Fenomeen ‘vrouwen in de koelkast’ tiert welig

Eeeeeeeen ja hoor, daar treft weer een vrouwelijk personage een gruwelijk lot, zodat de mannelijke held Emoties met hoofdletter E kan uiten. Het fenomeen heet Women in Refrigerators, oftewel Vrouwen in Koelkasten. Gail Simone bedacht de term na het lezen van een comic waarin superheld The Green Lantern letterlijk zijn vriendin, eh, hoe heet ze ook weer, dingetje, dood in de ijskast aantreft. Dit vrouwvijandige cliché staat opnieuw in de belangstelling vanwege een niets ontziende supercut van verhalen die dode en verminkte vrouwen gebruiken om de man meer diepgang te geven

De mannelijke schurk martelt een vrouw dood en laat haar lijk achter voor de mannelijke hoofdpersoon, zodat die weer genoeg stof heeft voor zeshonderd nieuwe verhaallijnen.

Het is net als dat spelletje waarbij je alle blauwe auto’s op de snelweg telt. Ze reden al die tijd rond, maar pas als je specifiek kijkt zie je ze opeens overal. Zo ook met het fenomeen ‘de vrouwen in de koelkast‘. Ze waren er allang, maar de supercut maakt volgens journalist Katie Rife pijnlijk duidelijk hoe vaak auteurs, regisseurs en tekenaars vrouwen gebruiken als voorwerpen die de mannelijke personages dienen.

Net als met andere stereotiepe verhaaltechnieken staan strips niet op zichzelf. Ze passen bij een wereld die vrouwen reduceert tot voetnoten in het verhaal van mannen, veelal blanke mannen. Die praktijk uit de realiteit dringt door tot kunstzinnige en creatieve uitingen, zoals strips. Maar ook films, en tegenwoordig benoemen zelfs boekenrecensenten het fenomeen.

Zo valt op dat Lev Grossman in zijn Magiërs-trilogie volop gebruik maakt van dit cliché. Dat doet afbreuk aan zijn verhalen, want voor een hippe, zelfbewuste versie van het fantasygenre valt Grossman opeens wel heel erg terug op ouderwetse stereotypen. Daarnaast geeft het ook een dubieuze boodschap af, stelt recensent Sady Doyle:

It’s not just that it’s an epic Hero’s Quest narrative centered entirely around a white, straight guy. It’s the absence of a female lead who can make it through even one entire installment of the trilogy without being killed, raped or otherwise horrifically traumatized to fuel that guy’s arc. […] Taken as a trend, it indicates that women are disposable, and that men’s emotions are more important than women’s bodies and lives.

De supercut laat duidelijk zien hoe de mannelijke held verder kan, terwijl de vrouwelijke personages in het stof bijten. En hoe. De opsomming van vrouwen in koelkasten doet een brede greep uit allerlei films, maar slaat er noodgedwongen vele over. Neem de meest recente Thor film. Rene Russo speelt Frigga, Thor’s moeder en Odin’s echtgenote. Voor haar geen bijzondere krachten of een schijndood of wat dan ook. Nee, iemand steekt haar met gemak neer en punt. Op naar de emotionele uitvaart waar alle mannelijke helden, Odin voorop, hun emoties kunnen tonen en met hernieuwde grimmigheid verder vechten. Tenenkrommend.

Anderen noemen de eerste drie Star Wars films als afschrikwekkend voorbeeld. Anakin’s moeder en Anakin’s partner sterven beiden een eenzame dood, zodat de Held genoeg redenen heeft om over te lopen naar de Duistere zijde en Darth Vader te worden. Kots. Uiteraard bekritiseren feministen dit fenomeen niet zonder ook met suggesties voor oplossingen te komen (want woede is eng, woedende feministen zijn nog enger, dus woede, hou je aan de regels!). Zoals:

Don’t erase/obliterate female characters to give their male counterparts depth — just give men depth in the first place. And so, I propose a radical suggestion: let’s give female characters more to do than cause the male protagonist boners and/ or tears. My guess is that fewer of them will be raped/tortured/murdered as a result.

Lijkt De Zesde Clan een hele goeie…. Waarbij we graag aanvullen: in het leven van alledag zou het ook fijn zijn als vrouwen gezien worden als mensen die er toe doen.

Post a comment or leave a trackback: Trackback URL.

Plaats een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.