Verkrachtingszaak India gaat ons allemaal aan

‘Oooo, komop zeg, we helpen jullie toch?’. Dat was het excuus van mannelijke demonstranten die protesteerden tegen de dood door verkrachting van een 23-jarige vrouw in India. Dit soort mannen zijn zo overheersend aanwezig bij demonstraties dat ze vrouwen letterlijk overschreeuwen. Dat is niet het enige probleem. Vrouwen blijven weg van de protesten omdat ze bepoteld worden door mannelijke mededemonstranten. Ziehier de problematiek van India in een notendop. India? Nee, van ons allemaal.

Ja, er waren ook mannen die zich wel waardig en fatsoenlijk gedroegen bij protesten tegen de verkrachtingsdood van een jonge Indiase vrouw.

De afgelopen tijd verschenen er veel verhalen in de internationale media over de positie van vrouwen in India. Aanleiding voor de analyses en het handenwringen, soms door Indiase politici die zelf beschuldigd zijn van verkrachting, vormde een verkrachtingszaak, waarbij een groep mannen in een bus een vrouw verkrachtte. De vrouw overleed later aan haar verwondingen. Een vriend die met haar mee was gegaan, kwam er ‘slechts’ vanaf met mishandeling; hij overleefde het geweld.

Vervolgens gebeurde er vanalles. Een senior politiechef riep vrouwen op om na het donker niet naar buiten te gaan, en chilipoeder mee te nemen om in het gezicht van eventuele verkrachters te strooien. Geen woord aan het adres van mannen, dat die misschien moesten ophouden met verkrachten. En Indiërs gingen de straat op. Ze hielden wakes, stille tochten, en demonstraties.

Op dat moment ging het prompt weer mis voor vrouwen:

…her group recognized several men among recent protesters who had attacked members of her collective with misogynistic threats during quieter demonstrations that preceded the infamous gang rape. “They told us we had no right to protest there, and if we wear indecent clothes they will molest us.” The presence of some men that Borah characterized as “thugs” has helped to create an atmosphere during some of the recent protests that has been outwardly hostile toward women.

Zelfs vrouwelijke journalisten die gewoon hun werk probeerden te doen, kregen te maken met ongewenste intimiteiten tijdens demonstraties. Toen een van hen, persfotografe Rukmini Shrinivasan, over haar ervaringen Twitterde, kreeg ze prompt verwijten dat ze er wel om gevraagd zou hebben, of nare bijbedoelingen had met het publiekelijk maken van haar ervaringen. (zie ook: Lara Logan, verslaggever van de Amerikaanse zender CBS, in Egypte).

Het is wrang dat bij het protesteren tegen de zinloze dood van een jonge vrouw, vrouwen aan precies die agressie onderworpen worden waar de 23-jarige het slachtoffer van werd.

Maar er treedt nog een andere ironie op. Amerikaanse en Engelse media die de zaak volgen, blijken er een handje van te hebben om met de vinger naar India te wijzen, terwijl ze tegelijkertijd de verkrachtingscultuur in de Westerse wereld ontkennen. Met nog wat snufjes neokolonialisme en antifeminisme erbij voor de smaak:

Attitudes towards women in the east were once used by colonialists to, first, prop up the logic of cultural superiority that justified unequal power relations (the “white man’s burden”) and second, silence feminists working back in the west by telling them that, comparatively, they had nothing to complain about. When it finishes calling Indian men hyenas, Purves’s article states that westerners “have the luxury of fretting about frillier feminist issues such as magazine images, rude remarks and men not doing housework”. Does anyone else see an unattractive historical pattern here?

Twee vliegen in één klap! Kijk die rare primitieve lui in India eens. Guttegut, wat een vrouwenhaters daar. Vrouwen hebben het maar goed hier in het Westen. Waar maken die zure feministes zich druk om?

Nou, bijvoorbeeld hierom: verkrachting gebeurt overal. Het is niet voorbehouden aan India. In Frankrijk namen groepsverkrachtingen in Parijse buitenwijken zulke groteske vormen aan, dat er een hele organisatie ontstond om er iets tegen te doen, met de mooie naam ‘geen sletten, geen slavinnen’. En dacht je dat die Indiase politieagent een rare mening verkondigde? Een Canadese politieman zei ongeveer hetzelfde. Die riep vrouwen in Toronto op om niet als een slet gekleed de straat op te gaan, als ze niet verkracht wilden worden. Daaruit kwamen de internationale Slutwalks voort.

Oh, en zoek eens op Google met de combinatie van de woorden ‘slachtoffer’, ‘verkrachting’ en ‘liegt’. Er is buitengewoon veel aandacht voor liegende vrouwen. Over liegende mannen, en een gigantische onderrapporage van verkrachting, nauwelijks een woord. (bij de weg: ja, soms liegen mensen over verkrachting. Ongeveer in dezelfde mate als mensen liegen over diefstal, overvallen, en andere misdaden. Maar alleen in geval van verkrachting krijgen die paar procent valse aangiften opeens een enorm gewicht. Dat is geen toeval.

Oh, en denk aan de glijdende schaal. Het begint met vrouwen uitjouwen op straat. Femme de la Rue, anyone? Mannen komen daar mee weg, want wie wil nou zeuren over ongemakkelijke gevoelens bij zogenaamd leuke opmerkingen als ‘Heej, schatje – waar gaan die mooie beentjes naartoe???’ Vanuit die vijandige houding ten opzichte van vrouwen kunnen sommige mannen het idee krijgen dat ze ook wel weg kunnen komen met verkrachting. Iets waar ze overigens gelijk in hebben, want het percentage veroordeelde verkrachters is overal buitengewoon laag. En steeds opnieuw vinden incidenten plaats waar je geen woorden meer voor hebt.

Dat is de cultuur waarin we leven. Het is niet voorbehouden aan het verre India. Seksueel geweld vindt gewoon hier plaats, bij jou om de hoek. En ja, je kunt er iets aan doen. Niet morgen, maar nu. Te beginnen met niet verkrachten.

Vrouwen voelen pijn Engelse bezuinigingen

Diverse politieke oppositiepartijen en maatschappelijke organisaties waarschuwden er al voor: de pijn van de bezuinigingen in Engeland komt meer bij de vrouwen terecht dan bij de mannen. Allerlei harde cijfers die nu naar buiten beginnen te sijpelen, geven hun gelijk aan. De werkloosheid onder vrouwen stijgt veel sneller, vooral vrouwen lijden onder het wegvallen van voorzieningen, en bezuinigingen op opvangcentra brengen zelfs hun veiligheid in gevaar.

De werkloosheid onder vrouwen stijgt zo snel, dat kranten inmiddels beginnen te spreken van een crisis. Aan de ene kant vreemd genoeg een vorm van positief nieuws, zeggen deskundigen, want vrouwen verrichten veel vaker dan vroeger betaald werk. Er zijn tegenwoordig meer vrouwen om te ontslaan dan pakweg dertig jaar geleden. Maar de grote ontslaggolf is ook een direct gevolg van de bezuinigingen. De overheid moet inkrimpen, met in de praktijk een verlies van zo’n 710.000 banen. Omdat er veel vrouwen bij de overheid werken, zijn de meeste mensen wiens baan nu op de tocht staat van het vrouwelijke geslacht.

De bezuinigingen treffen vrouwen daarnaast indirect, door het wegvallen van sociale voorzieningen:

“Women are being asked to take on the role of shock absorbers for the cuts,” says Anna Bird, acting chief executive of the Fawcett Society. “As well as the job losses, they’re also facing cuts to their income as a result of cuts to benefits and services they rely on to support their lives. We’re really concerned that cuts to childcare support combined with the rising cost of living make it difficult for women to put in place support that allows them to go out to work. We’re also concerned that working tax credits that allow parents to go back to work are being cut and that makes it hard for single parents to balance their work and family life.”

Naast deze dreiging komen vrouwen nog eens extra in de knel als ze verstrikt zijn geraakt in een relatie met een foute man. Een eerste inventarisatie wijst uit dat lokale overheden scherper dan gemiddeld snijden in subsidies voor vrouwenopvang / blijf van mijn lijf huizen. Het definitieve overzicht komt rond Internationale Vrouwendag. Een direct betrokkene zegt echter:

Combined with cuts to legal aid and concerns about reductions in police officers and street lighting, a worrying picture for women’s safety, as well as women’s employment and economic prospects was beginning to emerge. […] The result is that women’s support services face an increasingly precarious future. Many organisations are concerned that the coalition is already consulting on plans to change the way housing benefit is paid to refuges, and on channelling funding for rape crisis centres through new police and crime commissioners, who may not see these services as a priority in austere times.

Dit komt bovenop incidenten in de landelijke politiek. Zoals een inmiddels afgeschoten wetsvoorstel om mannen die van verkrachting beschuldigd worden, anonimiteit te geven, en een staatssecretaris die met droge ogen beweert dat verkrachting alleen echt verkrachting is als de vrouw de dader niet kent. Dat soort incidenten maken duidelijk dat er binnen de regering mensen zijn die weinig snappen van seksueel geweld tegen vrouwen.

De protesten tegen de oneerlijke verdeling van de pijn van de bezuinigingen beginnen op gang te komen. Naast formele protesten, bijvoorbeeld vanuit de vakbonden, komen ook individuele personen en non profit organisaties in actie. Zo gebruikte acteur Patrick Stewart zijn invloed als Hollywoodster om te pleiten voor meer steun aan blijf van mijn lijf huizen. In Leeds verzamelde een aantal bezorgde burgers zich om te protesteren. De Fawcett Society riep de regering eind vorig jaar op vrouwen een reddingsboei toe te werpen. Ook de studenten roeren zich. Het land staat een hete zomer te wachten….

Egyptische vrouwen protesteren massaal mee

Het is niet gebruikelijk dat Egyptische vrouwen de straat op gaan om mee te doen aan protesten. Omdat ze in zulke menigten in de minderheid zijn, lopen ze een groot risico lastig gevallen te worden door mannen. Protestacties gelden daarom als gevaarlijk voor vrouwen. Maar de afgelopen dagen doen ze niet alleen massaal mee aan de demonstraties, ze pakken ook leiderschapsrollen op in de protestbeweging. Het is een opvallende ontwikkeling waar de Nederlandse media tot nu toe weinig aandacht aan besteedden. Gelukkig ligt dat anders in het buitenland. Media als Slate, Jezebel, Democracy Now, en de New York Times berichten er wel degelijk over.

Een Egyptische mensenrechtenorganisatie probeerde de deelname van vrouwen te schatten. Normaal gesproken bestaat een menigte demonstranten voor negentig procent uit mannen. De afgelopen weken verdubbelde het aandeel van vrouwen echter. De organisatie blijft aan de voorzichtige kant en becijfert hun aanwezigheid op 20 procent van de massa’s. Maar andere schattingen lopen op tot dertig, veertig procent.

Hoe het ook zit, de algemeen opinie is dat nog nooit zoveel vrouwen deelnamen aan straatprotesten. Internetmagazine Slate denkt dat nieuwe media zoals Facebook, en een expliciete inspanning om de protesten veiliger te maken, een belangrijke rol spelen in de toegenomen deelname van vrouwen:

The Facebook-initiated groups are unaffiliated with a major opposition group. These protests also seemed safer. Organizers urged those attending to make it a peaceful one, and this became a rallying cry in some areas of the city on Tuesday. Moreover, Egypt’s educated youth, men and women, were fed up with a government that had not changed at all in most of their lifetimes, and which cuts even the educated off from any opportunity. And then there was Tunisia. Suddenly, attending the protest seemed not only worth the risk, but capable of inciting

Nawal el Saadawi, de grootmoeder van de Egyptische vrouwenbeweging, houdt het op een eenvoudige verklaring voor hun grote deelname aan de volksopstand: Mubarak maakte het leven voor zowel mannen als vrouwen veel moeilijker. Net als de mannen zijn de vrouwen de situatie gewoon spuugzat. Ze willen hetzelfde: democratie, rechtvaardigheid en een einde aan discriminatie. Dus lopen ze zij en zij met de mannen.

De New York Times citeert andere deskundigen, maar komt uit op hetzelfde beeld:

“Female participation is at an equal standing — just like male participation — and female demonstrators are not shying away from marching despite the tear gas,” noted Amr Hamzawy, a research director at the Carnegie Middle East Center who has spent most of the last week in central Cairo, where demonstrators have converged. “It’s very impressive,” he said. “It’s not about male and female, it’s about everyone.”

De krant vestigt de aandacht op Asmaa Mahfouz, die internet en videofilmpjes inzette om een politiek statement te maken en de demonstranten te steunen. Ze is één van de oprichters van de 6 April Jeugdbeweging, een organisatie die geldt als een van de leidende groeperingen die de demonstraties organiseerde en structuur gaf. Een andere zichtbare figuur is Mariam Soliman, die groepen demonstranten leidde en daarmee een rol vervulde die mannen meestal op zich nemen.

Beide vrouwen zijn zich ervan bewust dat ze iets doen wat vrouwen niet geacht worden om te doen. Maar ze leggen dat naast zich neer, en in plaats van sociale straf krijgen ze lof, navolging, en bemoedigende steun van hun omgeving. Wie weet wat deze volksopstand nog meer teweeg gaat brengen….