Eigenlijk is feminisme niets meer en niets minder dan open vragen stellen en kritisch nadenken. Met als specialisatie: gender. De simpele vraag ‘waarom vinden we dit speelgoed voor jongens?’ kan al leiden tot revoluties. Helaas is het soms lastig om op een goede manier na te denken. In de zin van logica bedrijven. Het gaat vaak fout. Dan krijg je redenaties als ‘vrouwen doen dit omdat vrouwen dit altijd gedaan hebben, het zal hun natuur wel zijn’. Sorry, maar eh, nee. Dus, hoe check je of je logisch nadenkt?
Dat kritisch nadenken leuk is, en makkelijker dan je denkt, laten deze zes video’s zien. De Zesde Clan pikt er twee uit waar feministen erg vaak mee te maken krijgen: de valse vooronderstelling, en persoonlijk worden. De eerste is populair bij mensen die het feminisme af willen kraken (kritische vraag 1 is dan altijd ‘wat bedoel je met hét feminisme’, etc.) en/of de huidige situatie goed willen praten. Enfin, komt-ie:
Persoonlijk worden:
Deze laatste is iets waar feministen routinematig mee aangevallen worden – je zegt feministische dingen, dan zul je dús mannen haten, het gezin willen ondermijnen en lesbisch zijn. Dus het is goed meer van dit mechanisme te weten en te begrijpen dat mensen makkelijk vervallen in persoonlijke verwijten als ze iets horen wat ze niet zo leuk vinden, of geconfronteerd worden met iets wat ze niet goed overzien.
Waar het gaat om gender hebben we bovendien een extra hobbel te nemen. Onze samenleving is zo doordrenkt van een tweedeling in mannelijk en vrouwelijk, dat we het niet meer zien. Zeker niet als daar bovenop nog eens religie een rol speelde. Alles was zoals het was, een door God gegeven orde, waar je niet aan kwam. Dus zelfs als je twijfelde, was kritisch nadenken lastig. Je liep dan het risico als ketter verbrand te worden.
Pas in de jaren zestig van de vorige eeuw voelden vrouwen zich sterk genoeg om zich te organiseren en als grotere groep te zeggen ‘ho wacht even, wat zijn we hier eigenlijk aan het doen?’ Prompt ontstond de feministische theologie. Prompt begonnen mensen ook werk te maken van die andere religie, wetenschap. Die zou objectief en neutraal zijn, maar als je goed kijkt is dat niet zo. Zoals neerlandica Maaike Meijer ooit in een interview met Opzij zei:
…dit is objectief, dit is wetenschap. Feministen en andere kritische wetenschappers hebben die zogenaamde objectiviteit allang achter zich gelaten. Zij weten dat alle kennis verbonden is aan de belangen en gezichtspunten van een bepaalde groep. Sommige mannelijke wetenschappers denken nog steeds dat zij in staat zijn voor iedereen te spreken.’
Kijk ook nog even met een kritische blik naar de filmpjes in dit artikel. Hoe ziet de hoofdpersoon eruit? Waarom is dit op deze manier vormgegeven? Welke ideeën over vrouwen en logisch nadenken kunnen daar achter zitten?
Zodra met name feministische wetenschappers kritische vragen gingen stellen over onderzoeksmethoden, vraagstelling en de manier waarop aannames tot stand kwamen, bleek hoe gekleurd veel onderzoek was. Het leidde onder andere tot feministische antropologie, en de verschijning van boeken die korte metten maken met het mars en venusdenken, en een site van de universiteit van Stanford om wetenschappers te helpen gender vanaf het eerste moment mee te nemen in hun onderzoek.
Ben je dus bezig met gender en feminisme, dan moet je opletten welke bronnen je gebruikt. Want welke experts zeiden dit, hoe bouwden zij hun onderzoek op, waar letten ze op en waar letten ze niet op, en hoe beïnvloedt dat de resultaten?
Misschien vinden mensen logisch en kritisch nadenken daarom wel zo lastig. Het komt voort uit twijfel. Het is hard werken, soms zelfs tegen de stroom inroeien, en je komt soms tot pijnlijke conclusies – doe je op je werk alles goed, heb je er desondanks veel minder baat bij dan mannen. Zucht. Maar het brengt je ook veel. Nieuwe kennis, plotselinge vergezichten, een verborgen geschiedenis die opeens aan de oppervlakte komt. En vooral: meer vrijheid. Want als je gender kunt zien als een grotendeels sociale constructie, waar je zeer kritische vragen over kunt stellen, blijkt dat er veel meer mogelijk is dan je dacht.
De Zesde Clan 