Ik kies mijn keuze!

De Volkskrant geeft ruim baan aan een tekstschrijver, Noortje Pelikaan, en historica Lotte Schouten, om aan te geven dat vrouwen volkomen vrij zij om te doen wat ze willen. Wat ze willen is een traditioneel bestaan. U weet wel, huisje boompje beestje, een flitsende loopbaan is niet belangrijk. Moet vooral zo blijven, want dat willen vrouwen. Of toch niet? Want opvallend genoeg doen beide dames een oproep. Vrouwen moeten vrij zijn om te kiezen voor een traditioneel rollenpatroon.

Zo weinig tijd, zoveel te kiezen! Oh, je zou er hoofdpijn van krijgen…

De Zesde Clan bleef haken op deze oproep. Vrijheid krijgen om te kiezen voor een traditioneel rollenpatroon. Hét traditionele rollenpatroon zelfs. Oooo jeeeee. Is het dan zo moeilijk om in Nederland als vrouw traditioneel te leven? Volgens zo’n duidelijk afgebakend patroon dat beide dames dat niet eens uit hoeven te leggen, alleen maar hoeven te verwijzen naar hét patroon? Hebben we als rechtgeaarde feministen een structureel probleem gemist, een pijnlijke beperking in de keuzevrijheid, waar miljoenen vrouwen onder zuchten? Dat zou vreselijk zijn.

Laten we eens even kijken hoeveel duwtjes in de richting van ‘dé’ traditionele rol vrouwen eigenlijk ontvangen:

1. Mocht je een baan hebben, dan loop je een grote kans dat de werkgever je ontslaat of degradeert zodra je meldt dat je zwanger bent. Zeker met een tijdelijk contract is het risico groot dat je de laan uitvliegt. De schatten van werkgevers geven vrouwen op die manier alle ruimte om zich voor te bereiden op de komst van hun kindje. Wat naar van Europa dat ze Nederland voor de rechter slepen vanwege de gebrekkige bescherming van aanstaande ouders….Onnodig hoor, want stiekem wilden al die vrouwen best werkloos worden.
2. Een conservatieve mentaliteit die ervan uit gaat dat vrouwen voor kinderen zorgen. Moeders die meer dan drie dagen betaald werk willen verrichten, zijn egoïstische powerfeministen. En dames, je krijgt geen kinderen om ze vervolgens in de crèche te dumpen. Zorg voor ze! (over de mannelijke verwekker van het kind geen woord).
3. Alleenstaande vrouw? Neeeeeeeeeeeeee!!!! Eng! Kan niet, mag niet! Je MOET een heteroseksuele relatie aangaan! Maakt niet uit met wat voor soort man, als het maar een man is! Zo niet dan eindig je gefrustreerd, verzuurd, vereenzaamd en doodongelukkig, en zul je in je uppie sterven temidden van je vijftig katten!
4. Kinderloze vrouw? Neeeeeeeeeee!! Eng! Kan niet! Je zult spijt krijgen als haren op je hoofd dat je het geweldige wonder van nieuw leven mist! Een schat van een kind waar je de rest van je leven voor mag zorgen! Zelfopoffering is nobel, het maakt een echte vrouw van je, en je krijgt er zoveel voor terug!
5. Een arbeidsmarkt waar vrouwen, ook zonder ontslag wegens zwangerschap, structureel minder loon krijgen voor hetzelfde werk, danwel het nadeel ondervinden van laag betaalde (lees: ondergewaardeerde) vrouwenberoepen.
6. Een arbeidsmarkt waar vrouwen, ook zonder ontslag wegens zwangerschap en loonkloof, structureel minder kans maken op promotie, gespot worden als talent, een mentor toegewezen krijgen, een klimaat tegenkomen waarin je je welkom voelt.
7. Punten 1, 5 en 6 komen neer op: vrouw, blijf thuis! Liefst bij de kinderen! (punt 2, 3, 4 etc.) Want het gezin is het belangrijkste, zonder dat ben je niks en niemand. En zie, vrouwen passen hun ambities aan. Die vangen zulke signalen namelijk op en trekken inderdaad conclusies.
8. Damesbladen die vrouwen zand in de ogen strooien. Vindt een vent, wordt gelukkig met hem, praat vooral niet over geld en onderhandel niet over de onbetaalde (zorg)arbeid in huis. Wat er gebeurt als manlief sterft, wil scheiden, en/of er vandoor gaat met een 18-jarige blondine…. Ah nee, daar hebben we het niet over, dat verstoort de droom op een nare manier.
9. Onderwijs waarbij meiden al vroeg leren dat ze beter geen vak zoals wiskunde kunnen kiezen, en dat een loopbaan als fotomodel echt geweldig is, want dan kun je de wereld veranderen en ga je vast en zeker een glorieuze toekomst tegemoet.
10. Kom je op de televisie? Geef je je mening op internet? Anonieme trollen maken je af. Discussies over partneralimentatie? Pleiten voor een representatiever aantal vrouwelijke gasten bij programma’s die van ons belastinggeld betaald worden? Maak je borst maar nat. Haat, haat! Vrouwen, vraag niets, zwijg, blijf thuis, de openbaarheid is niks voor je.
11. Vrouwen zijn gelijkwaardig aan mannen, echt waar! Hij maakt de plannen, zij maakt het eten. Zij heeft haar geheel eigen plek, waardoor het voor haar bijvoorbeeld niet goed is om zich kandidaat te stellen voor politieke functies. Officieel moet dat nu wel, maar we weten allemaal: daar is ze niet geschikt voor. De overheid vindt die houding prima en blijft een politieke partij steunen die zulke standpunten uitdraagt.
12. Belastingstelsel en inkomenspolitiek die het voor vrouwen economisch aantrekkelijk maken om een traditioneel rollenpatroon te volgen. Vooral stelletjes en klassieke gezinnen met één kostwinner (man) hebben baat bij het inkomensbeleid van de regering. Zelfstandig levende vrouwen merken geen enkel voordeel, hun inkomen ontwikkelt zich met 0% dankzij de inspanningen van de regering.
13. Bezuinigingen op emancipatie, afschaffen van emancipatiebeleid, en kunnen we het laatste beetje budget voor emancipatie niet beter opheffen en overhevelen naar Defensie?

Zo kunnen we nog wel even door gaan. Vrouwen krijgen in Nederland zoveel kansen om vrij te kiezen voor een traditioneel vrouwelijke rol, dat je bijna zou gaan vermoeden dat de keuze voor een niet-traditionele rol enigszins ontmoedigd wordt. Pelikaan en Schouten menen echter van niet. Wat nemen zij mee om de vrijheid, blijheid cultuur aan te tonen?

Opvallend genoeg allereerst minachtende taalgebruik voor pogingen om eens iets niet-traditioneels te doen. Traditioneel gezien domineren blanke mannen de talkshows op televisie. Dit is de manier waarop het duo de poging beschrijft om voor de verandering een talkshow met vrouwen te maken:

…een groepje geforceerd kletsende vrouwen bleek geen succesformule. Hoongelach alom.

Zou er echt geen neutralere manier zijn om dit te omschrijven? Geforceerd kletsende vrouwen! Mannen praten, vrouwen kletsen. De Zesde Clan moet dankbaar zijn dat Schouten en Pelikaan niet vervielen in termen als mekkeren en kakelen.

Schouten en Pelikaan negeren verder hoe snel de zogenaamd vrije keuze van vrouwen verandert als de omstandigheden veranderen. Daarnaast verwijzen ze voor hun onderbouwing dat vrouwen in het werk alle kansen krijgen naar welgeteld één (1) boek, over de mythe van het glazen plafond. Documentatiecentrum Rosa analyseerde dit boek en laat geen spaan heel van de inhoud ervan. Zo begrijpt de auteur het begrip ‘glazen plafond’ niet eens goed. Geen handige bron om naar te verwijzen…

O, en de historica van het tweetal kent haar geschiedenis niet. Dat verhaal over ‘vrouwen kiezen zelf’ voor hun eigen situatie komt uit de oude doos. Hetzelfde documentatiecentrum Rosa:

Zo kreeg Harriet Taylor Mill al in 1851 tijdens discussies  over vrouwenrechten te horen dat vrouwen deze rechten zelf niet willen: “Women, it is said, do not desire – do not seek, what is called their emancipation” (Mill & Mill 1970). 

De strijd om het vrouwenkiesrecht leidde tot hetzelfde soort argumenten. Zo publiceerde de North American Review in 1939 een artikel over suffe vrouwen. Hebben ze eindelijk het stemrecht, kiezen ze niet voor vrouwelijke politici en blijven ze liever thuis:

its arguments have been eroded by the passage of time and the rise of political science. Really, the article is just a very early version of a favorite anti-feminist argument: that feminists, being silly bubbleheads like all the other ladies, have worked day and night to push for equality only to find out that women don’t want it! Oh, the hubris of the female mind!

Nederland kon er ook wat van. Tussen 1894 en 1922 probeerden onze mannelijke landgenoten het vrouwenkiesrecht tegen te houden, onder andere met als argument:

• ‘kiesrecht zou onvrouwelijk zijn en dus zou een ‘echte’ vrouw nooit kiesrecht willen bezitten’

• ‘de man zou van nature verstandiger zijn dan de vrouw of was al zo geschapen door God’

• ‘de Nederlandse vrouw’ was vast tevreden zonder kiesrecht

Enzovoorts, enzovoorts.

In Engelstalige kringen wordt dit verhaal over vrouwen die zelf lekker traditioneel willen blijven, tegenwoordig ook wel sardonisch omschreven als I Choose My Choice. Oftewel ‘ik kies mijn keuze’. Waarbij iedere context weg valt. Let maar niet op systematische achterstelling, vooroordelen en vrouwenhaat. Nee, vrijheid, blijheid. Volgens de ik-kies-mijn-keuze ideologie kiezen vrouwen in alle vrijheid, zonder enige vorm van sociale of culturele druk, voor pijnlijke, medisch onnodige operaties aan hun vagina, het anderhalf verdienersmodel waarbij zij de halve zijn, gemiddeld 8% minder salaris (want onderhandelen is zo vermoeiend), etc etc.

Daarnaast komen Schouten en Pelikaan aanzetten met de huishoudbeurs. In een week ruim 245.000 bezoekers, waarvan negentig procent vrouwen!  Zie je wel, dé Nederlandse vrouw vindt een traditionele rol prima. Tsja, sinds wanneer vormt dit aantal op een bevolking van 16,7 miljoen een meerderheid, of zelfs maar een representatieve groep?

Daarnaast vergeten de twee dames opnieuw de geschiedenis. Bij emancipatiebewegingen gaat het altijd om een minderheid. Het vergt enorm veel moed om kritisch te zijn, je mond open te doen en verandering te eisen. In Nederland waren het minderheden die  ijverden voor het kiesrecht voor vrouwen, de mogelijkheid om betaald werk te verrichten, het schrappen van de handelingsonbekwaamheid van de getrouwde vrouw, en die anno nu protesteren tegen een verstikkend schoonheidsideaal en nare stereotypering in de populaire cultuur.

De meerderheid vindt die minderheid vaak lastig. Te grof, te boos, te strijdbaar. Of, met de individualistische Happinez mentaliteit van tegenwoordig: die activisten brengen negatieve energie, neee, je moet je vooral focussen op je eigen geluk. Niks mis mee, maar na het roepen van ‘huuuuh, enge feministen’ zijn dit soort mensen vaak maar al te blij dat ze baas in eigen buik zijn, geld mogen verdienen en zelfstandig kunnen reizen. En ’s avonds kunnen genieten van een mooie film of theaterstuk waarin vrouwen een fatsoenlijke rol spelen, net alsof het echte mensen zijn.

Ongelofelijk dat de Volkskrant zo’n rammelend geschreven en aantoonbaar op onzin gebaseerd stuk alle ruimte geeft. Je zou bijna denken dat ook deze krant vrouwen graag in vrijheid hun traditionele rol wil laten kiezen.