan de mythe dat gesluierde vrouwen minder lastig zouden worden gevallen. Het bleek niks uit te maken wat de vrouw droeg of welke leeftijd ze had.

Niet iedereen die geconfronteerd wordt met intimiderend gedrag van mannen in de openbare ruimte doet wat Noha Ostat deed in 2008:

The young film-maker told the BBC she was repeatedly groped in broad daylight by a van driver in a Cairo traffic jam as she walked on the pavement. His behaviour made her so angry she ran after the van and held on to the side mirror to force the driver to stop so she could take him to a police station. She was equally shocked by the attitude of other passers-by. Some tried to dissuade her from going to the police – others blamed her for what she was wearing (a baggy sports outfit).

Veel vrouwen leggen zichzelf beperkingen op om niet iedere keer spitsroeden te lopen. Ze blijven thuis, doen alleen boodschappen als er iemand met ze mee kan, en doen hun best om als gevaarlijk voor vrouwen bekend staande straten en locaties te vermijden. Als het dan toch mis gaat geven ze zichzelf de schuld, daarbij geholpen door hun omgeving (zie Noha-incident). Veel vrouwen doen dan ook geen aangifte. In 2010 kwamen slechts 1308 zaken van lastig gevallen en/of verkracht worden voor de rechter, meldde Alarabiya.net in januari dit jaar.

In dat klimaat kwamen de massale protesten tegen Mubarak als een welkome opluchting. De straatterreur verminderde sterk. Veel meer vrouwen dan voorheen konden in die korte periode de straat op zonder gejoel en gefluit. Degene zijn die het voortouw neemt bij slogans scanderen, normaal gesproken iets wat mannen deden. Het voortouw nemen bij de organisatie van de protestacties. Het voelde als een bevrijding, tekende de Associated Press (AP) op:

Women who said they had never slept away from home before were spending nights in tents pitched in the centre of the square, as protesters tried to maintain control of the strategic location. The women said at the time they felt perfectly safe, even bringing their children.

De aanval op CBS verslaggever Lara Logan eerder deze week was  volgens vrouwen het signaal dat de situatie weer terug bij af was. Tegen die tijd waren de vaste betogers naar huis, en ging ‘de’ Egyptenaar massaal de straat op om het aftreden van Mubarak te vieren. De strikte discipline van de activisten verdween en de man met de pet overheerste. Daarmee werden vrouwen weer vrij wild.

Een oplossing is niet snel voorhanden, omdat het gaat om een mentaliteit en ingesleten gedrag van mensen. CNN correspondent Mary Rogers merkt op dat de Egyptische samenleving vrouwen lange tijd veel beter behandelde, maar dat het de laatste dertig, veertig jaar mis is gegaan. Ze citeert activisten die claimen dat de mentaliteit veranderde omdat veel Egyptische mannen sinds de jaren zeventig een tijd in de Golfstaten werken. Die landen zijn veel conservatiever dan Egypte. Bij hun terugkeer namen deze mannen de nieuwe mentaliteit mee naar huis en dat leverde weer problemen op voor vrouwen.

Volgens Rogers zit er maar één ding op: vrouwen hebben een revolutie nodig. Eentje van mannen. Want zolang die hun houding en gedrag niet veranderen, blijft het voor vrouwen onmogelijk om normaal de straat op te gaan.