Wil je zien hoe machtsbolwerken zichzelf in stand houden? Dan hoef je niet verder te kijken dan de Oscars. De veelal witte, mannelijke stemmers nomineerden vooral witte mannen, en sloegen vrouwen opnieuw over voor de hoofdprijs van beste regisseur, de Oscar waarmee Hollywood haar filmgenieën eert en de canon in stand houdt. Van de nominaties voor acteursprijzen ging er slechts eentje naar een persoon met een gekleurde huid: Cynthia Erivo, voor haar rol in “Harriet.”
De Oscars leveren gemengde gevoelens op bij onder andere Dana Stevens, de vaste filmrecensent van webmagazine Slate.com. Ja, de nominaties zijn een Hollywood incrowd feestje. Als regisseur kun je misschien meer genieten van complimenten van de bezoekers die naar de bioscoop gaan om jouw werk te zien. Aan de andere kant, zo benadrukt Stevens, kun je er niet omheen dat de Oscars nog steeds betekenis hebben. De prijzen bepalen welke werken de officiële filmcanon waardig zijn en geven aan welke verhalen we als cultuur belangrijk vinden.
Daarom is het volgens Stevens extra schrijnend dat films van regisseuses wel nominaties kregen in categorieën zoals beste film en beste actrice, maar opnieuw genegeerd werden toen het aankwam op de nominaties voor beste regisseur:
2019 was a year in which the number of mainstream films made by women started to reach critical mass: Lorene Scafaria’s Hustlers, Lulu Wang’s The Farewell, Kasi Lemmons’ Harriet, Marielle Heller’s A Beautiful Day in the Neighborhood, Olivia Wilde’s Booksmart, Joanna Hogg’s The Souvenir, Claire Denis’ High Life, Céline Sciamma’s Portrait of a Lady on Fire, and Mati Diop’s Atlantics were all either well-reviewed, successful at the box office, or both, and several of them were recognized in Monday morning’s nominations in categories other than directing. To respond to a year like that with the studious exclusion of anyone female from the award that above all others confers authorship and authority, the one that attributes a film’s success to the unifying vision of an individual, starts to look like nothing else but rank condescending sexism.
Het overslaan van regisseuses leidde tot cynische commentaren van het kaliber ‘denken mensen soms dat films zichzelf regisseren?’ Dat kaboutertjes, in plaats van vrouwen zoals Greta Gerwig, een meesterwerk zoals Little Women vorm gaven? Time Magazine ziet een eenvoudige reden voor het negeren van vrouwelijk talent. Degenen die bepalen wie de nominaties voor de Oscars krijgen, zijn nog steeds veelal man en wit. Zij herkennen talent en kwaliteit blijkbaar alleen als het in een witte mannelijke vorm verschijnt. De uitzondering bevestigt de regel dat alleen mannen en het mannelijke tellen:
it’s certainly worth pointing out that men can vote for female-directed films. But historically, they have not. Bigelow remains the only woman ever to win Best Director, and she won for Hurt Locker, a war movie that stars primarily men, delves deeply into the male psyche and fits neatly into a long line of Academy-anointed films on that particular topic.
De mannen die de nominaties voor beste regisseur bepaalden, gaven dit jaar opnieuw blijk van die interesse voor verhalen van mannen, over mannen. Kanshebbers zijn Martin Scorsese, “The Irishman”, Todd Phillips, “Joker”, Sam Mendes, “1917”, Quentin Tarantino, “Once Upon a Time in Hollywood” en Bong Joon Ho, “Parasite”. Als Bong Joon Ho zou winnen, is hij de tweede niet-witte man ooit die deze eer te beurt valt. De beste regisseur is en blijft een witte man, volgens de Oscars.
Behalve in Parasite spelen vrouwen geen rol van betekenis in de werken van deze genomineerde meesterregisseurs. 1917 is een door mannen gedomineerde oorlogsfilm met 1 (korte) scene waar een burger in voor komt. Dat is een vrouw en zij treedt vooral op als verzorgster van een baby die niet de hare is. In The Irishman heeft de enige actrice, Anna Paquin, zeven woorden tekst in de hele rolprent. Once Upon a Time draait om mannen en telt wat meer vrouwenrollen, maar die zijn stuk voor stuk problematisch. De vrouwelijke personages dienen respectievelijk als vijand om in elkaar te slaan en in brand te steken, als middel om de mannelijke hoofdrolspeler aan te moedigen zijn vak weer serieus te nemen, en als object om naar te kijken, tevens beloning voor de mannelijke hoofdrolspelers (de mannen verdelgen het kwaad en mogen dan bij haar aanschuiven voor een gezellig diner).
In Joker dienen de paar vrouwenrollen opnieuw vooral als middel om de mannelijke hoofdpersoon motieven voor zijn handelen te geven, of als contrast – hij verdient sympathie omdat hij psychische aandoeningen heeft, maar zijn moeder, die ook duidelijk psychisch niet in orde is, blijft een tweedimensionale karikatuur, de Slechte Moederfiguur die je openlijk mag haten omdat ze haar zoon verpestte. Daarnaast presenteert de film een man die een vrouw stalkt als iets onschuldigs en romantisch. Yikes. Het is opvallend hoeveel mannelijke filmrecensenten blind bleven voor het seksistische gehalte van deze film. Ze prezen Joker de hemel in, terwijl vrouwelijke filmrecensenten met afschuw reageerden. Zij zijn echter zodanig in de minderheid, dat de mening van de mannelijke recensenten domineert.
Tot slot Parasite. Dit is de enige film van een man met een gekleurde huid/nietwesterse achtergrond, en ook de enige film waarin vrouwen volwaardige rollen spelen. De actrices spelen personages met een eigen identiteit, een eigen verhaal. Ze hebben hun eigen problemen en handelen op eigen initiatief. Het is niet voor niets dat de Alliance of Women Film Journalists Parasite uitriep tot beste film van 2019.
Al met al kun je opnieuw stellen dat de leden van de organisatie die de Oscarnominaties bepaalt, geen zin hebben in verhalen met, over of van vrouwen. Ze hebben ook geen zin in mensen m/v/x met een andere huidskleur. Dieptriest.
