Weekblad Time zorgde voor ophef door ‘feminisme’ op te nemen in een lijst van woorden die verboden zouden moeten worden. De totaal voorspelbare reacties brachten Times ertoe om excuses aan te bieden voor hun slechte ‘grap’. Het incident leidde daarnaast ook tot analyses en achtergrondartikelen. Onder andere over het taalkundige fenomeen ‘pejoration‘ en de aard van het feminisme. De Zesde Clan vond het de moeite waard hier wat dieper op in te gaan.
Pejoration slaat op de waarneming dat woorden soms een negatieve lading krijgen. Je kunt zo’n woord veranderen, maar iedere nieuwe term voor hetzelfde fenomeen zal al snel diezelfde negatieve lading krijgen. Het woord ‘feminisme’ heeft dit proces doorlopen. Mensen lijken automatisch terug te deinzen zodra iemand deze term gebruikt.
In Nederland lijkt de weerstand tegen het woord feminisme extra groot. Zo kwam de Amerikaans-Mexicaanse Monica Brondoshkova voor haar studie naar Nederland. In de V.S. en Mexico merkte de studente dat mensen zich enigszins ongemakkelijk voelden als ze zichzelf als feministe presenteerde. Ze maakten grapjes, maar Brondoshkova voelde desondanks enig respect. In Nederland kreeg ze echter totaal andere reacties:
What’s really surprising though is that people here, in the Netherlands, are way more fierce when you ‘admit’ you’re a feminist. A lot of people react in disgust, or anger even. It seems to me that those people think the synonym for ‘feminist’ is ‘man-hater’. They automatically assume you’re one of those angry women who never shave, who blame men for everything that’s wrong in the world. That’s not what I stand for, but I have to defend my beliefs anyway.
Misschien heeft die vijandigheid te maken met de Calvinistische karaktertrekjes van Nederland? De beschaving spat immers uit elkaar als het strikte onderscheid tussen de seksen (hij maakt de plannen, zij het eten) zou wijzigen. Lees de SGP brochure maar. Apocalyptische chaos! Een angstaanjagend vooruitzicht. Geen wonder dat mensen zo boos reageren.
Zou dat veranderen als je een ander woord kiest? Onder andere journaliste Amanda Marcotte denkt van niet:
….the notion that we could get trick people into liking feminism by calling [it] freesexforeveryoneism is silly. That’s just not how language works and wishful thinking won’t change that.
Nee, het gaat om de inhoud. Die vinden mensen naar, en daarom zou een alternatief woord binnen de kortste keren net zo problematisch klinken als feminisme. Want waar gaat het over bij die inhoud? Allerlei onrecht. Opeens moeten mensen nadenken over glazen plafonds, plakkende vloeren, loonkloven, old boys netwerken die vrouwelijk talent niet zien staan, geweld tegen vrouwen, discriminatie, sociale druk op vrouwen zodat ze zich schikken in het anderhalf verdienersmodel van Nederland, de roze en blauwe afdelingen in speelgoedzaken, jeugdfilms vol jongens in de hoofdrol, met leuke vaders en dode moeders, manieren waarop seksisme, racisme en sociale klasse op elkaar inwerken, armoede onder vrouwen, zwangerschapsdiscriminatie en nog veel meer.
Mensen geven af op het woord, omdat dat makkelijker is dan toegeven: ‘ik heb geen zin om na te denken. Ik vind het best als mensen vrouwen systematisch benadelen, zolang ik er maar geen last van heb. Het zal me worst wezen.’
Helaas hebben veel vrouwen die luxe niet. Ze moeten wel nadenken, en kritisch analyseren wat er gebeurt, omdat soms letterlijk hun leven en hun bestaanszekerheid op het spel staan. Zolang vrouwen op allerlei manieren de sjaak zijn, blijft het volstrekt correcte woord feminisme nodig. Het woord dat sinds 1992 in de Van Dale te boek staat als
1. Het streven naar een gelijkwaardige behandeling van vrouwen ten opzichte van mannen, m.n. op het maatschappelijke, economische en juridische vlak en naar doorbreking van traditionele rolpatronen; 2. De groep mensen die zich voor dit streven sterk maakt, synoniem ‘vrouwenbeweging’
De Zesde Clan 